Πως μεγαλούργησαν οι Σανταίοι σαν μεταλλουργοί.

Στα πρώτα αυτά χρόνια (σ.σ. περίπου το 1461) συνέβη  γεγονός  αξιοσημείωτο στην  Ιστορία  της Σαντάς. Στο Πελιγράδ (ίσως το Βελιγράδι της Σερβίας) βρίσκονταν μεταλλεία αργύρου που τα σφετερίστηκε το τούρκικο κράτος. Στα μεταλλεία αυτά κανένας μεταλλουργός δε μπόρεσε να λιώσει  το μετάλλευμα  και έστειλε  ο Σουλτάνος διαταγή σε όλες τις επαρχίες του κράτους για να φροντίσουν οι τοπικοί άρχοντες να στείλουν τους πιο ικανούς μεταλλουργούς τους στην Κωνσταντινούπολη.

Πιστοφάντων

 Ο γνωστός Μουρατχάνογλους θυμήθηκε την οικογένεια του Κωνσταντίνου απ' τον  οποίο άκουσε πως είναι μεταλλουργός  και τον σύστησε στον τοπάρχη Τραπεζούντας. Ο τοπάρχης έστειλε και πήρε από την Σαντά τους γιους του Κωνσταντίνου και τους έστειλε στην Κωνσταντινούπολη για το Πελιγράδ. Μόλις ανέλαβαν οι  Σανταίοι την  επιστασία των μεταλλείων άρχισαν το λιώσιμο του μεταλλλεύματος με  αφάνταστη επιτυχία. Τότε ο Σουλτάνος θέλησε να τους  ανταμείψει για την εργασία τους και τους παρακίνησε να του ζητήσουν κάποια χάρη. Οι Σανταίοι του ζήτησαν να τους χαρίσει τη χώρα τους και να τους εξασφαλίσει από τις καταπιέσεις και επεμβάσεις των ξένων.
Ο Σουλτάνος ευχαριστήθηκε και τους χορήγησε υψηλό αυτοκρατορικό φιρμάνι, με το οποίο διατάσσει αυτοί μόνοι  να είναι οικήτορες της χώρας τους, και όλες οι αρχές πολιτικές και στρατιωτικές να υτιερασπίζονται αυτούς σε κάθε περίσταση. Την  ίδια  εποχή ο Σεΐχ ούλ  ισλάμ εξέδωσε χοτσέτι σερίφ που επικύρωσε τα προνόμια αυτά των Σανταίων.
Ύστερα  από 7 χρόνια όταν οι Σανταίοι γύρισαν στην πατρίδα έγιναν δεκτοί με μεγάλη χαρά και  αγαλλίαση. Τότε πολιτογραφήθηκαν στον δήμο Γεμουράς και ύστερα  από λίγα χρόνια  άμα είδαν πως περίσσεψε ο πληθυσμός  εξ αιτίας των νέων φυγάδων χώρισαν σε τρεις συνοικίες Γιαννάντων, Θοδωράντων και Ισχανάντων. Οι συνοικίες αυτές πήραν τα  ονόματα των τριών παιδιών του Κωνσταντίνου.

Φίλιππας Χειμωνίδης
Α' Ιστοριογράφος της Σαντάς