Ο ΔΙΓΕΝΗΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ

Ο Διγενής είναι ο σημαντικότερος θρυλικός ήρωας στην κυπριακή δημοτική παράδοση. Είναι ο κεντρικός ήρωας στα ακριτικά τραγούδια, σε παραμύθια και σε πολλές κυπριακές παραδόσεις. Ονομάζεται άλλοτε Διενής, Διεννής ή και σπάνια Διενάτζης και Ριενής.

Ο Διενής κ’ η Ρήαινα (Πάφος Κύπρου)

Ο Διενής αγάπαν την Ρήαιναν, γιατί ήταν όμορφη, κ’ η Ρήαινα εζήτησεν του να αυτός φέρη ’ς το παλάτιν και ’ς τα σπίδκια την το νερόν που την Άπην. Ο Διενής έφερέν αυτός το και φαίνεται ακόμα το πετραύλακον μές’ ’ς τα χωράφια. Άμμ’ η Ρήαινα ήταν άπιστη, κ’ έν εθέλησεν τον Διενήν. Κ’ εκείνος εθυμώθην και άρπαξεν που την Βίκλαν, που εκάθετουν, την πέτραν του κ’ έσυρεν την εις τα σπίδικια αυτός, κ’ έππεσε δκυο σκάλαις κάτω που το παλάτιν αυτός. Κ’ η Ρήαινα επέταξεν αυτός’ αγράχτιν αυτός κ’ έππεσεν οκτώ δέκα σκάλαις κάτω που την Βίκλαν.

Ο Διενής τότες εθύμωσεν κ’ εκλώτσησεν την πέτραν του και εσπάθισέν την και φαίνεται ακόμη ως την σήμμερον ημέραν πάνω ’ς την πέτραν, πων κάτω ’ς το Ριζόπαφον, η σπαθκιά του Διενή. Άλλοι λέουν πως έν το γόνατον του Διενή που φαίνεται, άλλοι η παδκιά, και άλλοι ή δακτυλιά του. Και αυτός Ρήαινας αυτός’ αγράχτινέν έξω που την Πάφο.

Ο σπήλιος αυτός Ρήαινας (Κύπρος)

’Σ την Παλαίπαφο έν ο Σπήλιος αυτός Ρήαινας. Η Ρήαινα έφευγε κ’ εκρύβγετον που τα κοντάρια του Διενή, που τά συρνε για να τον φοηθή ο κόσμος. Κ’ εχάνετουν η Ρήαινα εις τον σπήλιον, κ’ επήαινεν πουκάτω που την γην ’ς την μεγάλην χώραν των Κουκλειών, που εκτίσασιν οι λας δρακοντεμένοι.

Τα λιγγρία του Διγενή (Κύπρος)

Εις την Κύπρον υπάρχουσι δύο λιθάρια μεγάλα μασουρωτά, και τα λέγουν λιγγρία του Διγενή. Ο Διγενής αυτός είχε πελώριο ανάστημα και χέρια δυνατά, για τούτο και σήμερα ακόμη, όταν θέλουν να είπουν για κανένα πως είναι ανδρειωμένος, τον λέγουν Διγενή. Εκείνα τα λιθάρια λεν πως ο Διγενής τα έρρηξε μια φορά με το μικρό του δάχτυλο από ένα μέρος εις ένα άλλο που ήταν ώραις μακριά, καθώς τα παιδιά ρίχτουν ξύλα εις το παιγνίδι, όπου λέγεται λιγγρί. Και όσα άλλα λιθάρια όμοια ευρίσκονται εις την Κύπρο τα ονομάζουν το ίδιο, λιγγρία του Διγενή.

Άλλη κυπριακή παραλλαγή

Από το άρπαγμα της γυναίκας του Διγενή προέρχονται και οι παρακάτω στίχοι άλλης κυπριακής παραλλαγής:

Έμπα μέρα έβκα μέρα,

ήρτεν μια καλή γιορτή

το μωρόν εβκήκεν έξω,

για να δκιατζιηνευτεί.

Τους Σαρατζιηνούς εμ΄ πούβρεν,

να σηκώννουσιν διτζιήμια

Άλλος σηκώννει πιθαμήν,

άλλος σηκώννει πήχυν,

τέλια τους ο καλλίττερος,

στα στήθη του αδρώπου.

Ετάνυσεν τζι΄ο Διγενής,

με το μικρόν δακτύλιν

τζιε πίσω του την έσυρεν,

τζι΄ επήεν έναν μίλιν.

Οι παδκαίς του Διγενή (Κύπρος)

Οι παδκαίς του Διενή έν ’ς την Μαραθάσαν˙ εππήδησεν που το Τρόοδος και με άλλο ένα πήδημαν ευρέθηκεν ’ς την ακροθαλασσιάν.

Πάνος   Καϊσίδης

Δημοσιογράφος - Συγγραφέας