Ο άγνωστος παιδαγωγός και συγγραφέας

Λάζαρος Τσακλέας (1888-1950)

Πόντιος παιδαγωγός και συγγρα­φέας Λάζαρος Γ. Τσακλέας γεννήθηκε το 1888 στη συνοικία Λιβερτάντων της κωμόπολης Λερί της Αργυρούπολης Πόντου. Τελείωσε την κεντρική σχολή του Λερί και ολοκλήρωσε τις σπουδές του στο Φροντιστήριο Τραπεζούντας. Κατά τη διάρκεια των σπουδών του, το 1901, κατέγραψε το χειρόγραφο βιβλίο «Ελληνικά», στο οποίο περιλαμβάνονται αναλυτικά τα μαθήματα που δι­δάχθηκαν στα σχολεία του Πόντου. Το 1910 εργάστηκε ως υπάλληλος στην Τράπεζα Φωστηρόπουλου. Το 1918, με την αποχώρηση των ρωσικών στρατευμάτων από τον Πόντο, έφυγε στη Ρωσία, μαζί με τα αδέλφια του Αντώνη, Γρηγόρη και Θεόδωρο. Εγκαταστάθηκαν στο χωριό Ταγκανάι του νομού Συμφερούπολης της Κριμαίας.

Στο Ταγκανάι εργάστηκε ως δάσκαλος και για την ορ­γάνωση και πνευματική ανέλιξη των Ελλήνων.

Το 1944, με τις σταλινικές διώξεις, εξορίστηκε στο χω­ριό  χω­ριό Γιαϊπάν, κοντά στην πόλη Κοκάντ του Ουζμπεκιστάν. Εκεί, ο Λάζαρος Τσακλέας αρρώστησε από το βαρύ κλί­μα και τη στενοχώρια και πέθανε σε ηλικία 62 ετών.

Από τα βιβλία και τις σημειώσεις του διασώθηκε μόνον το βιβλίο του «Ελληνικά», που είναι το μοναδικό σύγ­γραμμα, όπου καταγράφει τα μαθήματα που διδάχτηκαν στους μαθητές των ελληνικών σχολείων του Πόντου.

Το βιβλίο διέσωσε η κόρη του Ναζή και το μετέφερε, ως ιερό οικογενειακό κειμήλιο το 1991, από το Γελεντζίκ στην Ελλάδα. Από το χειρόγραφο αυτό βιβλίο, δημοσι­εύτηκαν, για πρώτη φορά, από το «Καφέ Ρωμανία» αδη­μοσίευτα ποιήματα και ιστορήματά του.

Η ποίηση του Λάζαρου Τσακλέα είναι ιστορική πατριωτική, με εθνικές εξάρσεις κατά του τουρκικού ζυγού. Πε­ριγράφει τα γεγονότα που σημάδεψαν τους Έλληνες του Πόντου, κατά τα τελευταία είκοσι χρόνια (1900-1920). Η ποίησή του, τηρουμένων των αναλογιών, θα μπορούσε να ταυτιστεί με εκείνη του Ρήγα Φεραίου, γιατί εμπεριέχει μηνύματα πατριωτικά και απελευθερωτικά.

Στους παρακάτω δημοσιευόμενους στίχους του (επί­λογος του βιβλίου του), γραμμένους το 1901 στο χωριό Λερί, όπου διακρίνεται ο επικός χαρακτήρας του λόγου του, αναφέρεται στους αντάρτες της Σάντας.

Οι αντάρται της Σάντας
Της Σάντας η ανταρσία , ήταν μεγαλοψυχία,
Κρούουν τους Τούρκους, τους φοβίζουν και το μέτωπον ξεσκίζουν.

Όπου είναι Τούρκοι μόνοι, τη Σάντα φοβούνται όλοι.
Οι Σαντέτ όπου κι αν πάνε, τα παλικάρια όλ εφτάνε.

Και οι Τούρκοι για αυτό, το φυλάττουν μυστικό.
Ενθυμούμαι τον καιρόν να τους πίνουν σαν νερόν.

Οι Σαντέτ’ γι' αυτό τελείως , πολεμούσανε ανδρείως.
Στη Λερίς δε τα χωρία δεν ήταν πολλά παιδία.

Κλάψατ’ όλους τους Ρωμαίους, εκείνους τους ρωμαλαίους!
Όλοι μόνοι πολεμούσαν τον εχθρόν για να νικούσαν..

Να πάρουν ελευθερίαν , κι ησυχάξουν τα χωρία.
Όμως πού είναι και πού επήγαν; και όλα τους εδιαλύγαν..

Και κανένας δεν ηξεύρει, που έφυγαν ! για να τους εύρει…

Παναγιώτης Μωυσιάδης