Η δεκαετία του 1860 έφερε νέα άνθηση του ελληνόφωνου Τύπου, η οποία σχετιζόταν με την εσωτερική ανασυγκρότηση του ορθόδοξου μιλλέτ με την Εθνοσυνέλευση του 1858-1860 και την ψήφιση και επικύρωση των Γενικών Κανονισμών (1862). Εφημερίδες όπως ο Ανατολικός Αστήρ, η Ομόνοια, η Αρμονία, ο Νεολόγος, αλλά και η εμφάνιση της καραμανλίδικης εφημερίδας Ανατολή σε ελληνόγλωσση έκδοση, άλλαξαν το τοπίο στο χώρο του ελληνόφωνου Τύπου.
Εκδότες της εφημερίδας Ανατολικός Αστήρ (1861-1891) ήταν τρεις καθηγητές της Μεγάλης του Γένους Σχολής, ο Ιωάννης Φιλαλήθης, ο Κωνσταντίνος Φωτιάδης και ο Βασίλειος Καλλίφρων. Με την αποχώρηση, σε πολύ σύντομο διάστημα, των δύο πρώτων, απέμεινε αποκλειστικός ιδιοκτήτης της εφημερίδας ο Βασίλειος Καλλίφρων.
Ως έμμισθοι συντάκτες εργάστηκαν κατά τη χρονική περίοδο 1862-1864 ο Σταύρος Βουτυράς, μετέπειτα εκδότης της εφημερίδας Νεολόγος, και ο Δημήτριος Νικολαΐδης, μετέπειτα εκδότης της εφημερίδας Κωνσταντινούπολις, ο οποίος διετέλεσε ένα διάστημα (1864;) και διευθυντής του Ανατολικού Αστέρος. Με την εφημερίδα συνεργάστηκαν επίσης οι Μανουήλ Γεδεών, I. Κηπουρός, Νικηφόρος Καλογεράς, Μιχαήλ Χουρμούζης κ.ά.
Η έκδοση της εφημερίδας είχε στην πραγματικότητα στόχο να πιέσει τον τότε οικουμενικό πατριάρχη Ιωακείμ Β’ (πρώτη πατριαρχία: 1860-1863) να προχωρήσει στην εφαρμογή του κειμένου των Γενικών Κανονισμών, που μόλις προ ολίγου είχαν ψηφιστεί από την Εθνοσυνέλευση (1858-1860).
Η εφημερίδα λειτουργούσε ως εκπρόσωπος των μεγάλων νεοφαναριώτικων οικογενειών που εισηγήθηκαν τις μεταρρυθμίσεις και κυρίως των Στέφανου και Κωνσταντίνου Καραθεδωρή και Παύλου Μουσούρου (αδελφού του Κωνσταντίνου και του Ιωάννη). Ως την έκδοση του Ανατολικού Αστέρος, τις μεταρρυθμίσεις αυτές είχε υποστηρίξει η εφημερίδα Τηλέγραφος του Βοσπόρου και Βυζαντίς με εκδότη το Δημήτριο Ξένη. Ο Ξένης, όμως, όπως και η εφημερίδα του, βρίσκονταν, όπως αναφέρθηκε, υπό την επιρροή της ρωσικής πρεσβείας. Γι’ αυτόν το λόγο φαίνεται ότι οι φιλοδυτικές οικογένειες της ελληνορθόδοξης κοινότητας, όπως οι παραπάνω, θεώρησαν αναγκαίο να υπάρχει μια διαφορετική φωνή υπεράσπισης των μεταρρυθμίσεων αποστασιοποιημένη από τις επιλογές της ηττημένης στον Κριμαϊκό πόλεμο Ρωσίας.
Το Μεικτό Συμβούλιο, μάλιστα, πρότεινε τη μετατροπή του Ανατολικού Αστέρος σε επίσημη εφημερίδα του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, κίνηση που προκάλεσε την αντίδραση του πατριάρχη Ιωακείμ Β' για να ισορροπήσει τους δυσμενείς για αυτόν συσχετισμούς, ευνόησε τότε την έκδοση της αντίπαλης εφημερίδας Ομόνοια.
Ο Ανατολικός Αστήρ πάντως ανέλαβε εκείνο το διάστημα την πλήρη δημοσίευση των πρακτικών του Μεικτού Συμβουλίου, ενώ αντίθετα η Ομόνοια, για ευνόητους λόγους, δημοσίευε μόνο τις τελικές αποφάσεις των δύο οργάνων, της Ιεράς Συνόδου και του Μεικτού Συμβουλίου.
Ως έμμισθοι συντάκτες εργάστηκαν κατά τη χρονική περίοδο 1862-1864 ο Σταύρος Βουτυράς, μετέπειτα εκδότης της εφημερίδας Νεολόγος, και ο Δημήτριος Νικολαΐδης, μετέπειτα εκδότης της εφημερίδας Κωνσταντινούπολις, ο οποίος διετέλεσε ένα διάστημα (1864;) και διευθυντής του Ανατολικού Αστέρος. Με την εφημερίδα συνεργάστηκαν επίσης οι Μανουήλ Γεδεών, I. Κηπουρός, Νικηφόρος Καλογεράς, Μιχαήλ Χουρμούζης κ.ά.
 |
| Σταύρος Βουτυράς |
Η εφημερίδα λειτουργούσε ως εκπρόσωπος των μεγάλων νεοφαναριώτικων οικογενειών που εισηγήθηκαν τις μεταρρυθμίσεις και κυρίως των Στέφανου και Κωνσταντίνου Καραθεδωρή και Παύλου Μουσούρου (αδελφού του Κωνσταντίνου και του Ιωάννη). Ως την έκδοση του Ανατολικού Αστέρος, τις μεταρρυθμίσεις αυτές είχε υποστηρίξει η εφημερίδα Τηλέγραφος του Βοσπόρου και Βυζαντίς με εκδότη το Δημήτριο Ξένη. Ο Ξένης, όμως, όπως και η εφημερίδα του, βρίσκονταν, όπως αναφέρθηκε, υπό την επιρροή της ρωσικής πρεσβείας. Γι’ αυτόν το λόγο φαίνεται ότι οι φιλοδυτικές οικογένειες της ελληνορθόδοξης κοινότητας, όπως οι παραπάνω, θεώρησαν αναγκαίο να υπάρχει μια διαφορετική φωνή υπεράσπισης των μεταρρυθμίσεων αποστασιοποιημένη από τις επιλογές της ηττημένης στον Κριμαϊκό πόλεμο Ρωσίας.
Το Μεικτό Συμβούλιο, μάλιστα, πρότεινε τη μετατροπή του Ανατολικού Αστέρος σε επίσημη εφημερίδα του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, κίνηση που προκάλεσε την αντίδραση του πατριάρχη Ιωακείμ Β' για να ισορροπήσει τους δυσμενείς για αυτόν συσχετισμούς, ευνόησε τότε την έκδοση της αντίπαλης εφημερίδας Ομόνοια.
Ο Ανατολικός Αστήρ πάντως ανέλαβε εκείνο το διάστημα την πλήρη δημοσίευση των πρακτικών του Μεικτού Συμβουλίου, ενώ αντίθετα η Ομόνοια, για ευνόητους λόγους, δημοσίευε μόνο τις τελικές αποφάσεις των δύο οργάνων, της Ιεράς Συνόδου και του Μεικτού Συμβουλίου.
Καίτη Μελή - Παπαπαναγιώτου
Οικονομολόγος- Συγγραφέας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου