Πονετικά δίστιχα της αγάπης

Δέντρα, όντες διαβαίν’ τ’ αρνί μ’, τα κλαδόπα σουν κλίστεν,

και πέτε τα τερτόπα μου και για τ’ εμέν κλαψήστε.

Παρχάρ' Σαντάς

Απέσ’ σ’ άψιμον καίουμαι κι η βρούλα πα σαρεύ'με,

κι  η κόρ’ τερεί από μακρά και ‘κ’ ερται γουρταρεύ’με.

Σεβτά γιατί  εφώλεψες αδαπέσ’ σο καρδόπο μ’,

ερρίζωσες κι εκλάδωσες, να σύρ’τς και παίρ’τς το ψόπο μ’.

Κορτσόπον δώδεκα χρονών, δος με νερόν ας πίνω,

 τη κάρδιας ίμ’ την καμονήν ολίγον να εβσήνω.

Ρίζα μ’ τα σημαδέματα σ’ ακούω και μαθάνω,

κι όνταν θ’ ακούω τ’ άντρισμα σ’, καλλίον ν’ αποθάνω.

Το αίμαν ασήν καρδια μου, πουλόπο μ’ αγλαθία,

 δέσον άτο σην αύλια σου, ποτάμια και κρουνία.

Εγάπη σ’ κοφτερόν μαχαίρ’ και σίδερον ξαμένον,

 ν’ αηλί εκείνο την καρδιάν, όθεν εν καρφωμένον.

Τ’ εμόν  η ψή και η ζωή, αρνί μ’ σ’ εσά τα χέρια,

 αν θελ’τς με το μέλ’ σπάξο με κι αν θελ’τς με τα μαχαίρια.

Κατι τερείς τον ουρανόν, κατί τερείς τα λίβια,

κατί τερείς σο καρδόπο μ’, πως κείνταν τα μολύβια.

Για την τρυγόνα μ’ όντες λέγν’, ατέν όντες αγγεύνε,

 χίλια μαχαίρια δίστιμα την κάρδια μ’ τογραεύνε.

karakapan
photo: Erdal Aydin

Εμέν τα ράχια ’κ’ έγλυναν, η  γη  καπούλ’ ’κ’ εφτάει με,

Χάρος τ’ εμόν την ψήν ’κι παίρ’, η σεβτά σ’ θα νικά με.

Εμέν τα δέντρα τζίζνε με κι εφτάγνε με ευόραν,

εσέγκες με απέσ’ σ’ άψιμον, θα τρως με σ’ έναν ώραν.

Τό παραθύρι σ’ άνοιξον κι άκ’σον την τραγωδία μ’,

εστά και τέρεν το φαρμάκ’, πως τρέχ’ ασήν καρδία μ’.

Το παραθύρι σ’ άνοιξον, το χαϊλούκ’ κανείται,

έβγα, τέρεν, ασχώρετον, το ψόπο μ’ πώς τελείται.

Σεβταλήν κανάν έτυχες, ατός να λέει τα τέρτια τ’;

Σα δύο λόγια  ανάμεσα, εβγάλ’, σπογγίζ’ τα δάκρυα τ’.

Τη σεβταλή το καρδόπον πρέπ’ ν’ εχ’ παραθυρόπον,

 από μακρά να φαίνεται τ’ ατουνού το τερτόπον.

Ο κάντρο σ’ απάν’ σο τραπέζ’, πουλόπο μ’, ετοζώθεν,

 επαίρα να σπογγίζ’ άτο κι η γούλα μ’ εγομώθεν.

Η  ξενιτιά κι ο θάνατον, η πίκρα κι η εγάπη,

σα τρία ευρέθεν γιατρικόν και σην εγάπ’ φαρμάκι.

Εμέν το μολύβ’ ’κι σκοτών’ μαχαίρ’ γεράν ’κ’ ανεί’ με,

εμέν σκοτών’ τ’ αρνόπο μου, ντο πάω και ’κ’ ανεί’ με.

