Κρυπτοχριστιανοί είναι εκείνοι που, στο
διάστημα της τουρκοκρατίας, εξωτερικά εμφανίζονταν ως μουσουλμάνοι, εσωτερικά, όμως, ένιωθαν ως χριστιανοί αφοσιωμένοι στην ορθόδοξη πίστη τους. Λόγω των κινδύνων που τους απειλούσαν, αν αποκαλύπτονταν, μιλούσαν τα ελληνικά (την ποντιακή) μόνο στο σπίτι, ποτέ πέρα
από τα οικογενειακά τους όρια.
Οι κρυπτοχριστιανοί ήταν διασκορπισμένοι σ’ όλο τον Πόντο, σε πόλεις και χωριά, κυρίως, όμως, στις ανατολικές περιοχές του.
Οι λόγοι που τους οδήγησαν σ' αυτή την κατάσταση ποικίλλουν. Άλλοι υποκρίνονταν ότι εξισλαμίζονται, για ν' αποφύγουν τα βάσανα της τουρκικής τυραννίας, ή για να σώσουν τη ζωή τους, σε περίπτωση που καταδικάζονταν σε θάνατο. Ακόμη, σε περίπτωση που συκοφαντούνταν από Τούρκους ότι τάχα υποσχέθηκαν ν' αλλαξοπιστήσουν κι έπρεπε να πραγματοποιήσουν την υπόσχεσή τους.
Άλλοτε, πάλι, παιδιά από εξισλαμισμένους γονείς προσέρχονταν στον κρυπτοχριστιανισμό με κατάλληλο προσηλυτισμό, που γινόταν, συνήθως, σε μοναστήρια με πολλή προσοχή και προφύλαξη.Τέλος, δεν είναι λίγες και οι περιπτώσεις που μουσουλμάνες παντρεμένες με Κρυπτο-χριστιανούς, προσελκύονταν στον κρυπτοχριστιανισμό με χίλια δύο τεχνάσματα.
Ας σημειωθεί ότι οι Κρυπτοχριστιανοί ποτέ δεν έδιναν τις θυγατέρες τους σε μουσουλμάνους.
Όμως, κατά μία ακραία έννοια, ο χριστιανισμός, ως κρυφή πίστη, λειτουργεί και στις περιπτώσεις του πλήρους εξισλαμισμού των χριστιανών, όχι μόνο όταν διατηρούν την ελληνική τους γλώσσα, αλλά κι όταν την χάνουν. Οι εξισλαμισμένοι εξακολουθούν να κρατούν τα ελληνικά και χριστιανικά τους έθιμα και να αισθάνονται οικειότητα και φιλία προς τους Χριστιανούς, φτάνουν, μάλιστα, σε σημείο να υψώνουν φωνή διαμαρτυρίας, προκειμένου να τους προστατέψουν, όταν βρίσκονται σε κίνδυνο.
Επίσης, μεταδίδουν στα παιδιά τους την ανάμνηση των τύπων της χριστιανικής λατρείας, εκδηλώνουν τη λατρεία τους στους Αγίους και στην Παναγία, φυλάγουν, ως ιερά κειμήλια, διάφορα εκκλησιαστικά βιβλία, δισκοπότηρα, θυμιατήρια, αντιμήνσια, πατρογονικές βιβλιοθήκες. Σημαντικό, ακόμη, είναι ότι με ιδιαίτερη περηφάνια ομολογούν την ελληνική τους καταγωγή. Τέλος, πρέπει να σημειωθεί ότι από εξισλαμισμένους χριστιανούς προέρχονται οι σοφότεροι ιεροδιδάσκαλοι (χοτζάδες), οι καλύτεροι αξιωματικοί και ναύτες και οι πιο επιδέξιοι έμποροι.
Οι λόγοι που τους οδήγησαν σ' αυτή την κατάσταση ποικίλλουν. Άλλοι υποκρίνονταν ότι εξισλαμίζονται, για ν' αποφύγουν τα βάσανα της τουρκικής τυραννίας, ή για να σώσουν τη ζωή τους, σε περίπτωση που καταδικάζονταν σε θάνατο. Ακόμη, σε περίπτωση που συκοφαντούνταν από Τούρκους ότι τάχα υποσχέθηκαν ν' αλλαξοπιστήσουν κι έπρεπε να πραγματοποιήσουν την υπόσχεσή τους.
Άλλοτε, πάλι, παιδιά από εξισλαμισμένους γονείς προσέρχονταν στον κρυπτοχριστιανισμό με κατάλληλο προσηλυτισμό, που γινόταν, συνήθως, σε μοναστήρια με πολλή προσοχή και προφύλαξη.Τέλος, δεν είναι λίγες και οι περιπτώσεις που μουσουλμάνες παντρεμένες με Κρυπτο-χριστιανούς, προσελκύονταν στον κρυπτοχριστιανισμό με χίλια δύο τεχνάσματα.
Ας σημειωθεί ότι οι Κρυπτοχριστιανοί ποτέ δεν έδιναν τις θυγατέρες τους σε μουσουλμάνους.
Όμως, κατά μία ακραία έννοια, ο χριστιανισμός, ως κρυφή πίστη, λειτουργεί και στις περιπτώσεις του πλήρους εξισλαμισμού των χριστιανών, όχι μόνο όταν διατηρούν την ελληνική τους γλώσσα, αλλά κι όταν την χάνουν. Οι εξισλαμισμένοι εξακολουθούν να κρατούν τα ελληνικά και χριστιανικά τους έθιμα και να αισθάνονται οικειότητα και φιλία προς τους Χριστιανούς, φτάνουν, μάλιστα, σε σημείο να υψώνουν φωνή διαμαρτυρίας, προκειμένου να τους προστατέψουν, όταν βρίσκονται σε κίνδυνο.
Επίσης, μεταδίδουν στα παιδιά τους την ανάμνηση των τύπων της χριστιανικής λατρείας, εκδηλώνουν τη λατρεία τους στους Αγίους και στην Παναγία, φυλάγουν, ως ιερά κειμήλια, διάφορα εκκλησιαστικά βιβλία, δισκοπότηρα, θυμιατήρια, αντιμήνσια, πατρογονικές βιβλιοθήκες. Σημαντικό, ακόμη, είναι ότι με ιδιαίτερη περηφάνια ομολογούν την ελληνική τους καταγωγή. Τέλος, πρέπει να σημειωθεί ότι από εξισλαμισμένους χριστιανούς προέρχονται οι σοφότεροι ιεροδιδάσκαλοι (χοτζάδες), οι καλύτεροι αξιωματικοί και ναύτες και οι πιο επιδέξιοι έμποροι.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου