Ο Πύργος της Μάρως

 Η Μάρω ή Μάρα Μπράνκοβιτς ήταν Ελληνοσερβίδα, κόρη του δεσπότη της Σερβίας Γεωργίου Μπράνκοβιτς και της Ειρήνης, κόρης του Ματθαίου Καντακουζηνού από τον Πόντο. Η Μάρα γεννήθηκε το 1418 και υπήρξε μια από τις σημα­ντικότερες προσωπικότητες του 15 ου αιώνα. Δόθηκε, το 1435 ως γυναίκα στον σουλτάνο Μουράτ Β', σε ηλικία 17 ετών. Ενέπνεε μεγάλο σεβασμό στην αυλή του σουλτάνου και έπαιξε μεγάλο ρόλο στα θρησκευτικά πράγματα της εποχής, διατη­ρώντας τη χριστιανική της πίστη. Σημαντικός ήταν ο ρόλος της και στην πολιτική. 

Διακρίνοταν στις ενέργειές της για το αντιδυτικό της πνεύμα.

Ο σύζυγός της Μουράτ πέθανε το 1451. Ο ιστορικός Φραντζής αναφέρει συνοικέ­σιο, που έγινε ανάμεσα στη Μάρω και τον τελευταίο Βυζαντινό αυτοκράτορα Κωνστα­ντίνο Παλαιολόγο, που δεν ευδοκίμησε.

Ο γιος του Μουράτ, ο Μωάμεθ Β' ο Πορθητής φέρθηκε στη Μάρω το ίδιο καλά, όπως και ο πατέρας του. Για κάποιους λόγους, που άλλοι ερευνητές αποδίδουν σε δυσμένεια, λόγω της εμπλοκής της στην ενθρόνιση των πατριαρχών της εποχής και άλλοι σε επιθυμία της να αποσυρθεί από την ενεργό δράση της Αυλής, αποχωρεί, το 1457, από την Κωνσταντινούπολη και αποσύρεται στην περιοχή της νότιας Βισαλτίας των Σερρών, όπου και παραμένει ως τον θάνατό της, το 1487. Εκεί ο θετός γιος της  παραχωρεί μια πολύ μεγάλη έκταση ως ιδιοκτησία της. 

Ο οίκος των Μπράνκοβιτς συνδεόταν από παλιά με τις μονές του Αγίου Όρους, ειδι­κότερα με τη μονή Χιλανδαρίου, αλλά και με τη μονή Αγίου Παύλου, αφού και οι δύο μονές, εκείνη την εποχή, απαρτίζονταν από Σέρβους μοναχούς. Την παράδοση αυτή συνεχίζει και η Μάρω, με την παραχώρηση, το 1466, στις δύο μονές έκτασης στα χω­ριά Έζιοβα και Μαροβίτσα (στον Πύργο, συνοικισμό της σημερινής Μαυροθάλασσας Σερρών). Οι φόροι των χωριών παραχωρούνται, κατά τα 3/5 στη μονή Χιλανδαρίου και κατά τα 2/5 στον Άγιο Παύλο. Το ίδιο συμβαίνει και με την κινητή της περιουσία. 

Μια φιλολογική παράδοση έχει δημιουργηθεί σχετικά και με τον τάφο της Μάρως. Άλλοι ερευνητές πιστεύουν ότι ενταφιάστηκε στη μονή Εικοσιφίνισσας, στο Παγγαίο, άλλοι στο Άγιον Όρος. Διατυπώθηκε και μια τρίτη άποψη που συμφωνεί με την λαϊκή παράδοση, ότι είναι θαμμένη ανάμεσα στους δύο πύργους του χωριού Δάφνη (ΒΔ, απέναντι στον σημερινό οικισμό Ορέσκια. Υπάρχει και δεύτερος πύργος, πολύ παλαιότερος του πύργου της Μάρως, πιθανόν του 9 ου αιώνα) ή και δίπλα στον πύργο. Καμία από τις απόψεις δεν έχει επιβεβαιωθεί.

Ο Πύργος της Μάρως

 Η ιστορική παράδοση αποδεικνύει ότι ο θρύ­λος δικαιολογημένα ταυτίζει την περιοχή της Δάφνης αλλά και τον συγκεκριμένο Πύργο με τη Μάρα Μπράνκοβιτς. Αναμφισβήτητο επίσης είναι και το γεγονός ότι και ο Πύργος που σωζό­ταν πριν κάποιες δεκάδες χρόνια στην Μαυροθάλασσα, ήταν περιουσία της Μάρως μιας και στα νεότερα έγγραφα των αρχών του 20ού αιώνα αναφέρεται ως Πύργος Μαροβίτσα και μάλιστα ως μετόχι της Μονής Αγίου Παύλου. Το σύνολο της στρεμματικής έκτασης που φαίνεται ότι παραχωρήθηκε σ ’αυτήν συμφωνεί με τα γεωγρα­φικά δεδομένα της περιοχής και την απόσταση ανάμεσα στα χωριά Δάφνη και Μαυροθάλασσα. Υπάρχουν μάλιστα και κάποιες ενδείξεις που ακόμη παραμένουν στο στάδιο της έρευνας ότι η δικαιοδοσία της εκτεινόταν και στην περιοχή Χουμνικού και Νιγρίτας.

Ο Πύργος της Μάρως που ήταν τριώροφος φαίνεται από τα ανασκαφικά δεδομένα ότι χρη­σιμοποιούνταν ως κατοικία. Φαίνεται πως ακο­λουθεί την τυπολογία των Πύργων των αγιορείτικων μετοχίων. Δίπλα στον σημερινό Πύργο της Μάρως η Μονή Σταυρονικήτα διατηρούσε οικόπεδα ως τα μέσα της δεκαετίας του 1930, μια απόδειξη της σύνδεσης της περιοχής με το Άγιον Όρος. Ο Πύργος που καταστράφηκε πριν το 1753 πέρασε και από νεότερες περιπέ­τειες.

Νίκος Ακριτίδης