Η ΚΕΡΑΣΟΥΣ ΥΠΟ OIKΟΝΟΜΙΚΗΝ ΕΠΟΨΙΝ

Η Κερασούς, αποικία Σινωπέων, αποίκων και τούτων των Μιλησίων, είναι μία των ωραιότερων και εμπορικωτέρων πόλεων του Πόντου. Ο επισκεπτόμενος αυτήν νομίζει ότι εισέρχεται εις πόλιν εντελώς Ελληνικήν, και νυν έτι μεθ’ όλας τας υπό του απηνούς διωγμού επενεχθείσας εις τους  Έλληνας καταστροφάς εις ανθρώπους και περιουσίας, κατορθώσαντες δια των μέσων άτινα διαθέτομεν ν’ αποσοβήσωμεν την εις το εσωτερικόν απέλασιν των Ελλήνων της πόλεως, δυνάμεθα να είπωμεν ότι κατ' ουδέν απώλεσε την Ελληνικήν χροιάν της.

Η πόλις αριθμεί περί τους 20-22 χιλ. κατοίκων, των πλείστων και νυν έτι Ελλήνων. Η πόλις καθωραΐσθη προ τριακονταετίας υπό Έλληνος δημάρχου, του μακαρίτου καπετάν Γεωργίου πασά Κωνσταντινίδου, δημαρχεύσαντος λίαν ευδοκίμως επί 17 συνεχή έτη.

Λιμήν. 

Ο λιμήν της Κερασούντος είναι ανοικτός και εκτεθειμένος εις τας τρικυμίας. Τα ατμόπλοια αγκυροβολούν προς Α. της πόλεως, αλλ' ένεκα του μεγάλου βάθους των υδάτων και της ελλείψεως υφάλων  δύνανται να προσεγγίσουν εις 60-100 μέτρων απόστασιν της ξηράς. Προς ανατολάς της πόλεως ευρίσκεται  ο λιμήν των ιστιοφόρων ολιγώτερον προσβαλλόμενος υπό των τρικυμιών. Εις το μέσον της πόλεως σώζονται τα ερείπια υπό την θάλασσαν αρχαίου μώλου, άτινα δύνανται να επισκευασθούν, αλλ’ ο λιμήν ούτος είναι μικρός δια τας σημερινάς ανάγκας της ναυτιλίας.

Εν γένει εν ώρα τρικυμίας η εργασία επί της θαλάσσης είναι αδύνατος, μεθ’ όλην την αφοβίαν και δεξιότητα των λεμβούχων.

Αι φορτώσεις και εκφορτώσεις διενεργούνται δια φορτηγίδων 10-15 τόννων χωρητικότητος προς γρ. 15 κατά σάκκον των 80 χιλιογράμμων.

Υπάρχει μικρά τις προκυμαία ή μάλλον αποβάθρα λιθίνη μετά μικρού βαρούλκου. Ως δικαιώματα προκυμαίας πληρώνονται γρ. 2 κατά σάκκον των 80 χιλιογρ.

Αι αποθήκαι του τελωνείου είναι ετοιμόρροποι, και μικρών διαστάσεων.

Δια τας ανάγκας των ατμόπλοιων, εκτός ανθράκων, ευρίσκονται παντός είδους τρόφιμα και ύδωρ.

Εις τον λιμένα Κερασούντος προσεγγίζουν σχεδόν όλα τα  ατμόπλοια τα εξυπηρετούντα την γραμμήν Κων/πόλεως - Τραπεζούντος -Βατούμ.

Εμπόριον. 

Απας σχεδόν ο οικονομικός βίος της πόλεως ευρίσκονται και νυν, μεθ’ όλον το μποϋκοτάζ των τούρκων, εις χείρας των Ελλήνων. Προ του πολέμου οι Τούρκοι κατεγίνοντο  αποκλειστικώς εις την γεωργίαν, πάσαι δε αι τέχναι, αι επιστήμαι και το εμπόριον ευρίσκοντο εις χείρας των Ελλήνων.

