Μαρίκα Φιλιππίδου, ποιήτρια που αγάπησε παράφορα ο Αττίκ

 Η ποιήτρια και εκδότρια του πε­ριοδικού - το 1931 - «Νέος Παρθενών», στην Αθήνα, Μαρίκα Φιλιππίδου, καταγόταν από Τραπεζούντιο πατέρα και Τζιώτισσα (από το νησί Κέα) μητέρα, το γένος Λάκωνα. Η πολύ όμορφη Μαρίκα γεννήθηκε το 1877 στην Κωνσταντινούπολη.

Αυτήν τη γυναίκα αγάπησε παράφο­ρα ο Αττίκ (πραγματικό όνομα Κλέων Τριανταφύλλου, Αθήνα 1885-1944), που κατά τη δεκαετία του 1930 ψυχα­γωγούσε τον κόσμο, στη «Μάντρα» του, στην Αθήνα. Ο Αττίκ ήταν γιος πλούσιων Αιγυπτιωτών γονέων.

 Όταν αποφοίτησε από τη νομική σχολή του πανεπιστημίου της Αθήνας, το 1907, πήγε στο Παρίσι για ανώτερες νομικές σπουδές, όπου, αντί για νομικός έγινε μουσικός, αφού παρακολούθησε πρώ­τα τα μαθήματα του ωδείου, παίζοντας ως ηθοποιός σε διάφορα θέατρα.

Στην Αθήνα, όπου εγκαταστάθηκε το 1930, δημιούργησε δικό του μουσικό θίασο, που εμφανιζόταν σε έναν περιφραγμένο χώρο της οδού Τενέδου, που έγινε γνω­στός ως η «Μάντρα του Αττίκ».

Ο Κώστας Χατζηδουλής, στον οποίο ο Πόντιος δημοσιογράφος και συγγραφέας Δημήτρης Ψαθάς έδωσε το ψευδώνυμο «Ρακοσυλλέκτης» (λόγω του μεγάλου αρχείου παλαιών αντικειμένων που έχει) αποκάλυψε, μεταξύ άλλων, στο βιβλίο του «Αλη­θινές ιστορίες» ότι ο Αττίκ έγραψε και τραγούδησε τα δύο τραγούδια του «Είδα μάτια πολλά» και «Ζητάτε να σας πω», επηρεασμένος από τον πα­ράφορο έρωτά του για την ωραιότατη Μαρίκα Φιλιππίδου.

Όταν ο Κώστας Χατζηδουλής - όπως διηγείται ο ίδιος - παρουσίασε στις αρχές της δεκαετίας του 1990 τη δουλειά του στον άλλο Πόντιο δημοσιογράφο

-    διευθυντή της εφημερίδας «Τα Νέα», Λέοντα Καραπαναγιώτη (Καραπαναγιωτίδης), εκείνος ενθουσιάστηκε και τον προέτρεψε να την εκδώσει σε βιβλίο- CD. Το βιβλίο -CD του Χατζηδουλή, γι' αυτό το λόγο, αφιερώθηκε στη μνήμη του Καραπαναγιώτη.

Ο δημοσιογράφος Γιώργος Σκίντζας παρουσιάζει ως εξής την «αληθινή ιστο­ρία» της αγάπης του Αττίκ για τη Μαρίκα Φιλιππίδου:

Ο έρωτας ήταν ο κινητήριος μοχλός για τα «Είδα μάτια πολλά» και «Ζητάτε να σας πω» του Αττίκ. Πρόκειται για το ίδιο πρόσωπο (τη Μαρίκα Φιλιππίδου).Ήταν ένας μεγάλος και άτυχος, ως συνήθως, έρωτας για τον Αττίκ. Όταν η Μαρίκα τον εγκατέλειψε για κάποιον άλλον (τον κατοπινό σύζυγο της), έπεσε στο πιάνο και έγραψε το «Είδα μάτια πολλά». Πολλά χρό­νια μετά, στη «Μάντρα» του, στην οδό Μηθύμνης, η Μαρίκα Φιλιππίδου πήγε στο θέατρο, συνοδευόμενη από τον σύζυγο της.

