Αποκαλυπτική η βαθύτερη έρευνα θεμάτων

Ακόμη και το οποιοδήποτε θέμα, που εξετάζεται σε όλες του τις λεπτομέρειες, όταν ερευνηθεί κριτικά και με μέθοδο, θα αποκαλύψει καινούργιες πτυχές του, που θα βοηθήσουν παραπέρα την έρευνα.

Εξετάζοντας κανείς την προέλευση των παραδόσεων γύρω από τους δύο σημαντικότερους ήρωες των μεσαιωνικών και κατοπινών χρόνων, τον Μεγαλέξαντρο και τον Διγενή, βρίσκει ότι οι παραδόσεις για τον Μεγαλέξανδρο προέρχονται από το βιβλίο του σύγχρονού του (με τον Αλέξανδρο)  Ψευδοκαλλισθένη «Αλεξάνδρου Βίος» ή το «Μυθιστόρημα του Αλεξάνδρου». Ο Ψευδοκαλλισθένης, που συμμετείχε στην εκστρατεία του Μακεδόνα βασιλιά κατά των Περσών ως επίσημος ιστοριογράφος, ήταν εκείνος που δημιούργησε τον μύθο του Μεγαλέξανδρου, με την εξύμνηση των κατορθωμάτων του.
Για τον Διγενή δεν υπάρχει τίποτε το βέβαιο. Όλα όσα αφορούν την καταγωγή και τα κατορθώματά του, μόλις διακρίνονται μέσα στην ομίχλη της λαϊκής παράδοσης. Για την καταγωγή του, ο καθηγητής Ανρί Γκρεγκουάρ, στο βιβλίο του «Ο Διγενής Ακρίτας» (1942) διατύπωσε την άποψη ότι ο θρυλικός Διγενής ίσως να είναι ο ίδιος με έναν Έλληνα πολεμιστή, ο οποίος λεγόταν Διογένης και σκοτώθηκε το 788 μ. Χ. στην Ποδανδό της Μικράς Ασίας, στο βουνό Ταύρος.
Πρόκειται για μια υπόθεση του Ανρί Γκργκουάρ, χωρίς αποδείξεις και, το σημαντικότερο, δίχως να ληφθεί υπόψη ότι το όνομα Διογένης σημαίνει ότι αυτός που το φέρει είναι γιος του αρχαίου θεού Δία, ενώ το Διγενής σημαίνει τον προερχόμενο από δύο γένη.  Όσο και αν επιχειρηθεί να εξηγηθεί το όνομα Διγενής ως παραφθορά του ονόματος Διογένης, το αποτέλεσμα θα είναι πλήρως αμφισβητήσιμο, γιατί υπάρχει ο αδιαμφισβήτητος πλέον θρύλος της διγενούς καταγωγής του.
Το ίδιο και με τον Διονή του ποντιακού δημοτικού τραγουδιού, που δεν μπορεί με τίποτε να είναι το όνομά του παραφθορά του ονόματος Διγενής, αφού  στο τραγούδι αυτό, που δεν ανήκει στον ακριτικό κύκλο, η υπόθεση είναι ερωτική.Ο Πόντιος Ακρίτας δεν είναι δυνατόν να ταυτιστεί με τον Διγενή και για έναν άλλο σημαντικό λόγο. Ο Διγενής παρουσιάζεται στα δημοτικά τραγούδια με ουρά, όπως και οι σύντροφοί του. Θα ήταν εντελώς εκτός τόπου και χρόνου αν έβαζαν κάποιοι ουρά και στον Πόντιο Ακρίτα. «Αλεπέûö και θεκλέûö», θα έλεγε με όλο του το δίκιο ο απλός Πόντιος. Ο Πόντιος δεν θα δεχόταν ποτέ–εκτός από τα παραμύθια–ένας ήρωάς του, και μάλιστα του βεληνεκούς του Ακρίτα, να μοιάζει με ζώο. Ο αρκαδικός θεός Παν δεν λατρευόταν στον αρχαίο Πόντο. Οι παραδόσεις των Ποντίων αναφέρουν τον «Ορφανόν τον τûοπάνον», ο οποίος, σύμφωνα με την άποψη Ποντίων λογίων είναι ο μυθικός μουσικός Ορφέας.
Για το θέμα της ουράς του Διγενή και γενικά των αντρειωμένων, έγραψε ο καθηγητής της λαογραφίας Στίλπων Κυριακίδης (1887-1964) ότι οι ηρωικότεροι πολεμιστές στο Βυζάντιο ίσως είχαν τις ουρές αλόγων ως σημαίες πάνω σε κοντάρια, όπως είχαν οι βάρβαροι Βούλγαροι. Και από εκεί ίσως προέρχονται οι δοξασίες για τις ουρές των ανδρείων.

Πάνος  Καϊσίδης
Δημοσιογράφος- Συγγραφέας