 Ουδένα σχεδόν τούρκον τεχνίτην, βιομήχανον, έμπορον ή επιστήμονα, εκτός Τούρκων τινων δικολάβων, λεμβούχων και καφεψών, εύρισκε τις. Οι Τούρκοι, οίτινες ήσαν καταχρεωμένοι εις τους Έλληνας αποκλείσαντες αυτούς βία κατά τον πενταετή πόλεμον πάσης εργασίας και επιδοθέντες εις την κερδοσκοπίαν  επλούτησαν, εν τούτοις εάν νυν εξακολουθούν εμπορευόμενοι πράττουν τούτο δια βιαίων μέσων, κηρύξαντες μποϋκοτάζ κατά των Ελλήνων, άλλως  δεν θα     ηδύναντο να συναγωνισθούν προς τους χριστιανούς εν γένει.

 

Κερασούντα: Κατοικία καπετάν Γιώργη πασά
Ισόβιος δήμαρχος Κερασούντας

Εξαγωγή.

Το κυριώτερον και σχεδόν αποκλειστικόν είδος εμπορίου της πόλεως είναι τα λεπτοκάρυα, ών η εφετεινή παραγωγή ανήλθεν εις 20 περίπου εκατομμύρια χιλιογράμμων, αξίας 3-4 εκατομ. λιρών Τουρκίας. Τα λεπτοκάρυα είναι δύο ειδών: στρογγυλά και μακρουλά. Τα στρογγυλά περιέχουν περισσότερον έλαιον και είναι κατά 15-20%  ακριβώτερα των μακρουλών, εξάγονται δε κυρίως καθαρισμένα εκ του φλοιού, εν  ώ τα μακρουλά, ως περιέχοντα ολιγώτερον έλαιον και έχοντα παχύτερον φλοιόν διατηρούνται περισσότερον καιρόν και εξάγονται μετά φλοιού.

Η σημερινή τιμή των στρογγυλών άνευ φλοιού είναι γρ. 51 η οκά, μετά φλοιού γρ. 21, και των μακρουλών μετά φλοιού γρ. 17-18, δεκατισμένα.

Προ του πολέμου εξήγοντο δια Τεργέστην,  Αμβούργον, Μασσαλίαν, Αλεξάνδρειαν, Κων/πολιν, Νέαν  Υόρκην, Λονδίνον και Ρωσσίαν (κυρίως μακρουλά μετά φλοιού). Νυν αποστέλλονται εις Κων/πολιν, Μασσαλίαν, Νέαν Υόρκην και Λονδίνον, εσχάτως δε και εις Αλεξάνδρειαν και Τεργέστην.

Προ του πολέμου όλοι οι έμποροι ήσαν Έλληνες και  από της ανακωχής, μεθ’ όλον το μποϋκοτάζ οι σπουδαιότεροι και συστηματικότεροι έμποροι είναι Ελληνες. Διενεργούσι δε το εμπόριον των λεπτοκαρύων είτε αποστέλλοντες δι’ ίδιον λογαριασμόν των εις τους ανταποκριτάς των το εμπόρευμα είτε προπωλούσιν αυτό και μετά την φόρτωσιν πα-ραδίδοντες την  φορτωτικήν και το ασφαλιστικόν συμβόλαιον εις την Οθωμανικήν  Τράπεζαν λαμβάνουσι παρ' αυτής την αξίαν του, του αγοραστού   φροντίζοντος ως επί το πλείστον ν’ ανοίξη αυτοίς παρά τινι Τραπέζη την σχετικήν πίστωσιν, είτε εργάζονται επί προμηθεία προς 3-5% δια λογαριασμόν των πελατών αυτών.

Αι εργασίαι άρχονται κατά τα μέσα Αυγούστου επιτεινόμενα μέχρι τέλους Νοεμβρίου και επαναρχίζουν κατά Μάρτιον.

Εκτός των λεπτοκαρύων εξάγονται και ολίγα φασόλια, έρια, αιγοδέρματα, ελάτιναι σανίδες κλπ. Προ του πολέμου η ετησία εξαγωγή ανήρχετο εις 15-20 εκατομ. χιλιογρ.

Εισαγωγή. 

Η εισαγωγή συνίσταται κυρίως εξ υφασμάτων διαφόρων, νημάτων, αλεύρων, αραβοσίτου, ζακχάρεως, καπνών, καφέ, κενών σάκκων κλπ. Η Αγγλία κατείχε την πρώτην θέσιν εν τή εισαγωγή, αλλά προ και κατά τον πόλεμον η Αυστρία και Γερμανία εκέρδιζον διηνεκώς έδαφος έν τω κατ' αυτής συναγωνισμώ.

Προ του πολέμου η εισαγωγή διενηργείτο κατ’ ευθείαν εκ του εξωτερικού, αλλά νυν ένεκα της δυσκολίας των συγκοινωνιών διενεργούνται εκ Κων/πόλεως.

Η ετησία εισαγωγή ανήρχετο προ του πολέμου εις 13-16 έκατομ, χιλιογρ.

Τράπεζαι. 

 Μέχρι του 1906 πάσαι αι τραπεζιτικαί εργασίαι διεξάγοντο είτε υπό των εντοπίων  εμπόρων - τραπεζιτών, είτε δια των εν Κων/πόλει Ελλήνων ανταποκριτών των. Αλλά κατά το 1906 ιδρύθη ενταύθα υποκατάστημα της  Αυτ. Οθ. Τραπέζης και συνεκέντρωσε το πλείστον των τραπεζιτικών εργασιών εις χείρας της. Νυν μη ευρίσκουσα ικανοποιητικόν τον τόκον 9% αποφεύγει τας προεξοφλήσεις γραμματίων και καταγίνεται εις πώλησιν των Συναλλαγματικών δια λογαριασμόν των εμπόρων εν Κων/πόλει επί προμηθεία  μη  αγοράζουσα αυτάς ένεκα των μεγάλων διακυμάνσεων του Συναλλάγματος μεταφέρει χρήματα με δικαίωμα επικαταλλαγής 2  1/2% (προ τινος ελάμβανε 3  1/2%, και κυρίως δίδει προκαταβολάς  απέναντι εμπορευμάτων κατατιθεμένων εν ταις  αποθήκαις της, λαμβάνουσα 2 γρ. επί εκάστου σάκκου καθ' εβδομάδα ως αποθηκευτικά, και εκτός των τόκων προς 9% και προμήθειαν 1 % τούθ’  όπερ, ένεκα του λίαν βραχυπροθέσμου των προκαταβολών, αναβιβάζει τον ετήσιον τόκον εις 20, 30 και ενίοτε εις πλέον των 50%.

Έτη τινά μετά την Ιδρυσιν του υποκαταστήματος της Οθ. Τραπέζης ίδρυσεν ενταύθα υποκατάστημα και η Τράπεζα Αθηνών.

Βιομηχανία.

'Απασα σχεδόν η βιομηχανία και τα ελεύθερα επαγγέλματα ευρίσκοντο και ευρίσκονται και νυν εις χείρας των Ελλήνων. Εκτός δύο Ελληνικών εργοστασίων ατμοπριόνων προς παρασκευήν ελατίνων σανίδων, δύο Ελληνικών βυρσοδεψιών και των πολυπληθών -των πλείστων Ελληνικών- εργοστασίων προς καθαρισμόν των λεπτοκαρύων εκ του φλοιού, και ή άλλη άπασα σχεδόν η βιοτεχνία ευρίσκεται εις χείρας των Ελλήνων.

 Αρχιτέκτονες, κτίσται, ξυλουργοί, επιπλοποιοί, σιδηρουργοί, χαλκείς, χρυσοχόοι, υποδηματοποιοί, ράπται, κλ. είναι Έλληνες. Εάν οι Τούρκοι τα πάντα μηχανώνται κατά των Ελλήνων εμπόρων, έχουν όμως απόλυτον ανάγκην των Ελλήνων τεχνιτών, ελλείψει τούρκων τοιούτων. Ότε κατά τον πόλεμον  εστρατολόγησαν πάντας, είδον αίφνης ότι ευρέθησαν προ αδιεξόδου και αναγκάσθησαν να ανακαλέσουν πλείστους όσους εξ εκάστου επαγγέλματος. Ηννόησαν άραγε οι Τούρκοι ότι άνευ των Ελλήνων δεν είναι δυνατός ο οικονομικός και κοινωνικός βίος των; Εάν δεν το ηννόησαν τόσον το χειρότερον δι' αυτούς.

Εν Κερασούντι, τη 5 Ιανουαρίου 1920 

Α. ΝΕΟΦΥΤΟΣ

(«Η οικονομική ζωή του Πόντου», 116-18), άρθρο του Κερασούντιου Α. Νεόφυτου, που είχε πρωτοδημοσιευθεί στον τόμο ΙΕ', τεύχ. 4 (15 Ιαν. 1920) του Μηνιαίου Δελτίου Αγορών του Ελληνικού Εμπορικού  Επιμελητηρίου Κωνσταντινουπόλεως, σ σ. 59/60).

Το άρθρο αυτό συντάσσεται στις 5.1.1920, πριν από τη συνθήκη των Σεβρών και από τη μικρασιατική τραγωδία του Ελληνισμού. Ο συντάκτης του άρθρου πίστευε ότι ακόμη και τότε ήταν δυνατόν να υπάρξει συμβίωση και συνεργασία των δύο εθνικών στοιχείων, του ελληνικού και του τουρκικού. Ο συγγραφέας με τη φράση και νυν έτι μεθ' όλας τας υπό του απηνούς διωγμού επενεχθείσας εις τούς Έλληνας καταστροφάς εις ανθρώπους και περιουσίας υπονοεί ασφαλώς τα όσα δεινά υπέστησαν (και θα συνεχίσουν να υφίστανται) οι κάτοικοι της Κερασούντας και της περιφέρειάς της, και πριν από την ανακωχή το 1918 και μετά ταύτα, από τα «άτακτα» (λογιζόμενα ωστόσο ως τακτικά) στοιχεία της τουρκικής αδιαλλαξίας, εκδικητικότητας και ζηλοφθονίας. Βλ. Γ. Ν. Λαμψίδη, Τοπάλ Οσμάν. Ένα χρονικό μιας άγνωστης Ελληνικής Τραγωδίας (1914-1924), Αθήνα 1969.

Ο συγγραφέας του άρθρου Α. Νεόφυτος ήταν σημαίνον μέλος μιας οικογένειας που είχε μεγάλη οικονομική, εμπορική και κοινωνική εμβέλεια τόσο στη γενέτειρά του Κερασούντα και στην ποντιακή περιοχή γενικότερα όσο και στο ελληνικό κράτος. Μάλιστα υπέβαλλε και τις προσωπικές του απόψεις ως προς τη διεκπεραίωση τού προβλήματος της ανεξαρτησίας ή αυτονομίας του Πόντου και ως προς την επιβαλλόμενη από τις δημογραφικές και άλλες συνθήκες συμβίωση του ελληνικού με το τουρκικό εθνικό στοιχείο. Στο άρθρο που αναδημοσιεύεται δε διστάζει και δεν ορρωδεί να γράψει την αλήθεια ως προς τη βιωσιμότητα της περιφέρειας της Κερασούντας. Ο αναγνώστης θα σημειώσει πολλές φορές πόσο πολύ προσπαθεί ο Α. Νεόφυτος ν' αντιπαρέλθει τα προβλήματα που είχαν δημιουργηθεί κατά το χρονικό διάστημα μετά το 1909/1910. Εντούτοις διακηρύσσει με παρρησία πως η Κερασούντα και η περιφέρειά της μπορεί να επιβιώσει με τη συνεργασία των δύο εθνικών συνόλων, του ελληνικού και του τουρκικού. Και περατώνει το άρθρο του: Ηννόησαν άραγε οι Τούρκοι ότι άνευ των Ελλήνων δεν είναι δυνατός ο οικονομικός και κοινωνικός βίος των; Εάν δεν το ηννόησαν τόσον το χειρότερον δι’ αυτούς.

[Από το Μηνιαίον Δελτίον Αγορών, τ. ΙΕ', τευχ. 4 (15 Ιαν. 1920) 59/60]