Το πρόβλημα της ταυτότητας-Ομέρ Ασάν

Δεν αποτελεί μυστικό το γεγονός ότι στην Τουρκία δεν μπορούν να α­παντηθούν τόσο εύκολα τα ερωτήματα που επικεντρώνονται στο θέμα της ταυτότητας. 

Από μία άποψη οι απαντήσεις προκαλούν εμφανείς ενοχλήσεις. Και αυτές οι ενοχλήσεις είναι δυνατό να πάρουν διαστάσεις σύγκρουσης, ό­ταν σε αυτή την υπόθεση εμπλακεί και το ερώτημα της εθνικής ταυτότητας. 

Είναι λυπηρό το γεγονός ότι εμείς γινόμαστε μάρτυρες αυτού του προβλή­ματος βιώνοντας το σε όλες του τις διαστάσεις.

Στην πραγματικότητα το πρόβλημα πηγάζει από τον ορισμό της εθνικής ταυτότητας. Όμως αυτό το πρόβλημα δεν είναι χαρακτηριστικό μόνο της Τουρκίας και στις ημέρες μας δεν έχω δει κανένα κράτος που να το έχει λύ­σει.

Το θέμα αυτό θα μείνει ανοιχτό για πολλά χρόνια, ακόμη και αν παρου­σιαστούν παραδείγματα που δείχνουν ότι με μία σειρά συμβιβασμών το ζή­τημα έπαψε να είναι πρόβλημα. 

Διότι ακόμη και οι ορισμοί της έννοιας του έθνους είναι τόσοι όσοι είναι και αυτοί που δίνουν αυτούς τους ορισμούς. Π.χ. για ορισμένους το έθνος είναι η συνέχεια μίας φυλής με ιστορικές ρίζες που έχει τις δικές της παραδόσεις και πολιτισμό.

Κατ' άλλους έθνος είναι κοινωνίες που μοιράζονται την ίδια γλώσσα και θρησκεία και έχουν ιστορι­κούς δεσμούς. Σύμφωνα με μία άλλη άποψη, ως έθνος μπορεί να χαρακτη­ρίζονται εκείνοι που ζουν για μεγάλο χρονικό διάστημα στην ίδια γεωγρα­φική περιοχή, ακόμη και αν έχουν διαφορετική γλώσσα και θρησκεία.

Όπως φαίνεται, το κοινό στοιχείο που ορίζει την έννοια του έθνους είναι η ιστορι­κή ενότητα. Δηλαδή, οι άνθρωποι που ζουν μέσα σε ορισμένα σύνορα επέ­λεξαν μία ταυτότητα για να μπορέσουν να ζήσουν μαζί και να διαφυλάξουν την ενότητα αλλά και τους εαυτούς τους.

Όμως, επειδή αυτό δεν αρκεί, ανέ­θεσαν στους ιστορικούς τους το καθήκον να δημιουργήσουν μία ιστορία που να ταιριάζει με αυτή την ταυτότητα.

Αναμφίβολα η ιστορία που δη­μιουργείται δεν είναι μία αλληλουχία ψεμάτων, αλλά η επισημοποίηση της γνωστής ιστορίας με την συνένωση εκείνων των κομματιών που συμφέ­ρουν.

Εδώ θα πρέπει να ομολογήσουμε ότι στην πραγματικότητα όλα τα έ­θνη έχουν ανάγκη από τέτοιες ιστορίες. Τι θα γίνει όμως στο μέλλον;

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι αναζητούμε πια στο διάστημα νέους χώρους για να ε­γκατασταθούμε. Αν χαραχτούν σύνορα και εκεί, τότε τα πράγματα είναι εύ­κολα. Αυτοί που θα πάνε εκεί, θα μεταφέρουν μαζί τους και την ιστορία τους και ελπίζω να μην τύχει ξανά να βρεθούν δίπλα δίπλα η Τουρκία και η Ελλάδα. 

Εάν όμως σκοπεύουν να μεταφέρουν την ιστορία της ανθρωπότη­τας, τότε οι επιστήμονες θα πρέπει να αρχίσουν να γράφουν μία ώρα αρχύ­τερα μία υπερεθνική ιστορία. Στην πραγματικότητα, αυτή είναι η ιστορία την οποία σήμερα έχουμε ανάγκη.

 Σήμερα οι άνθρωποι που συμβιώνουν σε ευρείες γεωγραφικές περιοχές και μέσα σε καθορισμένα σύνορα, με μία εθνική ταυτότητα την οποία επέ­λεξαν ή η οποία τους ανήκει, έχουν την επίσημη γλώσσα, τη θρησκεία και τον πολιτισμό τους.

Ούτως ή άλλως έχουν συμβιβαστεί τουλάχιστο στα κοι­νά σημεία. Το αποτέλεσμα είναι να καταλήξει η κοινωνία ή ο λαός που ζει σε μία γεωγραφική περιοχή σε ένα σημείο πολιτικού συμβιβασμού προκει­μένου να διαφυλάξει την ενότητα του και να συμβιώσει ειρηνικά.

Στην α­ντίθετη περίπτωση, δηλαδή όταν ο καθένας επιμένει σε μία εθνική συνείδη­ση που περιλαμβάνει τη δική του γλώσσα, θρησκεία, ιστορία και έθιμα, τότε εκείνος ο λαός ή η κοινωνία είναι αδύνατο να διακυβερνηθεί. 

Εξάλλου, η ι­στορία δεν έδωσε το δικαίωμα της ίδρυσης κράτους ή δημιουργίας έθνους σε κάθε εθνοτική ομάδα που έχει τη δική της γλώσσα και πολιτισμό.

Η εξέλιξη συνεχίστηκε και συνεχίζεται ως μία αλληλουχία ισορροπίας δυνάμεων,
πολιτικών αγώνων και συμβιβασμών. Είναι φυσικό η πραγματικότητα τουΠόντου να έχει πάρει το μερίδιο που της αναλογεί από αυτή την εξέλιξη. 

Αν κοιτάξουμε τα πράγματα από αυτή την άποψη, είναι ολοφάνερο ότι είναι αδύνατο να γυρίσουμε πίσω από το σημείο στο οποίο μας έχει φέρει σήμερα η ιστορία. 

Αυτό είναι κάτι παραπάνω από αδύνατο. Στις ημέρες μας φτάσαμε σε σημείο όχι μόνο να αφήνουμε κατά μέρος την αλλαγή ή την άρση των συνόρων αλλά και να πιέζουμε ακόμη και τις δυνατότητες μιας ζωής χωρίς σύνορα.

Οι άνθρωποι που θέλουν να κοιτάζουν με ελπίδα το μέλλον δεν ενδιαφέρονται, ούτε και πρέπει να ενδιαφέρονται, για ορισμένους ανθρώπους που δεν έχουν ξεκαθαρίσει τους λογαριασμούς τους με το παρελθόν και έχουν κολλήσει σε ένα σημείο από όπου ξεκινούν δημιουργώντας ποικίλες πολιτικές, συνεπαρμένοι από ανώριμα όνειρα.  .

Θα ήθελα και πάλι να προσθέσω ότι η επίσημη γλώσσα των Μαυροθαλασσιτών που ζουν στην Ελλάδα είναι η ελληνική, εκείνων που ζουν στην Καυκάσια η ρωσική, αυτών που ζουν στην Αμερική η αγγλική και εκείνων που ζουν στην Τουρκία η τουρκική. Δεν ξέρω αν είναι αναγκαίο να επανα­λάβω για μία ακόμη φορά ότι είναι αδύνατο και ακατανόητο να διαστρε­βλωθεί αυτή η πραγματικότητα.

Θέλω και πάλι να συνδέσω τα λόγια μου με τα ερωτήματα μου.

Όταν λέτε Πόντος, να σκέφτεστε τον Αγαμέμνονα και τον στρατό του που πολιορκεί την Τροία θέλοντας να κατακτήσει κάθε οχυρό και να πάρει πίσω την ωραία Ελένη. Ή σκεφτείτε τον Πρίαμο και τον λαό του, που υπε­ρασπίζεται την Τροία και τον έρωτα του Πάρι. Ή ακόμη αναλογιστείτε την Ιλιάδα που εξιστορεί πως και οι δυο στρατοί πολέμησαν ηρωικά για την ω­ραία Ελένη. Σήμερα ποιος έχει τέτοια καρδιά;

Λέγοντας Πόντος, σκεφτείτε την περιοχή όπου πήγαν οι Αργοναύτες για να αναζητήσουν το Χρυσόμαλλο Δέρας και πλουτίστε να όνειρα σας. Για παράδειγμα, βυθιστείτε στην Καυκάσια, μπορεί σε εκείνα τα βουνά να ακούσετε τα ποιήματα του Ομήρου αλλά και τα νανουρίσματα που σας τρα­γουδούσε η γιαγιά σας κουνώντας την κούνια σας. 

Εκεί μπορεί να δείτε πως ερωτεύονταν στα βουνά οι ήρωες με τις μαύρες ζίπκες. Πάρτε μια μάνα από εκεί που έχασε το γιο της στον πόλεμο και καθίστε την δίπλα στη μάνα του Έκτορα. Θα δείτε πως θρηνούν με τα ίδια μοιρολόγια τους γιους τους. Μή­πως κάθε μάνα δεν είναι κι ένας βάρδος;

Αν καμιά φορά αισθανθείτε να φυσά στο πρόσωπο και την καρδιά σας ένα ελαφρό γλυκό αεράκι και νιώσετε ευτυχία, πρέπει να καταλάβετε ότι αυτός ο αέρας φυσά από την Τραπεζούντα.

Κι αν πάλι από κάπου φτάνουν στα αυτιά σας τραγούδια, ακόμη κι αν είναι σκόρπια λόγια, να ξέρετε ότι αυτά είναι τα τραγούδια που εμείς τα τραγουδούμε αντικριστά. Και αυτά τα τραγούδια μεταφέρουν ακούραστα τον αέρα που φυσά από την Τουρκία και την Ελλάδα. Ποιος μπορεί να αντισταθεί σε αυτόν τον αέρα;

Ομέρ Ασάν

Απόσπασμα απο τον Προλογο της Ελληνικης Εκδοσης του"ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΟΝΤΟΥ"

Εκδοσεις:Αδελφων Κυριακίδη.