Δεν είμαι Πόντιος ούτε καν πρόσφυγας. Έζησα όμως 17 χρόνια μαζί με τους Πόντιους στο Σύδενδρο Γρεβενών κι εκεί γνώρισα τη γλώσσα τους, τη ζωή τους, τα ήθη και τα έθιμά τους, τους χορούς και τη νοοτροπία τους.
Οι Πόντιοι του Συδένδρου κατάγονταν από τα ορεινά χωριά της Τραπεζούντας Τρεμιζάντων, Σεϊτανάντων, Κουταλά και Τσοπανού. Όλα αυτά άνηκαν στην επαρχία Όλεσσα της Τραπεζούντας. Ήταν και μερικοί που είχαν ζήσει στον Καύκασο και στο Καρς, μα κι αυτοί είχαν την ίδια γλώσσα και τα ίδια έθιμα μ’ αυτούς.
Τα χωριά τους στον Πόντο ήταν φτωχά και ορεινά. Οι άντρες ασχολούνταν με τη γεωργία και οι γυναίκες με τη βοσκή των αγελάδων στα παρχάρια που ήταν κατάσπαρτα από λογιών λογιών τσιτσέκια (λουλούδια).
Το βούτυρό τους, που το κατέβαζαν και το πουλούσαν στην Τραπεζούντα, ήταν από τα καλύτερα και αρωματικότερα της περιοχής.
Οι φορεσιές τους ήταν απλές. Οι άντρες φορούσαν τα ζίπκας και τα τσαρούχια στα πόδια και οι γυναίκες, πάνω απ’ το φιστάν, φορούσαν το πεστιμπάλ’ δεμένο στη μέση σαν ποδιά, και γι’ αυτό το έλεγαν και ποδέα. Στα πόδια φορούσαν κι αυτές τα ορτάρια (κάλτσες μάλλινες) και τα τσαρούχια. Τα φαγητά τους ήταν απλά και υγιεινά. Βασική τροφή ήταν το γάλα, το βούτορον, το τυρίν και τα λαβάσα.
Τα σαρακοστιανά τους φαγητά ήταν τα φασόλια με την τσιορβάν, τα κολοκύθια, τα λάχανα και τα τσίρια (στεγνωμένα δαμάσκηνα και αχλάδια).
Τα γλέντια τους ήταν ζωηρά και χαρούμενα. Πολλές φορές, κρατούσαν μέρες και νύχτες ολόκληρες, όταν ήταν χειμώνας και δεν είχαν δουλειές στα χωράφια.
Το ρακίν, μαζί με τα κοσσάρας έδινε κι έπαιρνε. Το κρασί δεν το τραβούσαν, η ρακή όμως έπρεπε να είναι γνήσια και δυνατή. Γι’ αυτό και οι πιο πολλοί άντρες ήταν στομαχικοί.
Οι χοροί τους ήταν ζωηροί, δυναμικοί και κυκλικοί. Όλοι τους οι χοροί πήγαιναν δεξιά, έκτος από την τριγονίτσα, που πήγαινε αριστερά. Γι’ αυτό και την έλεγαν και ανάποδον χορόν. Χόρευαν την πιπιλομάταινα, τη μηλίτσα, την τριονίτσα, το κότσαρι και τη σέρα.
Τη σέρα, που αργότερα τη βάφτισαν «πυρρίχιο», δεν τη χόρευαν όλοι. Τη χόρευαν μερικοί, και το σώμα τους όλο έτρεμε από τις ζωηρές κινήσεις τους. Γι’ αυτό και τη λέγανε και τρομαχτόν χορόν. Ο πυρρίχιος ήταν πολεμικός χορός και χορευόταν με μαχαίρια.
Από τα έθιμά τους θυμάμαι τον κουκαράν, το σκούλισμαν, τους μωμόερους και ορισμένα έθιμα της γέννησης και της περιποίησης των παιδιών.
Κώστας Καραπατάκης
Οι Πόντιοι του Συδένδρου κατάγονταν από τα ορεινά χωριά της Τραπεζούντας Τρεμιζάντων, Σεϊτανάντων, Κουταλά και Τσοπανού. Όλα αυτά άνηκαν στην επαρχία Όλεσσα της Τραπεζούντας. Ήταν και μερικοί που είχαν ζήσει στον Καύκασο και στο Καρς, μα κι αυτοί είχαν την ίδια γλώσσα και τα ίδια έθιμα μ’ αυτούς.
Τα χωριά τους στον Πόντο ήταν φτωχά και ορεινά. Οι άντρες ασχολούνταν με τη γεωργία και οι γυναίκες με τη βοσκή των αγελάδων στα παρχάρια που ήταν κατάσπαρτα από λογιών λογιών τσιτσέκια (λουλούδια).
Το βούτυρό τους, που το κατέβαζαν και το πουλούσαν στην Τραπεζούντα, ήταν από τα καλύτερα και αρωματικότερα της περιοχής.
Οι φορεσιές τους ήταν απλές. Οι άντρες φορούσαν τα ζίπκας και τα τσαρούχια στα πόδια και οι γυναίκες, πάνω απ’ το φιστάν, φορούσαν το πεστιμπάλ’ δεμένο στη μέση σαν ποδιά, και γι’ αυτό το έλεγαν και ποδέα. Στα πόδια φορούσαν κι αυτές τα ορτάρια (κάλτσες μάλλινες) και τα τσαρούχια. Τα φαγητά τους ήταν απλά και υγιεινά. Βασική τροφή ήταν το γάλα, το βούτορον, το τυρίν και τα λαβάσα.
Τα σαρακοστιανά τους φαγητά ήταν τα φασόλια με την τσιορβάν, τα κολοκύθια, τα λάχανα και τα τσίρια (στεγνωμένα δαμάσκηνα και αχλάδια).
Τα γλέντια τους ήταν ζωηρά και χαρούμενα. Πολλές φορές, κρατούσαν μέρες και νύχτες ολόκληρες, όταν ήταν χειμώνας και δεν είχαν δουλειές στα χωράφια.
Το ρακίν, μαζί με τα κοσσάρας έδινε κι έπαιρνε. Το κρασί δεν το τραβούσαν, η ρακή όμως έπρεπε να είναι γνήσια και δυνατή. Γι’ αυτό και οι πιο πολλοί άντρες ήταν στομαχικοί.
Οι χοροί τους ήταν ζωηροί, δυναμικοί και κυκλικοί. Όλοι τους οι χοροί πήγαιναν δεξιά, έκτος από την τριγονίτσα, που πήγαινε αριστερά. Γι’ αυτό και την έλεγαν και ανάποδον χορόν. Χόρευαν την πιπιλομάταινα, τη μηλίτσα, την τριονίτσα, το κότσαρι και τη σέρα.
Τη σέρα, που αργότερα τη βάφτισαν «πυρρίχιο», δεν τη χόρευαν όλοι. Τη χόρευαν μερικοί, και το σώμα τους όλο έτρεμε από τις ζωηρές κινήσεις τους. Γι’ αυτό και τη λέγανε και τρομαχτόν χορόν. Ο πυρρίχιος ήταν πολεμικός χορός και χορευόταν με μαχαίρια.
Από τα έθιμά τους θυμάμαι τον κουκαράν, το σκούλισμαν, τους μωμόερους και ορισμένα έθιμα της γέννησης και της περιποίησης των παιδιών.
Κώστας Καραπατάκης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου