ΟΙ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΛΟΓΟΙ ΚΑΙ Ο ΑΚΡΙΤΑΣ

Απάντηση του δημοσιογράφου – συγγραφέα Πάνου Καϊσίδη

Οι απόψεις όλων των ανθρώπων–μαζί και των βυζαντινολόγων και του κ. Χρήστου Γ. Ανδρεάδη, βεβαίως – είναι σεβαστές.

Σεβόμενος τον εαυτό μου και την ιστορία μου, δεν θα απαντήσω παρά μόνον με δύο λέξεις στην κατακλείδα του κειμένου του κ. Ανδρεάδη και στις «σκόρπιες πέτρες του», που τις έχει έτοιμες για να τις εκσφενδονίζει εναντίον καθενός που οι απόψεις του δεν συμφωνούν με τις δικές του. Πέρσι χρησιμοποίησε τα λόγια της Πράξιλλάς του, για να … βάλει στη θέση τους έναν νεαρό επιστήμονα–ερευνητή και μία δημοσιογράφο–ερευνήτρια, που τόλμησαν να δημοσιεύσουν κείμενά τους στην «Ποντιακή Εστία» για τους λόγιους του Πόντου και το περιοδικό «Ξενοφάνης», αντίστοιχα. Επιπλέον, σε εμένα, που δεν είμαι πια νεαρός, η δικιά μου μεγάλη ποιήτρια … Κράξιλλα (με δύο λάμδα, παρακαλώ) δεν θα μου επέτρεπε ποτέ να απαντήσω όπως… απαντά ο κ. Ανδρεάδης.

Πριν καταφύγει στα αναθέματα και τους χαρακτηρισμούς, ο κ. Ανδρεάδης θα έπρεπε να προσέξει τη διατύπωση και να μην αποδίδει σε άλλους εκείνα που θέλει ο ίδιος να γράψει. Εμείς γράφουμε (και ισχυριζόμαστε): «Ενώ στα δημοτικά τραγούδια του ακριτικού κύκλου των άλλων περιοχών της Ελλάδας ο ήρωας αναφέρεται πάντοτε ως Διγενής και ποτέ ως Ακρίτας, στα αντίστοιχα ποντιακά δημοτικά τραγούδια υπάρχει παντού μόνον ο Ακρίτας, ο Έλληνας Ακρίτας κ. τ. λ.». Δεν γράφουμε του Ελληνισμού, αλλά συγκεκριμενοποιούμε, τονίζοντας «τις άλλες περιοχές της Ελλάδας».

Η Σινασός της Καππαδοκίας («Πόντος και Καππαδοκία») θα μπορούσε τον Ακρίτα να τον ονομάζει Διγενή; Εμείς αυτό προσπαθούμε να αποδείξουμε–πέρα από τις όποιες σκοπιμότητες των βαρύγδουπων τίτλων κάποιων ατόμων: ότι για τον Ελληνισμό της Ανατολής, και ειδικότερα του Πόντου, δεν υπάρχει Διγενής.

Κων. Ρωμαίος

Αναφερόμαστε ειδικότερα στον Πόντιο Ακρίτα–τη διάκριση του οποίου κάνει πολύ χαρακτηριστικά και ο λαογράφος Κωνσταντίνος Ρωμαίος–βασιζόμενοι στα δημοτικά τραγούδια του Πόντου. Υπενθυμίζουμε όσα ο Κων. Ρωμαίος τονίζει, τμήμα των οποίων συμπεριλάβαμε στο δημοσίευμά μας στην «Ποντιακή Εστία»:

…Πρέπει να τονίσω ευθύς εξ αρχής, ότι οι ποντιακές παραλλαγές έχουν δική τους θεματική πρωτοβουλία, όπως και δική τους φαντασία. Το θέμα τους–αυτό δηλαδή που το ονομάζουμε «υπόθεση του μύθου»– είναι στον Πόντο τελείως διαφορετικό… στις ποντιακές παραλλαγές εκδηλώνεται με έμφαση η ανεξαρτησία και η ολοκληρωτική πρωτοτυπία των Ποντίων. Στα ποντιακά τραγούδια ο Διγενής, που ονομάζεται επίμονα Ακρίτας… (Είδατε που τόλμησε και ο Ρωμαίος να έρθει σε αντίθεση με τους βυζαντινολόγους!…)

Λέει ο κ. Ανδρεάδης ότι οι ισχυρισμοί μας «δεν έχουν και τόση σημασία για να επιμένουμε σε μια άποψη μονολιθική και εσφαλμένη». Δεν είναι μονολιθική η έως τώρα άποψη ότι ο Ακρίτας είναι Διγενής; Όποιος επιχειρεί να ανασκευάσει τους ισχυρισμούς για τον Διγενή και να αποδείξει κάτι άλλο, φέρνοντας τα ανάλογα στοιχεία από τη δημοτική μας παράδοση, κινείται σε δρόμο εσφαλμένο;

Αν ο κ. Ανδρεάδης παρουσιάσει ένα τραγούδι του Πόντου, όπου ο Ακρίτας μας αναφέρεται ως Διγενής, τότε είμαστε έτοιμοι να αναθεωρήσουμε και να δεχτούμε την άποψή του, που συμπίπτει–όπως γράφει–με εκείνη όλων των μεγάλων βυζαντινολόγων. Προσοχή: δημοτικό τραγούδι, όχι κάτι που έγραψε κάποιος λόγιος σαν αυτούς που αναφέρει ο κ. Ανδρεάδης. Μέχρι τότε δεν θα δεχτούμε την αυθαίρετη άποψη κανενός μεγάλου βυζαντινολόγου.

Καταλαβαίνουμε ότι αυτοί οι πραγματικά μεγάλοι βυζαντινολόγοι, των οποίων τα ονόματα, καμαρώνοντας, αναφέρει ο κ. Ανδρεάδης, θέλοντας να ομαδοποιήσουν–όπως γίνεται συνήθως–τα δημοτικά τραγούδια, έβαλαν και τον Πόντιο Ακρίτα δίπλα στον Διγενή.

Κωνσταντίνος Πορφυρογέννητος

Λέει ο κ. Ανδρεάδης ότι ο Κωνσταντίνος Πορφυρογέννητος και ο Θεόδωρος Πρόδρομος αναφέρουν ότι η λέξη Ακρίτης απαντά… Αλλά και οι δύο αυτοί – Βυζαντινοί και όχι βυζαντινολόγοι–δεν λένε για κανέναν Διγενή. Για τον Ακρίτη λένε, για αυτόν τον Έλληνα Ακρίτη που λέμε κι εμείς. Και ότι ως Ακρίτης αναφέρεται στον Ελληνισμό της Ανατολής και βεβαίως στους Πόντιους, για τους οποίους κάνουμε λόγο.

Γιατί δεν δέχεται ο κ. Ανδρεάδης την ύπαρξη άγνοιας, αυθαιρεσιών, αλλά και σκοπιμοτήτων στην ερμηνεία των ιστορικών γεγονότων ή θεμάτων της λαογραφίας; Δεν διαπιστώνουμε κάθε τόσο τέτοιες σκοπιμότητες, κυρίως στην ιστορία; Εδώ υπάρχουν καθηγητές αμερικανικών κολεγίων που διδάσκουν ότι ο Όμηρος ήταν Τούρκος και ότι τα αρχαιοελληνικά μνημεία στη Μικρά Ασία είναι πολιτιστική κληρονομιά των Τούρκων!

