Αν ρίξουμε μια ματιά στον κατάλογο των κρυπτοχριστιανικών οικισμών, που υπέβαλε στο Υπουργείο Εξωτερικών ο υποπρόξενος Τραπεζούντας Κ.Ν. Κυπριώτης, τον Οκτώβριο του 1857, θα παρατηρήσουμε ότι ο συμπαγής όγκος των κρυπτοχριστιανών εντοπίζεται στις Μητροπολιτικές επαρχίες Τραπεζούντας, Ροδοπόλεως και Χαλδίας. Ο περιορισμός τους σ' αυτό το χώρο ερμηνεύεται, μόνο αν έχουμε υπόψη το ρόλο των μεγάλων ιστορικών Μοναστηριών του Πόντου. Η συμβολή τους στη διάσωση του χριστιανισμού, γενικά, είναι σημαντικότατη.
Τα Μοναστήρια, εκτός του ότι είχαν στα χέρια τους το έργο της παιδείας, και μάλιστα σε περίοδο έλλειψης σχολείων, πρόσφεραν στους χριστιανικούς πληθυσμούς της περιοχής τους θερμή προστασία και φρόντιζαν να επαναφέρουν στο χριστιανισμό τους κατά περιόδους εξομόσαντες. Με το σεβασμό και την εκτίμηση που απολάμβαναν, ακόμη κι από Τούρκους, και με την επίσημη προστασία των σουλτανικών προνομίων, αναδείχτηκαν σωτήρια και παρήγορα κέντρα των χριστιανών.
Ειδικότερα ξεχωρίζουν τα μεγάλα Μοναστήρια της Παναγίας Σουμελά (ιδρύθηκε το 386 μ.Χ.), του Αγ. Γεωργίου Περιστερεώτα (ιδρύθηκε το 752 μ.Χ.), του Αγ. Ιωάννη του Βαζελώνα (ιδρύθηκε πριν από το 386 μ.Χ.). Επίσης τα μοναστήρια Παναγίας Γουμερά, Αγ. Ιωάννη του Προδρόμου Ίμερας, Αγ. Γεωργίου Χουτουρά, Αγ. Γεωργίου Χαλιναρά κ.ά.
Αν και βρίσκονταν σε ορεινές και απομακρυσμένες περιοχές, συγκροτούσαν γύρω τους τους συμπαγέστερους ελληνικούς πληθυσμούς, ενώ εκεί που απουσίαζαν, ιδιαίτερα σ' όλη την παραθαλάσσια ασιατική λωρίδα του Ευξείνου, έγιναν οι πιο αθρόες εξομόσεις. Αρκεί να σημειωθεί ότι, ακόμη και στην περίοδο των μεγάλων διωγμών και μαζικών εξισλαμισμών του 17ου αι., οπότε εξισλαμίστηκαν ολόκληρες οι περιοχές Όφη - Ριζούντας και Τόνγιας, εδώ, και ιδιαίτερα στις περιφέρειες Σουμελά. Περιστερεώτα, Βαζελώνα, Χουτουρά, κανένας εξισλαμισμός δε σημειώθηκε ούτε και βεβηλώθηκε ή αφαιρέθηκε ναός από τους χριστιανούς.
Τα 40 περίπου χωριά που είναι γύρω τους παραμένουν σταθερά στην πίστη τους, από το Μεσαίωνα ως τα νεότερα χρόνια, χωρίς να γνωρίσουν, σ' όλο αυτό το διάστημα, κανένα φαινόμενο αποστασίας.
Περισσότερο, όμως, απ' όλα φαντάζει ο προστατευτικός ρόλος της Παναγίας Σουμελά Χωρίς αυτήν, η κατάσταση στα γύρω χωριά θα εμφάνιζε εικόνα Τόνγιας και Όφη.
Ανάλογος και πραγματικά σωτήριος στάθηκε ο ρόλος των Μοναστηριών αυτών και για τους Κρυπτοχριστιανούς του Πόντου. Πρώτα - πρώτα, στα Μοναστήρια κατάφευγαν οι κρυφοί χριστιανοί χωρίς κανένα φόβο, γιατί συνήθιζαν να τα επισκέπτονται και οι ίδιοι οι Τούρκοι. Εξάλλου, εκεί εκτελούσαν πιο ελεύθερα τα χριστιανικά τους καθήκοντα (μετάληψη, βάπτιση, γάμο κ.ά.) κι από κει κρατούσαν μέσα τους άσβεστη τη φλόγα της πίστης. Αλλά και οι μοναχοί περιόδευαν και ενθάρρυναν τους διατακτικούς, ταξίδευαν στη Βλαχία, Ρωσία κ.ά., κι έκαναν εράνους για τις ανάγκες των κρυφών.
Άλλοτε, πάλι, οι μοναχοί, μεταμφιεσμένοι σε δερβίσηδες, περνούσαν από ισλαμικά χωριά, επισκέπτονταν τους κρυφούς που ήθελαν και, νύχτα, μετά την τέλεση της απαιτούμενης ιερουργίας, επέστρεφαν στο Μοναστήρι τους.
