Ακρίτας όντας έλαμνεν αφκά σην ποταμέαν (Σουρμένων)

Σάββατο 3 Φεβρουαρίου 2018

Παραλλαγή του «Ακρίτας όντας έλαμνεν αφκά σην ποταμέαν ή σην μακροχωραφέαν» στο ιδίωμα των Σουρμένων.

Ακρίτας όντας έλαμνεν αφκά σην ποταμέαν
επέγ΄νεν κ΄ έρτουν κ΄ έλαμνεν τη μέραν πέντε αυλάκια
επέγ΄νεν κ΄ έρτουν κ΄ έσπερνεν εννέα κότια σπόρον.
Πουλίν έρθεν κι εκόνεψεν στου Ζυγονί τη μέση
–Οπίσ΄, πουλί, οπίσ΄, πουλί, μη τρως τη βουκεντρέα
–Ακρίτα μ΄ συ ντο κάθεσαι και συ ντο περιμένεις;
Τα γονικά σ΄ εχάλασαν και την καλή σ΄ επήραν.
–Οπίσ΄, πουλί, οπίσ΄, πουλί, μη τρως τη βουκεντρέα.
Σ΄κώθε κ΄ εκαλοκόνεψε και στ΄ αλετροκαλάμι.
Και το πουλί κελάιδησε μ΄ ανθρώπου λαλία.
–Ακρίτα μ΄, συ ντο κάθεσαι και συ ντο περιμένεις;
Τα γονικά σ΄ εχάλασαν και την καλή σ΄ επήραν
τ΄ όλο καλλίον τ΄ άλογο σ΄ στρών΄νε και καβαλλ΄κεύ΄νε
και τ΄ άλλα τα καθώτερα στέκ΄νε και χλιμιτίζ΄νε.
Καρφώνει το βουκέντριν ατ΄ και έστεσε τα βούδα
και τα πουλία φοβέριζε να μη τρώγ΄νε τα σπόρα
όλα τ΄ όρνεα φοβέριζε στ΄ όρεα και τα ραχία.
Τσι λυκ΄ς πάλ΄ εφοβέριζε να μη τρώγ΄νε τα βούδ΄ ατ΄
τσι κλέφτας εφοβέριζε να μη κλέφ΄νε τα ζυνν΄ ατ΄
Τότε κι ατός Ακρίτες μου στ΄ οχυροπόρτ΄ επήγε,
εβρίσκ΄ τα πόρτας ανοιχτά, τα παραθύρα κλείδα.
–Σον Θ΄ον έσουν, νε μαύροι μου, τ΄ς εφτάνει, κοντοφτάνει;
Κανείς, κανείς ΄κ΄ ελάλεσε, κανείς ΄κι απολογέθε,
και το γιαγούζι τ΄ άλογο λαλεί κι απολογάται.
–Για τση κυράς μου το χατήρ΄ εφτάνω και δαβαίνω.
Απάν΄ ατου ελάγγεψε, εχπάστε κ΄ έχ΄ και πάγει,
βιτζοκοπά τον μαύρον ατ΄ να φτάν΄ και κοντοφτάνει.
Ακρίτας πριν να πρόφτανε η κόρ΄ έρθε κ΄ εδέβε.
Ουτζόπουλα επέντεσε απάν΄ σο σταυροδρόμι.
–Στον Θεόν έσουν, ουτζόπουλα, πουθέ χαρά εδήβε;
–Κάθε ώρα χαρά δαβαίν΄ κάθε ημέρα γάμος
άμο τ΄ ατόρνον τη χαρά άλλο χαρά ΄κ΄ εδέβε
κάθε τζατζί μαλλί κρατεί, κάθε λιθάρι αίμα.
Βιτζοκοπά τον μαύρον ατ΄ να φτάν΄ και κοντοφτάνει.
Ακρίτας μου ΄κ΄ επρόφτασε η κόρ΄ έρθε κ΄ εδέβε
επήγε κ΄ εταγιάνεψε στη Δέβας το γεφύρι
εκεί κάθουνταν Έλλενοι ατόνα φοβερίζ΄νε.
–Δαβάσετέ με Έλλενοι, τη Δέβα ας δαβαίνω
ο μαύρο νέο πουλάρι έν΄ χωρίς ταγί ΄κι μένει
η κάλη μ΄ νέο κοράσιο έν΄ χωρίς εμέν΄ ΄κι στέκει
(τον θάνατον ατ΄ ΄κι νουνίζ΄, την κάλην ατ΄ θυμάται).
Αν κρούω και σκοτώνω σας θα λέγ΄νε με φονέα
αν κρούω ΄κι σκοτώνω σας θα λέτε μ΄ εφοβέθε.
Κλώσκεται σύρ΄ τον μαύρον ατ΄ και στο βαθύ λιμνίτζι
βιτζοκοπά τον μαύρον ατ΄ να φτάν΄ και κοντοφτάνει.
Ακρίτας μου ΄κ΄ επρόφτασε η κόρ΄ απέσ΄ εσέβε
επήγε κ΄ εταγιάνεψε και σου καστρί την πόρτα
ο μαύρο εχλιμίτιζε και ο κάστρ΄ όλο εσείε
η κόρ΄ επαρεγνώρισε, είπε «έρθε ο Ακρίτας».
–Ανοίξετέ με, νε πορτάρ΄, ανοίξτε και ας εμπαίνω
ο μαύρο νέο πουλάρ΄ έν΄ χωρίς ταγί ΄κι μένει
η κόρη νέο κοράσιο έν΄ χωρίς εμέν΄ ΄κι στέκει.
Ένοιξαν ατον οι πορτάρ΄, εμπαίν΄ απέσ΄ Ακρίτας
Άλλοι σκαμνία δίγ΄ν ατον, άλλοι καυκί απλών΄νε
Και στο σκαμνί ατ΄ κάθεται και το καυκί επέρε.
–Για σους, για σους, Ακρίτα μου, και μη πολυλογίζεις
αδά μεγάλο στράτευμα εσένα κυνηγάει.
Έσυρε το σπαθίτζιν ατ΄ ας σο χρυσό θωκάρι.
Χίλιους εμπρός εσκότωσε και μύριους από πίσω
αλλά τρακόσιους φάραγκους ση Δέβας το γεφύρι
επήρε την κόρ΄ κ΄ έφυγε εννέα νύχτας κ΄ ημέρας
επήγε κι εκόνεψε στην παρατομέα
εβγάλ΄ από τον κόλφον ατ΄ απ΄ όλα τα γενέας.
–Για φα, κόρη, για φα, κόρη, και ζέτεψον τα στράτας.
Ακρίτας επεκούμπιξε ένα ύπνο επήρε.
Όνταν τερεί το πέραν κιαν φουσάτο κατηβαίνει.
Τα δάκρ΄ ατ΄ς εκατέβαιναν σ΄ Ακρίτα την καρδία
Εγνέφιξε κι Ακρίτας μου ας στο γλυκό τον ύπνο
–Κόρη, ακείν΄ που έρχουνταν, κανάν πάλ΄ ΄κ΄ εγνωρίζεις;
–Εμπρός που έρ΄ται ο καβαλλάρ΄τ΄ς ομοιάζ΄ να έν΄ ο κύρη μ΄
κι ακείν΄ οι μαύροι αλογάντ΄ ομοιάζ΄ν να είν΄ τ΄ αδέλφα μ΄
κι ακείν΄ η γερανόφορος ομοιάζ΄ να έν΄ η μάνα μ΄.





ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ
έλαμνεν: όργωνε 
 κότια: μέτρο βάρους που ισοδυναμεί με 16 οκάδες 
 ζυγονί: ζυγού 
 βουκεντρέα: βουκεντριά (βουκέντρ': ράβδος μέ κέντρον)
 ένοικο: το σπίτι, τον οίκο σου 
 καθέτερα: κατώτερα, λιγότερο άξια 
 γίνιν: ινί, γινί 
 ακλείδια: ακλείδωτα, ανοιγμένα
 τα πουλόπα σ': τα μωρά σου 
 γιαγούζιν: αυτό πού έχει μαύρο στιλπνό χρώμα 
 ελάγγεψεν: πήδησε 
 ουτζόπουλα: πουλιά πετούμενα 
 πορτάρ': οι φύλακες της πύλης 
 ατώρνον: τωρινό, σημερινό 
 τσατσίν: λεπτό ξερό κλαδί θάμνου, φρύγανον 
 εταγιάνεψεν: προσέγγισε, έφτασε, κατέφτασε 
 δέβας: της Διάβασης (ονομαστή θέση γεφυριού) 
 ταΐν: τάισμα, τροφή ζώου 
 καυκίν: ποτήρι κεράσματος 
 Βάραγγους: ξένοι μισθοφόροι, φρουροί στα ανάκτορα ή σύνορα 
 γενέας: είδη, ποικιλίες 
 κιοζέτεψον: παρατήρησε, κοίταξε, έλεγξε, φύλαγε 
 εγνέφιξεν: ξύπνησε 
 γερανοφόρος: ντυμένη στα γερανέα, στα γαλάζια 



Πάνος   Καϊσίδης

Δημοσιογράφος- Συγγραφέας
Share

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

 
Copyright © 2015 Santeos
| Design By Herdiansyah Hamzah