Δεν γνωρίζει ότι η επίσημη αμερικανική ιστορία λέει πως πριν από τους Ίβηρες και τους Αγγλοσάξονες κατακτητές, στην αμερικανική ήπειρο κατοικούσαν βάρβαρες φυλές; Οι Ίνκας και οι Μάγια, με τα αριστουργήματά τους στην αρχιτεκτονική, τη γλυπτική, και τη ζωγραφική που διασώθηκαν και που φιλοτεχνήθηκαν όταν οι πρόγονοι των σημερινών αγγλοσαξόνων Αμερικανών ζούσαν στις σπηλιές και πάνω στα δέντρα, ήταν για τους κατακτητές βάρβαροι!

Κι ύστερα, δεν λέγονται λανθασμένα Ινδιάνοι και Ερυθρόδερμοι οι ντόπιοι λαοί της Αμερικής, επειδή οι δυτικοί κατακτητές νόμισαν ότι, πλέοντας δυτικά, έφτασαν από εκεί στις Ινδίες; Ξέρει ο κ. Ανδρεάδης πόσοι διακεκριμένοι ιστορικοί–εδώ δεν ταιριάζουν οι … βυζαντινολόγοι …–αναφέρουν τους Μάγια, τους Ίνκας, Ινδιάνους; Ξέρει ο κ. Ανδρεάδης πόσοι είναι εκείνοι που τους ονομάζουν Ερυθρόδερμους και ερυθρή φυλή, όταν είναι γνωστό ότι εκείνοι δεν είναι καθόλου κόκκινοι, αλλά χλομοί και απλώς, στις τελετές τους βάφονταν με διάφορα χρώματα, όπου κυριαρχούσε το κόκκινο; Δεν έχει δει στις σχολικές γεωγραφίες τις φυλές των ανθρώπων, όπου εμφανίζονται λευκοί, μαύροι, … κίτρινοι και … ερυθροί!

Γιατί να μπορούν αυτοί να υπηρετούν σκοπιμότητες και εμείς να βριζόμαστε όταν επιχειρούμε να φωνάξουμε προς όλον τον κόσμο ακόμη και … ντο τρανά έσαν τα καρτόφö ’ς σην πατρίδαν!…

Γνωστός Γάλλος ελληνιστής έγραψε προ ετών στην εφημερίδα της Αθήνας «Το Βήμα» ότι το όνομα «Πόρφυρας» ή «Πορφύρης» το πήρε ο γνωστός ήρωας του δημοτικού τραγουδιού από το πορφυρό αίμα που έτρεξε όταν οι άνθρωποι του βασιλιά του έδεσαν τα μάτια με μεταξένια ράμματα. Εμείς του απαντήσαμε με άλλο δημοσίευμα στην εφημερίδα «Μακεδονία», αναφέροντας το πολύ απλό, ότι ο Πόρφυρας ονομάστηκε έτσι από τον τόπο καταγωγής του, το χωριό Πορφύριν του Πόντου. Προφανώς ο Γάλλος καθηγητής της Σορβόνης αγνοούσε παντελώς τον Πόντιο Πόρφυρα και γνώριζε μόνον κάποιους από τους ελλαδίτες, όχι τόσο από υπαιτιότητά του όσο από δική μας (των Ποντίων) που αντί να φροντίσουμε να προβάλλουμε από τα πανελλήνια μέσα ενημέρωσης την ιστορία και τον πολιτισμό μας, … αναζητάμε την ευκαιρία να πετάμε τις πέτρες της Πράξιλλάς μας εναντίον όλων εκείνων που έχουν αντίθετη άποψη με εμάς. (Ο αναμάρτητος τον λίθον βαλέτω…)  

Επειδή, λοιπόν, Ακρίτα ονομάζουν τον ήρωά μας τα σωζόμενα και γνωστά δημοτικά τραγούδια του Πόντου, εμείς, μέχρι –και αν– αποδειχτεί κάτι άλλο, θα επιμένουμε ότι ο Ακρίτας των Ποντίων δεν είναι καθόλου Διγενής, αλλά είναι Έλληνας Ακρίτας.