Τα συνέδρια των Ποντίων

Από το «Κοινόν των Ποντίων» του 2ου αιώνα μ. X. στα παγκόσμια συνέδρια του ποντιακού ελληνισμού

Η Αφίσα του Β' Παγκόσμιου Συνεδριου Ποντιακού Ελληνισμού

Σε ευρύτερη κλίμακα, οι συγκεντρώσεις των Ποντίων - από την περίοδο ήδη της ρωμαιοκρατίας, με το Κοινόν των Ποντίων - για τη συζήτηση προβλημάτων τους και τη λήψη αποφάσεων, έπαιρναν τη μορφή των συσκέψεων, συνδιασκέψεων ή συνεδρίων μιας μικρής περιφέρειας ή μιας μεγαλύτερης περιοχής, μέχρι που προέκυψε η ανάγκη — λογω των παρουσιαζομενων καθε φορα οξυτάτων προβληματων, από τότε και μέχρι σήμερα - οργάνωσης παμπόντιων συνεδρίων  ολόκληρης χώρας, όπως της Ρωσίας ή της Σοβιετικής Ένωσης, της  Γεωργίας, της Ελλάδας, πανευρωπαϊκών — όπως της Μασσαλίας του  1917 - ή και παγκόσμιων συνεδρίων, από το 1985 και μετά. Σημειώνεται ότι η Παμποντιακή Ένωσις Αθηνών, μεταξύ των σκοπών της, περιελάμβανε και τη σύγκληση συνεδρίων από τη δεκαετία του 1950.

Οι έδρες των συσκέψεων, συνδιασκέψεων ή συνεδρίων καθορίζονταν με διαβουλεύσεις και οι αποφάσεις παίρνονταν ανάλογα με τις επικρατούσες την ορισμένη στιγμή συνθήκες. Έτσι, έδρες ευρύτερων συνεδρίων υπήρξαν, μεταξύ άλλων, η Μασσαλία, η Μόσχα, το Βατούμ, η Τιφλίδα και το Σοχούμ της Γεωργίας, η Θεσσαλονίκη κ. ά., και από το 1985 και μετά, μόνιμα, και με ανάλογη απόφαση, η Θεσσαλονίκη αποτελεί την έδρα των παγκόσμιων συνεδρίων του ποντιακού ελληνισμού. Μια εξαίρεση έγινε για το 2004, οπότε ανατέθηκε στους φορείς των Ποντίων της Αττικής η διοργάνωση του 6ου Παγκοσμίου Συνεδρίου του Ποντιακού Ελληνισμού, επειδή η πόλη της Αθήνας είχε αναλάβει τη διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων εκείνο το έτος. Το συνέδριο δεν έγινε, τελικά, το 2004, αλλά τον Ιούλιο του 2006.

Η πραγματοποίηση συνεδρίων, συσκέψεων, συνδιασκέψεων κ. τ. λ. προϋπόθετε την ύπαρξη συσσωματώσεων, οι οποίες είχαν και έχουν τη μορφή συλλόγων, ενώσεων, σωματείων, συνδέσμων, ομοσπονδιών. Οι μορφές συλλογικής οργάνωσης των Ποντίων, οι αποκαλούμενες σήμερα πρωτοβάθμιες, παρουσιάστηκαν στις πρώτες φάσεις των συσσωματώσεών τους, ενώ οι δεύτερες, που είναι και οι δευτεροβάθμιες, κατά τη σύγχρονη ορολογία, άρχισαν να κάνουν τυπικά την εμφάνισή τους μέσα στη δεκαετία του 1970, στην Ελλάδα, και μέσα στη δεκαετία του 1980, στο εξωτερικό. Μορφές άτυπων δευτεροβάθμιων οργανώσεων εμφανίστηκαν, στη νότια Ρωσία, ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του 1910.

Απασχολημένοι με τα προβλήματα επιβίωσης που αντιμετώπιζαν οι Πόντιοι, μετά την εγκατάστασή τους στην Ελλάδα, το μόνο που σίγουρα δεν θα μπορούσαν να σκεφτούν ήταν η οργάνωση συνεδρίων. Άλλωστε, δεν το ευνοούσε αυτό και η χαλαρότητα στις σχέσεις ανάμεσα στα πρώτα σωματεία που ιδρύθηκαν. Οι πρώτες δραστηριότητες των Ποντίων στην Ελλάδα είχαν πολιτιστικό χαρακτήρα και αφορούσαν την οργάνωση θεατρικών παραστάσεων και μουσικών και χορευτικών εκδηλώσεων.

Η έκδοση εντύπων, όπως του περιοδικού Ποντιακά Φύλλα το 1936, αλλά κυρίως του περιοδικού Ποντιακή Εστία το 1950, προλείανε το έδαφος για περισσότερες συσσωματώσεις και για το άνοιγμα του δρόμου προς την κατεύθυνση της οργάνωσης συνεδρίων.

Λόγω, ωστόσο, οξύτατων και αγεφύρωτων διαφωνιών μεταξύ των εκπροσώπων των συσσωματώσεών τους, στη συνέχεια, δεν μπόρεσαν οι Πόντιοι να προχωρήσουν στη συγκρότηση συνομοσπονδίας, που θα ένωνε όλες τις μετά την Πανελλήνια Ομοσπονδία Ποντιακών Σωματείων εμφανισθείσες ομοσπονδίες (Ομοσπονδία Ποντιακών Σωματείων Νότιας Ελλάδας, Ομοσπονδία Ποντιακών Συλλόγων Γερμανίας, Παμποντιακή Ομοσπονδία ΗΠΑ - Καναδά, Παμποντιακή Ομοσπονδία Αυστραλίας, Ομοσπονδία Ποντιακών Σωματείων Βόρειας Ελλάδας, ομοσπονδίες Ποντίων της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, αλλά και σύλλογοι και ενώσεις Ποντίων στην Κύπρο, στη Δυτική Ευρώπη και στην Αφρική).

Από το ομότιτλο βιβλίο 

του Πάνου Καϊσίδη