Ο μήνας Ιούνιος ονομάστηκε από τους Πόντιους Κερασινός, γιατί κατά τη διάρκειά του ωριμάζουν τα κεράσια. Δεν ήταν, όμως, μόνον οι Πόντιοι που συνέδεσαν τον Ιούνιο με τα κεράσια, αφού και σε μερικές άλλες ελληνικές περιοχές ονομάζεται Κερασάρης ή Κερασούς, πάντοτε σε σχέση με το ωρίμασμα των κερασιών.
Το όνομα Ιούνιος προέρχεται, μάλλον, από το λατινικό όνομα της θεάς Ήρας, που λεγόταν Γιούνο (Juno). Πάντως, πολλοί Έλληνες στην Ελλάδα τον έλεγαν Θεριστή ή Θερητή, δηλαδή μήνα του θερισμού, σε αντίθεση με τους Έλληνες του Πόντου, που έλεγαν Χορτοθέρ’ ή Θερ’νό τον Ιούλιο, γιατί, λόγω του κλίματος, ο θερισμός στον Πόντο γινόταν τον Ιούλιο.
Ο Χρήστος Κουλαουζίδης (1901-1974) έγραψε τα ακόλουθα για τον Ιούνιο — Κερασινό στη δίτομη έκδοση «Μνήμη» που εξέδωσε το 1965 (τυπώθηκε από το Σωματείο «Παναγία Σουμελά» στις Αγροτικές Συνεταιριστικές Εκδόσεις):
Πήρε τ’ όνομα «Κερασινός» απ’ τα κεράσια ... και τι κεράσια! μεγάλα και μακρόκλωνα δέντρα με καρπό μεγάλο γυαλιστερό «ξανθοκέρασα», «μαυροκέρασα» κ. λ. π
Τα ωραία στο χρώμα και τους ζωγραφιστούς κερένιους μίσχους, δροσερά του Πόντου κεράσια, το πρώτο του καλοκαιριού ευγενικό φρούτο («κερασόχειλος» ονόμαζαν τη γυναίκα που είχε χείλη σαν κεράσια). Ο Πόντος φημίζεται για όλα του τα προϊόντα και ιδιαίτερα για τους χυμώδεις και γλυκούς καρπούς του, νωπούς και ξηρούς.
Από τους πολύ παλαιούς ακόμη χρόνους στην Ευρώπη απέδιδαν ιδιαίτερη σημασία και αξία σ’ όλα τα από τον Πόντο προερχόμενα προϊόντα κι’ εμπορεύματα και για διάκριση και διαφήμιση τα ονόμαζαν «ποντικά» σαν σήμα κατατεθέν.
Όταν πριν χρόνια οι Τούρκοι δεξιώθηκαν τον Ελευθέριο Βενιζέλο στην Άγκυρα του πρόσφεραν από τα περίφημα της Αργυροπόλεως αχλάδια και μήλα.
«Αφκά ’ς σο σπαρελόπο σου ντο είν’ ατά ντο κείνταν,
Κιουμουσχανάς μηλόπα είν’ εμέν κ’ εσέν κανείνταν».
Στις 24, στη γιορτή των γενεθλίων του Προδρόμου Ιωάννου συνήθιζαν «τ’ Αγιαννή το κουτίν» με τα «χοτσάχια» του Κλήδονα, και μαζεύονταν στην ιδιαίτερη αυτή γιορτούλα κορίτσια, νυφάδες κ. λ. π. κι ανάμεσα σε διαβάσματα, επικλήσεις στην θεότητα της Μοίρας, γέλια, χάχανα κι αστεία, βγάζαν από το «κουτίν» τα προφητικά, τα λίγο σαρκαστικά για την κάθε μια στιχάκια μαζί με τα βαλμένα σ’ αυτό προσωπικά τους αντικείμενα. Πηδούσαν και τις φωτιές όχι όμως παντού. Για το έθιμο αυτό έγραψε ειδικό θεατρικό έργο — ηθογραφία ο αείμνηστος Φίλων Κτενίδης «Ο Κλήδονα» που πάντα μ’ ευχαρίστηση το βλέπει ο θεατής.
Εκτός από τις γιορτές των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου στις 29 και Σύναξη των δώδεκα αποστόλων στις 30 του μηνός , ο Ιούνιος δεν έχει άλλες μεγάλες γιορτές. Οι Πόντιοι, όμως, στις 24 Ιουνίου, γιορτάζουν τα γενέθλια του Ιωάννη του Προδρόμου και Βαπτιστή, με το μεγάλο πανηγύρι στον Βαζελώνα, πριν από την ανταλλαγή, στην αρχαιότερη από τις μονές του Πόντου, του Αγίου Ιωάννη του Βαζελώνα ή Ζαβουλών, κοντά στα Σαχνόη και Κουνάκα της Ματσούκας, σαράντα, περίπου, χιλιόμετρα νότια της Τραπεζούντας, δίπλα στον Πρύτανη ποταμό, και από το 1970 στην ανιστορημένη μονή, στα νότια υψώματα του Βερμίου, πάνω από τα χωριά Άγιος Δημήτριος, Ρυάκιο και Τετράλοφος του νομού Κοζάνης.
Ένα ποντιακό τραγούδι λέει:
Έρθεν ο Κερασινόν, τα κεράσα τα καλά,
λάμπ’ ο ήλον σα ραχία, σ’ ολουνούς τρανόν χαράν.
Έρθεν ο Κερασινόν, τ’ ευλογίας τα πολλά,
οι ανθρώπ’ είν’ χαρεμέν’ κι η ζωή παντού γελά.
Έρθεν ο Κερασινόν και ο ήλον καντηλίζ’,
η εγάπ’ γλυκύν κεράσ’, τ’ εμόν την κάρδαν βρουλίζ’.
Έρθεν ο Κερασινόν και ο ήλον ο ζεστόν,
έρθεν κι η εγάπ’ τ’ εσόν, βρούλ’τσεν την κάρδαν τ’ εμόν.
Έρθεν και ο Κερασινόν, θα γίν’ταν τα κεράσα,
παιδάντ’, πολλά μη τρώτ’ ατα, έρχουζ’νε απάν’ σην ράχαν.
Τη Κερασινού ο ήλον κοκκινί’ει σε άμον μήλον.
Έρθεν ο Κερασινόν, έγκεν φύλλον πράσινον.
Με τον Ιούνιο - Κερασινό συνδέονται και οι ακόλουθες εκφράσεις:
♦ Ο Κερασινόν φέρ’ ήλον και μαραίν’ σε άμον μήλον.
♦ Ο Κερασινόν φέρ’ ήλον κόκκινον εφτάει το μήλον.
♦ Έρθεν ο Κερασινός, ο καιρόν έν’ κόκκινος.
♦ Έρθεν ο Κερασινόν κι εγομώθεν ο γιαλόν.
♦ Τη Κερασινού ο ήλον κοκκινί’ει σε άμον μήλον.
Το όνομα Ιούνιος προέρχεται, μάλλον, από το λατινικό όνομα της θεάς Ήρας, που λεγόταν Γιούνο (Juno). Πάντως, πολλοί Έλληνες στην Ελλάδα τον έλεγαν Θεριστή ή Θερητή, δηλαδή μήνα του θερισμού, σε αντίθεση με τους Έλληνες του Πόντου, που έλεγαν Χορτοθέρ’ ή Θερ’νό τον Ιούλιο, γιατί, λόγω του κλίματος, ο θερισμός στον Πόντο γινόταν τον Ιούλιο.
Ο Χρήστος Κουλαουζίδης (1901-1974) έγραψε τα ακόλουθα για τον Ιούνιο — Κερασινό στη δίτομη έκδοση «Μνήμη» που εξέδωσε το 1965 (τυπώθηκε από το Σωματείο «Παναγία Σουμελά» στις Αγροτικές Συνεταιριστικές Εκδόσεις):
Πήρε τ’ όνομα «Κερασινός» απ’ τα κεράσια ... και τι κεράσια! μεγάλα και μακρόκλωνα δέντρα με καρπό μεγάλο γυαλιστερό «ξανθοκέρασα», «μαυροκέρασα» κ. λ. π
Τα ωραία στο χρώμα και τους ζωγραφιστούς κερένιους μίσχους, δροσερά του Πόντου κεράσια, το πρώτο του καλοκαιριού ευγενικό φρούτο («κερασόχειλος» ονόμαζαν τη γυναίκα που είχε χείλη σαν κεράσια). Ο Πόντος φημίζεται για όλα του τα προϊόντα και ιδιαίτερα για τους χυμώδεις και γλυκούς καρπούς του, νωπούς και ξηρούς.
Από τους πολύ παλαιούς ακόμη χρόνους στην Ευρώπη απέδιδαν ιδιαίτερη σημασία και αξία σ’ όλα τα από τον Πόντο προερχόμενα προϊόντα κι’ εμπορεύματα και για διάκριση και διαφήμιση τα ονόμαζαν «ποντικά» σαν σήμα κατατεθέν.
