Το όνομα Βασίλειος Διγενής Ακρίτας

Σε μία από τις διασκευές του έπους του Διγενή αναφέρεται ότι ήταν σύγχρονος του αυτοκράτορα Βασίλειου, χωρίς να διαπιστωθεί η πληροφορία αυτή και δίχως να υπάρχει καμιά βεβαιότητα αν πρόκειται για τον Βασίλειο Α΄ ή τον Βασίλειο Β΄ τον Βουλγαροκτόνο. 

Βασίλειος Β' Βουλγαροκτόνος

Αρκετά από τα αναφερόμενα στον Βουλγαροκτόνο. μπορούν να ταυτιστούν με ιστορικά στοιχεία του 9ου και του 10ου αιώνα. Αν γίνει αποδεκτό – και γιατί όχι; - ότι κάποιοι ή κάποιος λαϊκός ποιητής τραγούδησε τα κατορθώματα του Βουλγαροκτόνου (τύφλωσε 15.000  Βούλγαρους στρατιώτες, δεν είναι λίγο! Η Πηνελόπη Δέλτα, στο μυθιστόρημά της «Στον καιρό του Βουλγαροκτόνου» εκφράζει τον αποτροπιασμό της για αυτή του την εγκληματική πράξη), πιθανόν ο θρύλος ότι ήταν διγενής να προήλθε από το γεγονός ότι ο Βασίλειος Β΄, ο Βουλγαροκτόνος (958-1025) είχε πατέρα τον αυτοκράτορα Ρωμανό, του οποίου η καταγωγή ήταν άγνωστη. Πιθανόν ο παππούς και ο προπάππος του να ήταν από τη Φρυγία ή από την Αρμενία, ή Σλάβοι. Μητέρα του ήταν η Ελληνίδα από τη Λακωνία Θεοφανώ.

Ύμνοι προς αυτοκράτορες και ηρωοποίησή τους συνηθιζόταν κατά τη βυζαντινή περίοδο. Ο Ανδρόνικος αναφέρεται συχνά στη δημοτική ποίηση. Στο ποντιακό δημοτικό τραγούδι «Ο αιχμάλωτον», η μάνα λέει στον γιο της: «Υιέ μ’ αν ζεις και γίνεσαι ’ς σην Ρωμανίαν φύγον (ή δέβα), εκεί έχ’ς κύρην Ανδρόνικον, και αδελφόν Ξαντίνον…»

Αλλά και πρόσφατα το όνομα του αυτοκράτορα Ανδρόνικου αναφέρεται στην κωμωδία του Γιώργου Θεοτοκά «Το παιχνίδι της τρέλας και της φρονιμάδας», όπου υπάρχει το τραγούδι: 

«Γαρούφαλα χιώτικα,

 της Προύσας τα κάστανα,

 μέλι αθηνιώτικο,

 της Δαμασκού δαμάσκηνα. 

Ολύμπου ύψος και Άθωνος,

 κυρ Ανδρονίκου εμβόλιμα,

 ωραιότατα πράγματα! 

Ωραιότατα πράγματα!».

Πάνος  Καϊσίδης

Δημοσιογράφος- Συγγραφέας