Δημοτική με Καθαρεύουσα (Γεώργιος Σκληρός - Κωνσταντινίδης)*

Στη διαμάχη της δημοτικής με την καθαρεύου­σα, ο Γεώργιος Σκληρός τάχθηκε με πείσμα, αλλά και με επιχειρήματα που εκτενώς παραθέτει στο «Κοινωνικό ζήτημα», υπέρ μιας μικτής γλώσσας, με βάση την καθομιλουμένη και δάνεια στοιχεία από την καθαρεύουσα. 

Γράφει: «Με τον άμαθο και αφανή αναγνώστη ήθελα να συνομιλήσω κυρίως, για να τον πείσω να μην παρασύρεται από τις ένθεν και ένθεν φιλολογίες. Αυτές δεν έχουν τη δύναμη να αλλάξουν τίποτε μέσα στη ρωμαίικη κοινωνία. Μόνον τους φιλολογίζοντες ωφελούν. Αυτοί τον ρόλο τους στα ελληνικά γράμματα διεκδικούν, καθώς, ατάλαντοι οι περισσότεροι, υψώνουν τη γλώσσα σε λάβαρο για να κρυφτούν στις πτυχές του. Χρησιμοποιούν τη γλωσσική ευθιξία τους σαν ιερή δικαιολογία για να αποκλείσουν τους πολλούς και αγράμματους από τον μαγικό κύκλο μέσα στον οποίο, προστατευμένοι, απολαμβάνουν προνόμια που εξαθλιώνουν τον λαό. Φοβούνται να παραδε­χτούν πως το γλωσσικό  δεν   είναι ζήτημα καθαρά γλωσσολογικό. Με το ζήτημα της γλώσσας μπαίνει στο μικροσκόπιο ολόκληρη η κοινωνία.»

 Και συνε­χίζει: «Οι λογιωτατισμοί δεν είναι ποτέ δυνατό να εκφράσουν το αίσθημα και το βίωμα του λαού. Ο απλός άνθρωπος, ο ανεπιτήδευτος και ανιδιοτελής, είναι αναγκασμένος εκ των πραγμάτων να δεχθεί την μικτή γλώσσα. Όλο και κάτι έχουν να του θυμίσουν λέξεις γραμμένες στα βιώματα και στη μνήμη του, ανάλογα με το περιβάλλον του καθενός, αστού, εργάτη ή αγρότη. Αυτά, βέβαια, δεν μπορεί να γίνουν με νόμους και διατάγματα. Αυτά θα γίνουν με τον καιρό, την καλλιέργεια και την αβίαστη χρήση του λόγου. Και, κυρίως, με τη μόρ­φωση του λαού. Χρειάζεται χρόνος, επεξεργασία και θεραπεία του γλωσσικού αισθήματος, ώστε ο λόγος να αποκτήσει ενότητα και δικό του ρυθμό.»

*Το «Σκληρός» είναι ψευδεπώνυμο που επεκράτησε έναντι του πραγματικού επωνύμου, που ήταν «Κωνσταντινίδης». Το επέλεξε ο ίδιος, ίσως από τον γιατρό, φιλόσοφο και ποιητή Αθανάσιο Σκληρό, που έζησε στα τέλη του 16ου αιώνα. Ο ίδιος λέει: « Το αποφάσισα, το Σκληρός, ως ψευδώνυμο  μου ταιριάζει, εκφράζει όσα πιστεύω και όσα αισθάνομαι. Τη φοβερή μου απέχθεια για τις αισθηματολογίες, τη μαλθακότητα, τις ρομάντζες, τους ψευτοαισθηματισμούς και όλα τα συναφή που ωραιοποιούν και συσκοτίζουν τα πράγματα. Πάει, τελείωσε, η πραγματικότητα πρέπει να είναι η αρχή των πάντων κι όχι τα αισθήματα και η διάθεσή μας, που βασανίζουν και ταλαιπωρούν την ψυχή, πολύ συχνά, το ίδιο οδυνηρά με τις αντικειμενικές δυσκολίες. Χίλιες φορές πεζός και ανούσιος ρεαλιστής που δεν υπερτιμά ούτε υποτιμά τις δυνάμεις του, παρά ιδεαλιστής φαντασμένος ή δονκιχώτης ουτοπιστής.»