Το κοινό την είδε, κάτι ήξερε για την ιστορία της με τον Αττίκ και άρχισε να φωνάζει προς τον «πονεμένο τροβαδούρο» να τραγουδήσει το «Είδα μάτια πολ­λά».

»Οι τρεις πρωταγωνιστές (ο Ατ­τίκ, η Μαρίκα και ο σύζυγος της) βρέθηκαν σε δύσκολη θέση. Ο Ατ­τίκ μάζεψε τις παρτιτούρες του και μπήκε στα παρασκήνια. Και όταν βγήκε στο δεύτερο μέρος, δεν τραγούδησε το «Είδα μάτια πολλά», αλλά το «Ζητάτε να σας πω»:

Ζητάτε να σας πω - τον πρώτο μου σκοπό

τα περασμένα μου γινάτια - Ζητάτε «Είδα μάτια»

με σχίζετε κομμάτια - Σε μια παλιά πληγή

π' ακόμα αιμορραγεί - μη μου γυρνάτε το μαχαίρι,

αφού καθένας ξέρει - τι πόνο θα μου φέρει.

Είναι πολύ σκληρό να τραγουδήσεις - έναν παλιό καιρό

που προσπαθείς - να λησμονήσεις.

Στο γλέντι σας αυτό - δεν θα 'τανε σωστό,

αντίς άλλο πιοτό, - να πιω εγώ φαρμάκι

μ' ένα τέτοιο τραγουδάκι.

Γελάτε ειρωνικά - και λέτε μυστικά

ίσως με κάποια καταφρόνια - «μια και πέρασαν χρόνια,

εσύ τι κλαις αιώνια;

Γιατί βαρυγκωμείς; - Δεν είδαμε και μείς

Μιαν ομορφιά μέσα στη ζήση, - δεν πήραμ' απ'τη φύση

καρδιά για ν' αγαπήσει;».

Αμ, δεν είν' οι καρδιές - όλες το ίδιο καμωμένες,

ούτε κι οι ομορφιές - στον κόσμο δίκαια μοιρασμένες.

Κι εδώ στη συντροφιά - σε κάθε μου ρουφιά

Ξεχνώ μιαν ομορφιά, - που γέμιζε μεράκι

το παλιό μου τραγουδάκι.

»0 κόσμος, βουβός και συγκινημένος, παρακολουθούσε με κατανυκτική σιγή το νέο τραγούδι, η Μαρίκα έκλαιγε κρυφά με κατεβασμένο το κεφάλι και ο Ατ­τίκ, που τα δάκρυά του κυλούσαν ασταμάτητα, συνέχισε να τραγουδά.

Μια άλλη εκδοχή από τον Hp. Ευστρατιάδη

Ο Ηρακλής Ευστρατιάδης, στο βιβλίο του «μία Ιστορία ... ένα Τραγούδι», γράφει για το ίδιο περιστατικό στη «Μάντρα του Αττίκ»:

Το «Ζητάτε να σας πω» λέγεται ότι γράφτηκε από τον Αττίκ μέσα σε πέντε λεπτά, ένα βράδυ, κατά τη διάρκεια της παράστασης στην περίφημη «Μάν­δρα» του. Ο Αττίκ είχε γράψει για έναν από τους μεγάλους του έρωτες και τη δεύτερη σύζυγο του, την ηθοποιό Μαρίκα Φιλιππίδου, η οποία αργότερα τον εγκατέλειψε, το τραγούδι «Είδα μάτια», που υπήρξε πολύ μεγάλη επιτυχία στην εποχή του

... Οι θεατές της «Μάνδρας» και θαυμαστές του Αττίκ γνώ­ριζαν βεβαίως για ποια μάτια ήταν γραμμένο.

 Ένα βράδυ, η Μαρίκα Φιλιππίδου πήγε στη «Μάνδρα» του Αττίκ με τον καινούργιο της συνοδό, τον ίλαρχο τότε και περιζήτητο νέο των Αθηνών Σταμάτη Μερκούρη (λίγο καιρό πριν γίνει μπα­μπάς της Μελίνας).

Οι θεατές, βλέποντας τη Φιλιππίδου με τον Μερκούρη, για να πειράξουν και να ερεθίσουν τον Αττίκ, άρχισαν να φωνάζουν: «Αττίκ, τραγούδα το 'Είδα μάτια', το Είδα μάτια'...», το τραγούδι που ήταν γραμμένο για εκείνην.

 Ο Αττίκ, βλέποντάς την, φανερά συγκινημένος, ζήτησε συγνώμη από το κοινό για πέντε λεπτά και αποχώρησε από τη σκηνή. Πραγματικά, σε πέντε λεπτά ο Αττίκ ξαναβγήκε, έχοντας γράψει σε αυτό το μικρό χρονικό διάστημα ένα καινούργιο υπέροχο τραγούδι προς απάντηση των θεατών που ζητούσαν το «Είδα μάτια...». Είχε γράψει το «Ζητάτε να σας πω».

Το λογοτεχνικό έργο της Μαρίκας Φιλιππίδου

Η πρώτη ποιητική συλλογή της Μαρίκας Φιλιππίδου, με τίτλο «Κελαδήματα», κυκλοφόρησε το 1900 στην Αθήνα, όπου ζούσε. Ακολούθησαν άλλες δύο συλλογές της, με τίτλους «Φωτοστέφανα» και «Μαρμαρυγές» (η δεύτερη ανατυπώθηκε το 1933). Το 1931 και για μικρό χρονικό διάστημα, έβγαζε - όπως προαναφέρθηκε - το περιοδικό «Νέος Παρθενών».

Εκτός από ποιήματα, η Μαρίκα Φιλιππίδου έγραψε και πολλά πεζά, καθώς και μεταφράσεις από διάφορες γλώσσες.

Ποιήματά της δημοσιεύτηκαν το 1936 στο περιοδικό της Αθήνας «Ποντιακά Φύλλα» και το ίδιο έτος, στο λεύκωμα «Ελληνίδες ποιήτριες» και στο περιοδικό «Φιλολογική Κυψέλη» του δημοσιογράφου Δημητρίου Λαμπίκη (1889-1956) - ο ίδιος ήταν διευθυντής και του περιοδικού «Παρνασσός».

Το ποίημα που ακολουθεί σχετίζεται θεματικά με τον Πόντο και έχει τίτλο «θρήνος».

Αγέρι, πάρε, οϊμένα! Αυτό το θρήνο μου

 κι από χωριά και χώρες πέρασέ τον,

από ψηλά βουνά, πελάγη τρίσβαθα

 στου Πόντου ένα ακρογιάλι σκόρπισέ τον.

Σ' ένα ακρογιάλι, αγέρι, που το σχίζουνε

ποτάμια φιδωτά κι ασημωμένα,

που το σκιάζουν δάση καταπράσινα

και ψάλλουνε τ' αηδόνια μαγεμένα.

Σ' ένα ακρογιάλι ξακουστό κι ασύ­γκριτο

για τα πολλά τ' αμέτρητά του κάλλη,

το πιο όμορφο του κόσμου κοιμητήριο

που κλειούσε μέσα σε γαλάζια αγκάλη.

 Αγέρι, πάρε, οϊμένα! αυτό το θρήνο μου

κι από χωριά και χώρες πέρασέ τον,

από ψηλά βουνά, πελάγη τρίσβαθα,

στην Τραπεζούντα απάνω σκόρπισέ τον ...