Ο αγώνας στη θάλασσα

Σε ό,τι αφορά τον αγώνα στη θάλασσα, οι ελληνικές ναυτι­κές δυνάμεις με αρχηγό το ναύαρχο Παύλο Κουντουριώτη απέπλευσαν από τον όρμο του Φαλήρου στις 5 Οκτωβρίου με επικεφαλής τη ναυαρχίδα Γ. Αβέρωφ.

Έπειτα από τρεις μέρες κατέλαβαν τη Λήμνο και εγκαταστάθηκαν στον Κόλπο του Μούδρου, τον οποίο μετέτρεψαν σταδιακά σε προκεχωρημένη βάση εφοδίων και καυσίμων.

Στις 18 Οκτωβρίου το Γ. Αβέρωφ με ναυτικό άγημα κα­τέλαβε και απελευθέρωσε την Ίμβρο, το Κανάρης μαζί με το τορπιλοβόλο 14 αποβίβασε άγημα 25 αντρών και κατέ­λαβε τον Άγιο Ευστράτιο, ενώ το Σπέτσαι με πλοίαρχο τον Γκίνη κατέλαβε τη Θάσο. Μια μέρα αργότερα το Ψαρά κυ­ρίευσε τη Σαμοθράκη και στις 22 Οκτωβρίου το Ιέραξ κα­τέλαβε τα Ψαρά.

Στις 24 Οκτωβρίου ήρθε η σειρά της Τενέδου, την οποία κατέλαβε το Γ. Αβέρωφ με δύναμη μόλις 40 αντρών. Μάλι­στα, ο Κουντουριώτης έστειλε μήνυμα στον Τούρκο υπουργό Ναυτικών, με το οποίο τον πληροφορούσε για την κατάληψη και προσκαλούσε τον τουρκικό στόλο να πλεύσει στο σημείο εκείνο. Πρόσθεσε μάλιστα ότι, αν δεν είχαν καύσιμα, ήταν πρόθυμος να τους δώσει.

Την 1η Νοεμβρίου το ελληνικό υπουργείο Ναυτικών με ένα επείγον μήνυμα ζητούσε την άμεση κατάληψη του Αγίου Όρους επειδή υπήρχαν πληροφορίες ότι πλησίαζαν τμήματα του βουλγαρικού στρατού. Ο ναύαρχος Κουντου­ριώτης έστειλε επειγόντως το Θύελλα, που έφτασε την επομένη και κατέλαβε τις Καρυές και το δυτικό τμήμα της χερσονήσου. Στη συνέχεια κατέφτασαν τα Γ. Αβέρωφ, Πάνθηρ και Ιέραξ και ολοκλήρωσαν την κατάληψη με παράλ­ληλο αποκλεισμό της χερσονήσου από την ξηρά.

Στις 8 Νοεμβρίου τμήμα του στόλου, με επικεφαλής τη ναυαρχίδα και ένα τάγμα στρατού, αποβίβασε ναυτικό άγημα 250 αντρών και τάγμα πεζικού με 1.000 άντρες που κατέλαβαν την πόλη της Μυτιλήνης. Ακολούθησαν στρα­τιωτικές επιχειρήσεις, οι οποίες οδήγησαν στην κατάληψη της Λέσβου και στην παράδοση των τουρκικών δυνάμεων στις ελληνικές.

Τις επόμενες 20 μέρες πραγματοποιήθηκαν επιχειρή­σεις για την κατάληψη της Χίου, στην οποία η απόβαση των στρατιωτικών δυνάμεων έγινε υπό το εχθρικό πυρο­βολικό. Τα ελληνικά πλοία ανταπέδωσαν τα πυρά κάνο­ντας τα τουρκικά στρατεύματα να αποσυρθούν στο εσωτε­ρικό του νησιού. Ακολούθησε πολιορκία των τουρκικών θέσεων, που κατέληξε σε νίκη των Ελλήνων. Στη μάχη αυτή αιχμαλωτίστηκαν περίπου 2.000 Τούρκοι στρατιώτες και αξιωματικοί.

3 Δεκεμβρίου 1912: Η Ναυμαχία της Έλλης

Για την Ελλάδα και τους συμμάχους της ακολούθησε η ιστορική ναυμαχία της Έλλης, στις 3 Δεκεμβρίου, η οποία είχε ως αποτέλεσμα τον αποκλεισμό του τουρκικού στό­λου στον Ελλήσποντο -από όπου και η ονομασία της ναυ­μαχίας, η οποία από την τουρκική πλευρά αναφέρεται ως ναυμαχία της Ίμβρου. 

Βασικό ρόλο σε αυτή έπαιξε το θρυ­λικό Γ. Αβέρωφ, το οποίο, με τη βοήθεια και των θωρηκτών Ύδρα, Σπέτσαι και Ψαρά, σκόρπισε τον πανικό στον τουρ­κικό στόλο. Η επιθετική πρωτοβουλία των κινήσεων του Γ. Αβέρωφ που διοικούσε ο ναύαρχος Κουντουριώτης ήταν εκείνη που έτρεψε σε φυγή τον αντίπαλο.

Κάποιες σποραδικές προσπάθειες εξόδου από τα Στενά, όπως αυτή που έγινε στις 9 Δεκεμβρίου, κατέληξαν στο ίδιο αποτέλεσμα, και μόνο στη θέα του επερχόμενου Γ. Αβέρωφ. Αυτό επαναλήφθηκε και στις 22 και στις 28 Δεκεμβρίου.

Την 1η Ιανουαρίου του 1913 το εύδρομο Χαμηδιέ μέσα σε σφοδρή θαλασσοταραχή ξέφυγε από τα περιπολούντα ελληνικά πλοία και, αφού κινήθηκε προς την Αλεξαν­δρούπολη, άλλαξε ρότα και κατευθύνθηκε νότια με στόχο να παρασύρει το Γ. Αβέρωφ. Μάλιστα, εισήλθε στον Κόλπο της Σύρου, όπου κανονιοβόλησε το ελληνικό πλοίο Μακεδονία.

Μολονότι η πρώτη αντίδραση ήταν η καταδίωξή του, ο ναύαρχος Κουντουριώτης αποφάσισε να παραμείνει ο στόλος στο Μούδρο επειδή οι Τούρκοι θα περίμεναν την καταδίωξη του Χαμηδιέ και την απουσία του ελληνικού στόλου από την περιοχή. Και είχε δίκιο, αφού ο τουρκι­κός στόλος, πιστεύοντας ότι το Αβέρωφ είχε αποχωρήσει, βγήκε από τα Δαρδανέλια και προχώρησε προς τον Κόλπο του Μούδρου. Στη ναυμαχία που ακολούθησε στην ευστοχία των ελληνικών πλοίων αντιπαρατέθηκε η αστοχία των τουρκικών που υποχώρησαν στα Στενά, με τα πλοία τους να έχουν υποστεί σημαντικές ζημιές. Το γεγονός αυτό οδήγησε στην πλήρη κυριαρχία των Ελλή­νων στο Αιγαίο και στην ανατολική Μεσόγειο.

National Geographic Magazine