Ανάθεμά σε, ναι κόρη, ’κ’ ελέπ’ς πως ανασύρω,

πασκί  εγεννέθα για τ’ εσέν, δάκρυα πάντα να ξύνω.

Εφόρεσες κι ενέλλαξες, σο μάτοπα μ’ εγιάλ’τσες,

 σ’ έρημον το καρδόπο μου άλας, πιπέρ’ ετσιάν’τσες.

Εποίκες με μικρόν αρνίν, το ψωμίν να γυρεύω,

 μαναστήρια να λάσκουμαι και να καλογερεύω.

Απ’ ουρανού χαρτίν έρθεν, οφέτος θά γυρεύω,

 τρία κουκούτζια ν’ άλατα την κάλη μ’ θα γητεύω.

Ν’ αηλί  εκείνον π’ έφαεν τ’ εγάπ’ς την λιθαρέαν,

καίεται το καρδόπον ατ’ και γίνεται μανέαν.

Σην πόρτα σ’ πα να σπάουμαι άμον Σαντέτκον κριάρι,

ν’ εμπαίν’τα  κι εβγαίν’τς και κλαίς και λες, κρίμαν σο παλληκάρι.

Σεβτά γιατί εφώλεψες σ’ έρημον την καρδία μ’

και με τον Χάρον θέλ’τα  εσύ, ν’ εφτάω συντροφίαν.

Έλα αρνί μ’ και φέρο με, τη σεβτάς το βοτάνι,

 να λαρώνω την καρδία μ’, ντ’ εποίκες περισιάν -ι.

Όντες χτυπά και το κωδών’ το καντηλόπο σ’ άψον

 και όντες κρούγω εγώ σο νού σ’, δέβα, κάθκα και κλάψον.

Εγάπ’ είχα κι εχάσα τεν και με την αμελεία μ’,

σα ξένα χέρια ελέπ’ άτεν και τρώγω την καρδία μ’.

Εσέν ρακόπον  πίνω σε, πασκί για μεθυσίαν,

 πίνω σε ασ’ αφκιάροπο μ’, εγάπ’ς τυριαννισίαν.

Βαρύν λόγον μη λέτε άτο τ’ εμόν αρνίν αρλίν εν

θα κλαίει και θα κλαινίζ’ κι εμέν κι η κάρδια μ’ γεραλίν εν.

Τ’ αρνόπο μ’ κείται ν’ άρρωστον κι εγώ σύρω τα πόνια,

Θεέ μ’ κόψον και δός άτο τ’ ημ’σά τ’ εμά τα χρόνια.

Τ’ αρνόπο μ’ κείται ν’ άρρωστον, μενεί με θ’ αποθάνω,

 ποιον στράταν να παίρω εγώ, εκείνο να προφτάνω.

Η σεβτά και ντο λες εσύ, άμον θολόν’ ποτάμι,

που λούσκεται απέσ’, αρρωσταίν’, που πιν’ άτο, αποθάνει.

Γειτονάδες λελεύω σας, για τ’ αρνί μ’ δεν μη λέτεν,

 τα δάκρυα ντ’ έκ’σα για τ’ άτο, κλώθνε έναν χαμελέτεν.

Τ’ ομμάτια σ’ είν’ ολόμαυρα, απέσ’ εγάπ’ γραμμένον,

 άνοιξον ας ελέπ’ άτα, η κάρδια μ’ εν καμμένον.

Τραντάφυλλον ανοιξεσνόν, παρχαρί τουτουγιάν -ι,

εγάπη σ’ κάποτε γλυκύν και κάποτε φαρμάκι.

Ραχιά και ραχιοκέφαλα σα λίβια απέσ’ κρυμμένα,

ανοίξτεν σεβταλή ταφίν και βάλ’ τε απέσ’ εμένα.

Ντος το μαχαίρ’ σην κάρδια μ’, έπαρ’ όλεν το αίμαν,

 τη σεβτάν ντ’ έχω για τ’ εσέν πουλί μ’, μ’ εβγάλ’τσα ψέμμαν.

Στάθης Ευσταθιάδης

"Τα τραγούδια του ποντιακού λαού"