Όταν πριν χρόνια οι Τούρκοι δεξιώθηκαν τον Ελευθέριο Βενιζέλο στην Άγκυρα του πρόσφεραν από τα περίφημα της Αργυροπόλεως αχλάδια και μήλα.
«Αφκά ’ς σο σπαρελόπο σου ντο είν’ ατά ντο κείνταν,
Κιουμουσχανάς μηλόπα είν’ εμέν κ’ εσέν κανείνταν».
Στις 24, στη γιορτή των γενεθλίων του Προδρόμου Ιωάννου συνήθιζαν «τ’ Αγιαννή το κουτίν» με τα «χοτσάχια» του Κλήδονα, και μαζεύονταν στην ιδιαίτερη αυτή γιορτούλα κορίτσια, νυφάδες κ. λ. π. κι ανάμεσα σε διαβάσματα, επικλήσεις στην θεότητα της Μοίρας, γέλια, χάχανα κι αστεία, βγάζαν από το «κουτίν» τα προφητικά, τα λίγο σαρκαστικά για την κάθε μια στιχάκια μαζί με τα βαλμένα σ’ αυτό προσωπικά τους αντικείμενα. Πηδούσαν και τις φωτιές όχι όμως παντού. Για το έθιμο αυτό έγραψε ειδικό θεατρικό έργο — ηθογραφία ο αείμνηστος Φίλων Κτενίδης «Ο Κλήδονα» που πάντα μ’ ευχαρίστηση το βλέπει ο θεατής.
Εκτός από τις γιορτές των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου στις 29 και Σύναξη των δώδεκα αποστόλων στις 30 του μηνός , ο Ιούνιος δεν έχει άλλες μεγάλες γιορτές. Οι Πόντιοι, όμως, στις 24 Ιουνίου, γιορτάζουν τα γενέθλια του Ιωάννη του Προδρόμου και Βαπτιστή, με το μεγάλο πανηγύρι στον Βαζελώνα, πριν από την ανταλλαγή, στην αρχαιότερη από τις μονές του Πόντου, του Αγίου Ιωάννη του Βαζελώνα ή Ζαβουλών, κοντά στα Σαχνόη και Κουνάκα της Ματσούκας, σαράντα, περίπου, χιλιόμετρα νότια της Τραπεζούντας, δίπλα στον Πρύτανη ποταμό, και από το 1970 στην ανιστορημένη μονή, στα νότια υψώματα του Βερμίου, πάνω από τα χωριά Άγιος Δημήτριος, Ρυάκιο και Τετράλοφος του νομού Κοζάνης.
Ένα ποντιακό τραγούδι λέει:
Έρθεν ο Κερασινόν, τα κεράσα τα καλά,
λάμπ’ ο ήλον σα ραχία, σ’ ολουνούς τρανόν χαράν.
Έρθεν ο Κερασινόν, τ’ ευλογίας τα πολλά,
οι ανθρώπ’ είν’ χαρεμέν’ κι η ζωή παντού γελά.
Έρθεν ο Κερασινόν και ο ήλον καντηλίζ’,
η εγάπ’ γλυκύν κεράσ’, τ’ εμόν την κάρδαν βρουλίζ’.
Έρθεν ο Κερασινόν και ο ήλον ο ζεστόν,
έρθεν κι η εγάπ’ τ’ εσόν, βρούλ’τσεν την κάρδαν τ’ εμόν.
Έρθεν και ο Κερασινόν, θα γίν’ταν τα κεράσα,
παιδάντ’, πολλά μη τρώτ’ ατα, έρχουζ’νε απάν’ σην ράχαν.
Τη Κερασινού ο ήλον κοκκινί’ει σε άμον μήλον.
Έρθεν ο Κερασινόν, έγκεν φύλλον πράσινον.
Με τον Ιούνιο - Κερασινό συνδέονται και οι ακόλουθες εκφράσεις:
♦ Ο Κερασινόν φέρ’ ήλον και μαραίν’ σε άμον μήλον.
♦ Ο Κερασινόν φέρ’ ήλον κόκκινον εφτάει το μήλον.
♦ Έρθεν ο Κερασινός, ο καιρόν έν’ κόκκινος.
♦ Έρθεν ο Κερασινόν κι εγομώθεν ο γιαλόν.
♦ Τη Κερασινού ο ήλον κοκκινί’ει σε άμον μήλον.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου