ΟΙ ΠΟΝΤΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Το έτος 1922 αποτελεί σταθμό για την εγκατάσταση των ξεριζωμένων ποντίων στην Ελλάδα. Αρκετές όμως χιλιάδες προ­σφύγων ήρθαν και πριν και μετά το έτος αυτό.

Εγκαταστήνονται σε διάφορες περιοχές της χώρας. Ιδίως όμως στον βορειοελλαδικό χώρο. Τούς καθοδηγούν τα ιστορικά τους βιώματα. Ακρίτες στον Πόντο, ακρίτες και στην Ελλάδα. Άγρυπνοι πάντα φρουροί στις επάλξεις του έθνους.

Η δεκαετία του 1920 είναι για τους νέους Έλληνες κατοίκους της χώρας αρκετά δύσκολη. Οι ασθένειες θερίζουν την προσφυγιά. Η προσαρμογή στις νέες συνθήκες είναι προβληματική. Η επαγγελμα­τική αποκατάσταση εκατοντάδων χιλιάδων ατόμων μοιάζει με τραγωδία. Και όμως, αντί οι πρόσφυγες να αποτελούν αρνητικό παράγοντα, γίνονται γρήγορα θετική και πολύτιμη προσφορά στο βωμό του έθνους και της κοινωνίας.

Σταδιοδρομούν οι πόντιοι στα διάφορα επαγγέλματα. Η αποκατάσταση των προσφύγων αγροτών καθυστερεί. 
Τελικά, τούς παραχωρούνται γεωργικοί κλήροι. Φιλόπονοι και προοδευτικοί, μεταβάλλουν πολλούς αγριότοπους σε αληθινούς παράδεισους σε σύντομο χρονικό διάστημα. Η Μακεδονία και Θράκη αλλάζουν κυριολεκτικά όψη από άποψη καλλιεργητική. 
Τα δημογραφικά δεδομένα του βορειοελλαδικού χώρου μεταβάλλονται ριζικά. Το ιωνικό ελληνικό στοιχείο κυριαρχεί πια πέρα ως πέρα. Το γεγονός έχει τεράστια εθνική σημασία για τις νευραλγικές και ευαίσθητες αυτές ακριτικές περιοχές της χώρας.

Πολεμούν στην Αλβανία οι πόντιοι με γενναιότητα και ευψυχία και δικαιώνουν την παλιά τους φήμη ως πολέμαρχοι ακρίτες. Μετά την κατάρρευση του μετώπου, τα κατατσακισμένα και ταλαιπωρημένα φανταράκια βρίσκουν θερμότατη φιλοξενία στα ποντιακά χωριά, ιδίως στην περιοχή της Φλώρινας.

Επιδίδονται με πάθος οι πόντιοι στις επιστήμες, τα γράμματα και τις τέχνες. 'Αναδεικνύονται πρώτοι σε πολλούς τομείς της κοινωνικής και οικονομικής ζωής. Μόνο πού είναι εντυπωσιακή ή απουσία τους στα πλαίσια κρίσιμων τομέων του δημόσιου βίου. Δεν γνωρίζω πώς και σε ποιό βαθμό εμποδίζονται προς τούτο.
 Γνωρίζω μόνο την υπερηφάνεια των συμπατριωτών μου, πού είναι ασυμβίβαστη με συναλλαγές και μεθόδους, οι όποιες ταπεινώνουν και καταρρακώνουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.

Δεν υπάρχουν συγκεκριμένα στατιστικά στοιχεία. Όμως βάσιμα υπολογίζεται, ότι ο αριθμός των ποντίων στην Ελλάδα σήμερα ξεπερνά κατά πολύ το ένα εκατομμύριο. 'Εκατό χιλιάδες περίπου βρίσκονται ως ξενιτεμένοι στην Αυστραλία. 
Σχεδόν άλλοι τόσοι στην Αμερική. Δεν είναι λιγότεροι στη Δ. Γερμανία. Υπάρχουν και σε άλλες χώρες. Όχι μόνο στη Ρωσία, αλλά και σε άλλα σοσιαλιστικά κράτη διαμένει σήμερα σημαντικός αριθμός ποντίων. Παντού οι συμπατριώτες μας διατηρούν και συνεχίζουν τις ποντιακές παραδόσεις.

Πάνω από εκατό ποντιακά σωματεία υπάρχουν σήμερα στην 'Ελλάδα. Αρκετά και στο εξωτερικό. Όλα αναπτύσσουν αξιόλογη δραστηριότητα σε κοινωνικούς και φιλανθρωπικούς τομείς, ιδίως όμως πραγματοποιούν εκδηλώσεις λαογραφικού, πολιτιστικού και καλλιτεχνικού περιεχομένου.

Λειτουργεί στην 'Ελλάδα από χρόνια Ποντιακό Θέατρο με λαογραφικό και ηθογραφικό βασικά περιεχόμενο. Πραγματοποιούνται με τον ίδιο τρόπο ραδιοφωνικές εκπομπές, τηλεοπτικά προγράμματα με ποντιακούς παραδοσιακούς χορούς, διαλέξεις και πνευματικά συμπόσια. Κωδικοποιείται με τρόπο επιστημονικό το ποντιακό ιστορικό και λαογραφικό υλικό. Καλλιεργούνται και προβάλλονται οι ποντιακές παραδόσεις.

Αγιος Γεώργιος Περιστερεώτα

Ανιστορούνται στον χώρο της 'Ελλάδος μοναστήρια του Πόντου, όπως της Παναγίας Σουμελά, Αγίου Γεωργίου Περιστερεώτα, Αγίου Ιωάννου Βαζελώνος, Παναγίας Γουμερά, Θ. Γαβρά κ.ά. 
 Η λειτουργία τους από χρόνια δεν θεραπεύει μόνο θρησκευτικές ανάγκες. Ο κάθε πανηγυρισμός στον χώρο τους αποτελεί ζωντανή αναβίωση ηθών και εθίμων, ωραίων διασκεδάσεων με ποντιακά τραγούδια και χορούς, παραδοσιακών γενικά εκδηλώσεων από την ένδοξη και όμορφη ζωή των προγόνων μας στον αλησμόνητο Πόντο.

Οι πόντιοι στην Ελλάδα, πρεσβύτεροι και νεώτεροι, αυτοί πού κληροδοτούν τις παραδόσεις και εκείνοι πού τις κληρονομούν, ζούν έντονα τις αναμνήσεις του παρελθόντος.
 Έχουν πλήρη συνείδηση του ιστορικού τους μεγαλείου. Μοχθώντας με το ποντιακό τραγούδι στο στόμα θεραπεύουν το βαθύ αίσθημα νοσταλγίας των αλησμό­νητων πατρίδων και συντηρούν αξίες και ιδανικά από την παρα­δοσιακή τους ζωή.
Επιδρούν έτσι αποφασιστικά στη διαμόρφωση και θεμελίωση του νεοελληνικού πολιτισμού.

Στάθης Αθανασιάδης