Ιδιαίτερα έλαμψε η μονή Σουμελά σ' αυτή την ευεργετική δράση. Το θρησκευτικό αίσθημα των κρυφών, που έφταναν εδώ ακόμη κι από τα πιο απομακρυσμένα μέρη, παρέμενε ζωντανότατο. Από την άλλη, οι κώδικες της Μονής, όπου εγγράφονταν ως Χριστιανοί μετά τη βάπτισή τους, χρησίμευαν ως μητρώα των χριστιανικών τους ονομάτων, όταν, μετά το Χάττι Χουμαγιούν, αποφάσισαν να φανερωθούν.
Τα Μοναστήρια, εκτός του ότι είχαν στα χέρια τους το έργο της παιδείας, και μάλιστα σε περίοδο έλλειψης σχολείων, πρόσφεραν στους χριστιανικούς πληθυσμούς της περιοχής τους θερμή προστασία και φρόντιζαν να επαναφέρουν στο χριστιανισμό τους κατά περιόδους εξομόσαντες. Με το σεβασμό και την εκτίμηση που απολάμβαναν, ακόμη κι από Τούρκους, και με την επίσημη προστασία των σουλτανικών προνομίων, αναδείχτηκαν σωτήρια και παρήγορα κέντρα των χριστιανών.
 |
| Παναγία Σουμελά |
Ειδικότερα ξεχωρίζουν τα μεγάλα Μοναστήρια της Παναγίας Σουμελά (ιδρύθηκε το 386 μ.Χ.), του Αγ. Γεωργίου Περιστερεώτα (ιδρύθηκε το 752 μ.Χ.), του Αγ. Ιωάννη του Βαζελώνα (ιδρύθηκε πριν από το 386 μ.Χ.). Επίσης τα μοναστήρια Παναγίας Γουμερά, Αγ. Ιωάννη του Προδρόμου Ίμερας, Αγ. Γεωργίου Χουτουρά, Αγ. Γεωργίου Χαλιναρά κ.ά.
Αν και βρίσκονταν σε ορεινές και απομακρυσμένες περιοχές, συγκροτούσαν γύρω τους τους συμπαγέστερους ελληνικούς πληθυσμούς, ενώ εκεί που απουσίαζαν, ιδιαίτερα σ' όλη την παραθαλάσσια ασιατική λωρίδα του Ευξείνου, έγιναν οι πιο αθρόες εξομόσεις. Αρκεί να σημειωθεί ότι, ακόμη και στην περίοδο των μεγάλων διωγμών και μαζικών εξισλαμισμών του 17ου αι., οπότε εξισλαμίστηκαν ολόκληρες οι περιοχές Όφη - Ριζούντας και Τόνγιας, εδώ, και ιδιαίτερα στις περιφέρειες Σουμελά. Περιστερεώτα, Βαζελώνα, Χουτουρά, κανένας εξισλαμισμός δε σημειώθηκε ούτε και βεβηλώθηκε ή αφαιρέθηκε ναός από τους χριστιανούς.
Τα 40 περίπου χωριά που είναι γύρω τους παραμένουν σταθερά στην πίστη τους, από το Μεσαίωνα ως τα νεότερα χρόνια, χωρίς να γνωρίσουν, σ' όλο αυτό το διάστημα, κανένα φαινόμενο αποστασίας.
Περισσότερο, όμως, απ' όλα φαντάζει ο προστατευτικός ρόλος της Παναγίας Σουμελά Χωρίς αυτήν, η κατάσταση στα γύρω χωριά θα εμφάνιζε εικόνα Τόνγιας και Όφη.
Ανάλογος και πραγματικά σωτήριος στάθηκε ο ρόλος των Μοναστηριών αυτών και για τους Κρυπτοχριστιανούς του Πόντου. Πρώτα - πρώτα, στα Μοναστήρια κατάφευγαν οι κρυφοί χριστιανοί χωρίς κανένα φόβο, γιατί συνήθιζαν να τα επισκέπτονται και οι ίδιοι οι Τούρκοι. Εξάλλου, εκεί εκτελούσαν πιο ελεύθερα τα χριστιανικά τους καθήκοντα (μετάληψη, βάπτιση, γάμο κ.ά.) κι από κει κρατούσαν μέσα τους άσβεστη τη φλόγα της πίστης. Αλλά και οι μοναχοί περιόδευαν και ενθάρρυναν τους διατακτικούς, ταξίδευαν στη Βλαχία, Ρωσία κ.ά., κι έκαναν εράνους για τις ανάγκες των κρυφών.
Άλλοτε, πάλι, οι μοναχοί, μεταμφιεσμένοι σε δερβίσηδες, περνούσαν από ισλαμικά χωριά, επισκέπτονταν τους κρυφούς που ήθελαν και, νύχτα, μετά την τέλεση της απαιτούμενης ιερουργίας, επέστρεφαν στο Μοναστήρι τους.
 |
| Εσωτερικό Παναγίας Σουμελά |
Ιδιαίτερα έλαμψε η μονή Σουμελά σ' αυτή την ευεργετική δράση. Το θρησκευτικό αίσθημα των κρυφών, που έφταναν εδώ ακόμη κι από τα πιο απομακρυσμένα μέρη, παρέμενε ζωντανότατο. Από την άλλη, οι κώδικες της Μονής, όπου εγγράφονταν ως Χριστιανοί μετά τη βάπτισή τους, χρησίμευαν ως μητρώα των χριστιανικών τους ονομάτων, όταν, μετά το Χάττι Χουμαγιούν, αποφάσισαν να φανερωθούν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου