Η ΨΕΥΔΟ-ΙΩΝΙΚΗ ΤΟΥ 2ου ΑΙΩΝΑ μ.Χ.

Ως αντίδραση στην καθολική σχεδόν κυριαρχία της κοινής εμφανίστηκαν τάσεις επιστροφής στον διαλεκτικό πλουραλισμό. Η εξέλιξη αυτή εντάσσεται βέβαια στο πλαίσιο του αττικισμού, δηλαδή στο κίνημα που διακήρυσσε την επιστροφή στην κλασική γλώσσα ως προϋπόθεση για την παραγωγή πνευματικών δημιουργημάτων ποιότητας αντίστοιχης των κλασικών χρόνων. 

Αρριανός

Έτσι, ο Αρριανός, ο οποίος έβλεπε τον εαυτό του ως Νέο Ξενοφώντα, έγραψε την Ινδική στην ιωνική διάλεκτο. Οι γλωσσικές συμβάσεις που επιβάλλει το γραμματειακό είδος αναβιώνουν και από τον Κεφαλίωνα. Ρήτορας και ιστορικός που έζησε στα χρόνια του Αδριανού, ήταν ο πρώτος που συνέθεσε Παγκόσμια Ιστορία σχεδόν δύο αιώνες μετά την πρώτη απόπειρα του Νικολάου του Δαμασκηνού.

Στην ιστορία του η μίμηση του ηροδότειου προτύπου είναι παραπάνω από εμφανής: διαιρείται σε 9 βιβλία, στα οποία έδωσε τα ονόματα των Μουσών, και είναι γραμμένη στην ιωνική διάλεκτο. Κι ακόμα, σύμφωνα με τη Σούδα (s.v. Κοδράτος), ο Ασίνιος Κοδράτος έγραψε Παγκόσμια Ιστορία σε 15 βιβλία από το 776 π.Χ. ως το 224 μ.Χ. Η Χιλιετηρίς του, από την οποία ελάχιστα αποσπάσματα έχουν σωθεί, γράφεται εξ ολοκλήρου στην ιωνική διάλεκτο (Ιάδι διαλέκτω) και από κάποιους θεωρείται ως η «ηροδότεια» απάντηση στην αττικίζουσα Ρωμαϊκή Ιστορία του Κάσσιου Δίωνα κατά τα θουκυδίδεια πρότυπα.

Ο Λουκιανός αναφέρεται σκωπτικά στους αττικιστές που μάταια προσπαθούν να μιμηθούν τον Ηρόδοτο. Έτσι, ένας στρατιωτικός γιατρός και υποψήφιος ιστορικός συγγραφέας του Παρθικού Πολέμου, ενώ ξεκινά να γράφει το σύγγραμμά του στην ιωνική διάλεκτο, «δεν ξέρω τι του ήρθε και ξαφνικά γύρισε στην κοινή γλώσσα λέγοντας από τη μία “ιητρικήν” και “πείρην” και “οκόσα” και “νούσοι”, παίρνοντας όμως τα άλλα από την κοινή στους πολλούς γλώσσα και πάρα πολλά από τη γλώσσα των τριόδων». Εντούτοις, και ο ίδιος ο Λουκιανός στα έργα του Περί Συρίης θεού και Περί της Αστρολογίης, όπως αντιλαμβάνεται κανείς ήδη από τους τίτλους, προβαίνει σε ακραίους κυνισμούς, οι οποίοι στα λογοτεχνικά κείμενα είχαν ξεχαστεί εδώ και αιώνες.

Οι ψευδό-ιωνισμοί της Β' Σοφιστικής αποτελούσαν βέβαια τεχνητά δημιουργήματα που αφορούσαν μια πνευματική μειονότητα και ήταν ως εκ τούτου θνησιγενή. Η κοινή, η οποία έφερε ως μνήμη το ιστορικό παρελθόν της ελληνικής γλώσσας, διαμορφωμένο σε μεγάλο βαθμό από την ιωνική διάλεκτο, παρά τη φευγαλέα αυτή στροφή στο παρελθόν, συνέχισε να εξελίσσεται μέχρι να διασπαστεί εκ νέου σε διαλέκτους.

Ελένη Φασσά

υποψήφια διδάκτορας αρχαίας ιστορίας, στο Πανεπιστήμιο Αθηνών