Εκθέσεις για τις μαζικές μετακινήσεις των Μουσουλμάνων της ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ (1913-1914)

α) Εν Θεσσαλονίκη κατά την κατάληψιν αυτής υπό του Ελληνικού Στρατού ευρίσκοντο περί τας 10.000 πρόσφυγες, Μουσουλμάνους, προς περίθαλψιν των οποίων εκτός άλλων δωρεών εδαπανήθησαν υπό της Ελ­ληνικής Κυβερνήσεως 71.709 δραχμαί. 

Οι πρόσφυγες ούτοι προερχόμενοι εκ των επαρχιών Βορείου και Δυτικής Μακεδονίας βαθμηδόν ανεχώρησαν εκ Θεσσαλονίκης το πλείστον διά Μ. Ασίαν, ολίγοι δε επανήλθον εις τας εστίας των (κυρίως εις τας υπό του Ελληνικού Στρατού καταληφθείσας χώρας).

β) Κατά τον δεύτερον πόλεμον όλοι οι Μουσουλμάνοι των Βορείων Ε­παρχιών Μακεδονίας ήτοι Δοϊράνης, Στρωμνίτσης, Οσμανιέ, Πετριτσίου, Δεμίρ Ισσάρ, Μελενίκου, Άνω Τζουμαγιάς, Νευροκοπίου, και λοιπών εφ’ όσον προχώρει ο Ελληνικός Στρατός κατέφευγον εις τα νοτιώτερα και δη εις Θεσσαλονίκην, Δράμαν, Καβάλλαν και Σαρή-Σαμπάν.

Ούτω κατά Αύγουστον κατέφυγον τμηματικώς εις Θεσσαλονίκην περί τους 5.000 προερχόμενοι εκ περιφερειών Δοϊράνης, Στρωμνίτσης, Γευγε­λής, διέμενον δε άλλοι εντός της πόλεως εις Τεμένη και άλλοι υπό σκηνάς εις το 3ον Χιλιόμετρον της Σιδηροδρομικής γραμμής Θεσσαλονίκης Κων­σταντινουπόλεως. Πλείστοι τούτων ανεχώρησαν δι’ ατμοπλοίων επιτάξεως ως διά του υπό της Αιγυπτιακής ερυθράς ημισελήνου ναυλωθέντος ατμο­πλοίου Χελάλ.

Ούτω ανεχώρησαν:

Την 23 Αυγούστου διά του επιτάκτου ατμοπλοίου Σέσωστρις  2.076

Την 25 Αυγούστου διά του επιτάκτου ατμοπλοίου ΟΛΥΜΠΙΑ    100

Την 30 Αυγούστου διά του επιτάκτου ατμοπλοίου ΧΕΛΑΛ  800

Εν τω μεταξύ επανήλθον εις τας εστίας των: 1.450

Ήτοι ανεχώρησαν:                                              4.426

Κατά τον μήνα Σεπτέμβριον κατέφυγον τμηματικώς εις Θεσσαλονίκην εκ των αυτών μερών καταγόμενοι:            4.000

Κατά τον αυτόν μήνα ανεχώρησαν εις Μικράν Ασίαν:

Την 19 Σεπτεμβρίου διά του επιτάκτου ατμοπλοίου ΚΑΤΙΝΑ    600

Την 24 Σεπτεμβρίου διά του επιτάκτου ατμοπλοίου Sohiefield 350 .

Επανήλθον δε τμηματικώς εις τας εστίας των: 1.300

Ήτοι ανεχώρησαν:                                                  2.250

Κατά τον Οκτώβριον οι εκ Δεμίρ Ισσάρ και τα χωρία της περιφερείας διεσπαρμένοι Οθωμανοί συνεκεντρώθησαν εις Θεσσαλονίκην ώστε ο α­ριθμός αυτών καθ’ όλον τον μήνα έφθασεν εις τας: 10.000. Πολλοί τούτων ανεχώρησαν τμηματικώς δι’ ιδίων εξόδων ή και δαπανών του Ισλαμικού Κομιτάτου, δι’ επιτάκτων δε ατμοπλοίων οι κάτωθι:

Την 2 Οκτωβρίου δι’ επιτάκτου ατμοπλοίου ΛΕΩΝΙΔΑΣ    1.234

Την 14 Οκτωβρίου δι’ επιτάκτου ατμοπλοίου Wilhelmes- Eriedrich:                                         850

Ήτοι εν όλω:                                                                                    2.084

Τον Νοέμβριον κατήλθον ωσαύτως εις Θεσσαλονίκην εκ των διεσπαρ­μένων εις τα παρά τα Ελληνικά μεθόρια χωρία περί τας 6.000. Και το πλείστον τούτων ανεχώρησεν δι’ ιδίων εξόδων ή δι’ εξόδων του Ισλαμικού Κομιτάτου.

Ούτω:

Την 17  Νοεμβρίου ανεχώρησαν              1.233

Την 21  Νοεμβρίου ανεχώρησαν              1.456

Την 30  ΝΟεμβρίου ανεχώρησαν              1.400

Ήτοι εν όλω ανεχώρησαν                         4.089

Τον Δεκέμβριον ευρίσκοντο εις Θεσσαλονίκην εκ προηγουμένων και νέων προσελθόντων 13.000 εξ ων πολλοί είναι εγκατεστημένοι και εργά­ζονται εν Θεσσαλονίκη.

Ανεχώρησαν δε τμηματικώς περί τας      3.000

και διά του Ατμοπλοίου Θεμιστοκλής       1.629

Ήτοι εν όλω ανεχώρησαν:                          4.629

Τους τελευταίους μήνας Ιανουάριον και Φεβρουάριον η αναχώρησις των Μουσουλμάνων γίνεται τη φροντίδι του Ισλαμικού Κομιτάτου κατά τας πληροφορίας του οποίου απεστάλησαν τον μεν Ιανουάριον περί τας 7.500 τον δε Φεβρουάριον περί τας 13.400. Το ρεύμα τούτο εξακολουθεί και τον Μάρτιον ακόμη.