Το 1913, οι
Τούρκοι, που είχαν αποφασίσει να διώξουν τους Έλληνες από τη Μικρά Ασία,
άρχισαν συστηματικές εκτοπίσεις ολόκληρων μικρασιατικών ελληνικών πληθυσμών*.
Η αντίσταση που πρόβαλαν οι Έλληνες στη Φώκαια,
βορειοδυτικά της Σμύρνης, οδήγησε στη σφαγή πενήντα από αυτούς. Για να
διευκολύνει αυτές τις εκτοπίσεις, η τουρκική κυβέρνηση αγόρασε ένα πολεμικό από
τη Βραζιλία με σκοπό να καταστρέψει τον ελληνικό στόλο και ν’ αποκτήσει
ελευθερία κινήσεων στο Αιγαίο.
Τότε οι Έλληνες αγόρασαν από τις Ηνωμένες
Πολιτείες τα πολεμικά «Αϊντάχο»** και «Μισσισσιπή», που μετονομάστηκαν σε «Κιλκίς» και «Λήμνος»,εξουδετερώντας έτσι τα
τουρκικά σχέδια.
Το θωρηκτό Κιλκίς (BB-23) του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού |
Ήταν φανερό ότι οι Έλληνες είχαν την εξυπνάδα να πλήξουν τον εχθρό με τα ίδια του τα όπλα. Ο εχθρός εκείνος -η Τουρκία- είχε, εντελώς ανόητα, φανερώσει την πρόθεσή του να επιτεθεί εναντίον της Ελλάδας μόλις παραλάμβανε τα ντρέντνοτ. Όμως τα δυο πολεμικά, την αγορά των οποίων διαπραγματευόταν η Ελλάδα, μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν αμέσως.
Το «Αιντάχο» και το «Μισσισσιπή» δεν ήταν απαραίτητα για τις ΗΠΑ. Βέβαια δεν ήταν πολεμικά σκάφη πρώτης τάξης, όμως ήταν ικανά να διώξουν τον τουρκικό στόλο από το Αιγαίο. Οι Έλληνες δεν σκέπτονταν βέβαια να αναβάλουν από τακτ τον επικείμενο πόλεμο μέχρι να παραλάβει η Τουρκία τα ντρέντνοτ. Χωρίς αμφιβολία, θα περνούσαν στην επίθεση αμέσως μόλις παραλάμβαναν τα αμερικανικά πολεμικά. Είναι αυτονόητο, ότι με βάση το διεθνές δίκαιο, οι απόψεις του Τζεμάλ δεν είχαν καμιά νομική αξία. Αν και η κατάσταση ήταν κρίσιμη, τα δύο κράτη δεν είχαν κηρύξει πόλεμο. Η Ελλάδα είχε κάθε δικαίωμα ν ’ αγοράζει πλοία από τις ΗΠΑ, όπως και η Τουρκία είχε δικαίωμα να δίνει παραγγελίες στα βραζιλιάνικα, τα αγγλικά ή οποιαδήποτε άλλα ναυπηγεία...
Το θωρηκτό Λήμνος (BB-24) του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού, κλάσης Mississippi |
Συμβούλευσα τον Τζεμάλ και τους άλλους Τούρκους επισήμους, που εξακολουθούσαν να ζητούν τη βοήθειά μου, ν’ αποταθούν κατευθείαν στον Πρόεδρο των ΗΠΑ και να διαπραγματευτούν μαζί του. Δέχτηκαν τη συμβουλή μου και την εφάρμοσαν. Ωστόσο, οι Έλληνες πρόλαβαν τους Τούρκους. Στις 22 Ιουνίου, στις 2 το μεσημέρι, ο Έλληνας επιτετραμμένος στην Ουάσιγκτον επισκέφτηκε μαζί με τον πλοίαρχο του ελληνικού πολεμικού ναυτικού Τσουκαλά τον Πρόεδρο Ουίλσον και έκλεισε οριστική συμφωνία για την πώληση των δύο αμερικανικών πολεμικών στην Ελλάδα.
Λίγο μετά την αναχώρηση των Ελλήνων από το γραφείο του Προέδρου των ΗΠΑ, έμπαινε σ ’ αυτό ο πρεσβευτής της Τουρκίας. Ακριβώς δεκαπέντε λεπτά αργότερα!
Henry Morgenthau
*Οι διωγμοί των Ελλήνων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας άρχισαν από την Ανατολική Θράκη στα τέλη του 1913 και συνεχίστηκαν την άνοιξη του 1914 στη Μ. Ασία. Σύμφωνα με την «Ιστορία του Ελληνικού Έθνους» της Εκδοτικής Αθηνών (Τόμος ΙΔ’, σελ. 377) οι Έλληνες Μικρασιάτες που υποχρεώθηκαν να καταφύγουν στην Ελλάδα στη διάρκεια αυτών των διωγμών έφταναν τις 150.000 ενώ άλλες 50.000 εκτοπίστηκαν στο εσωτερικό της Μικράς Ασίας. Εξαιτίας των διωγμών αυτών απειλήθηκε ελληνο-τουρκικός πόλεμος.
**Το γραφείο μου στην αμερικανική πρεσβεία έγινε το θέατρο
μιας παράξενης, υπόγειας διαμάχης για τον έλεγχο του Αιγαίου. Έχω καταγράψει
στο παρελθόν το σχετικό επεισόδιο στο βιβλίο μου «Τα Μυστικά του Βοσπόρου» και
πιστεύω ότι αρκεί να παραθέσω το σχετικό απόσπασμα:
...Στις αργές του Ιουνίου δέχτηκα την επίσκεψη του Τζεμάλ
Πασά, υπουργού των Ναυτικών και μέλους της τριανδρίας, που κυβερνούσε την
Τουρκία. Ήταν πολύ ταραγμένος. Τα όσα μου ανέφερε εξηγούσαν το λόγο της ταραχής
του. Η αμερικανική κυβέρνηση, μου είπε, διαπραγματευόταν την πώληση στην Ελλάδα
δύο πολεμικών πλοίων, του «Αϊντάχο» και του «Μισσισσιπη». Ήθελε να επέμβω, ώστε
να ματαιωθεί αυτή η πώληση. Η στάση του ήταν ικετευτική. Με παρακαλούσε, με
εξόρκιζε να ενεργήσω υπέρ της Τουρκίας.
«Οι Τούρκοι», είπε, «θεωρούν τις ΗΠΑ τον καλύτερο φίλο
τους. Συχνά εκφράσατε την επιθυμία να μας βοηθήσετε. Να που παρουσιάστηκε αυτή
η ευκαιρία. Η Ελλάδα και η Τουρκία βρίσκονται στα πρόθυρα πολέμου. Επιτρέπεται
σε ένα ουδέτερο κράτος, όπως οι ΗΠΑ, να προβεί σε τέτοια πώληση;
Αλλά ακόμα και αν υποθέσουμε ότι η πράξη αυτή έχει εμπορικό χαρακτήρα,
η Τουρκία ζητάει να ληφθεί υπόψη και η δική της προσφορά. Θα προσφέρουμε
περισσότερα από την Ελλάδα».
Τελειώνοντας, με θερμοπαρακάλεσε να τηλεγραφήσω στην
κυβέρνησή μου αμέσως και να της εκθέσω την κατάσταση. Του το υποσχέθηκα...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου