Η εμφανέστατη διαφορετικότητα των ποντιακών ακριτικών τραγουδιών

Κωνσταντίνος Ρωμαίος

Αναφερόμενος στη διαφορετικότητα των ποντιακών ακριτικών τραγουδιών, γενικά, ο Κωνσταντίνος Ρωμαίος υπογραμμίζει:
"Τα Ακριτικά τραγούδια του Πόντου έχουν ιδιαίτερη φυσιογνωμία και περιέχουν πολύτιμα στοιχεία, μικρά και μεγάλα, που δεν υπάρχουν–ή τουλάχιστον δεν υπάρχουν σε όμοιαν έκταση και μορφή– στον αντίστοιχο Ακριτικό κύκλο των άλλων ελληνικών περιοχών".
Τέτοιες ιδιορρυθμίες δεν είναι μόνον όσες αναφέρει ο Γ. Σουμελίδης στην εξαιρετικά χρήσιμη μελέτη του για τα Ακριτικά άσματα του Πόντου, δηλαδή. δεν είναι μόνον οι Έλληνες, οι Έλλενοι της ποντιακής διαλέκτου και οι Τραντέλλενοι, ή η Κωνσταντινούπολη αντί του κοινοτάτου τύπου «η Πόλη», ή ονόματα ένδοξα της Βυζαντινής ιστορίας, όπως ο Ιωάννης Τσιμισκής –«ο Κιμισκής ο Γιάννες» του Ποντιακού άσματος– και ο Ρωμανός. Ούτε είναι μόνον οι περίφημοι Βάραγγοι, οι μισθοφόροι σωματοφύλακες των Βυζαντινών αυτοκρατόρων, που υπάρχουν σε Βυζαντινούς ιστορικούς και σε σημερινά Ποντιακά τραγούδια, δεν υπάρχουν όμως σε τραγούδια των άλλων ελληνικών τόπων.
Δεν είναι επίσης μόνον ο περίφημος Βαρυτράχηλος των Ποντιακών παραλλαγών του Πορφύρη που παραδίδεται στον Πόντο αντί του κοινοτέρου τύπου Τρεμαντάχειλος ή Πετροτράχηλος ή ό,τι παρόμοιο. Για τον Βαρυτράχηλο αυτόν έχει ιδιαίτερη προτίμηση ο ειδικός μελετητής του Ακριτικού Έπους και γνωστός Βυζαντινολόγος Henri Gregoire (σ.σ. Ανρί Γκρεγκουάρ), ο οποίος δέχεται ότι κάτω από το όνομα του τραγουδιού ″Βαρυτράχηλος″ σώζεται ο γιος του επαναστάτη Φωκά (το 989 μ.Χ.) ονόματι Νικηφόρος, που επαναστάτησε κι αυτός το 1022 μ.Χ. και, όπως προκύπτει από ένα Αραβικό και δυο Αρμενικά χρονικά, ο Νικηφόρος αυτός θα είχε στα Ελληνικά το παρωνύμιο Στραβολαίμης.
Το αμάρτυρο τούτο παρωνύμιο (αμάρτυρο, -σ.σ. μη αναφερόμενο- σε ελληνικά κείμενα και ελληνικό γλωσσικό τύπο) ο Gregoire το ταυτίζει με το όνομα Βαρυτράχηλος, που μαζί με τα ονόματα Βάρνας και Νικηφόρος αναφέρεται σε Ποντιακές και μερικές άλλες παραλλαγές.

Πάνος  Καϊσίδης
Δημοσιογράφος- Συγγραφέας