Παρχάρ’ απάν’ ’ς σό Βέρμιον

karakapan

Παρχαρομάννα ’λάλεσεν, ’λάλεσαν κι οι ρομάννες,
ας σου Βέρμιου τα ραχιά, τα χλωροφορεμένα,
 έμορφα, καταπράσινα, αλάτα φορτωμένα.
Εκεί το νερόν κρύσταλλον, κι ο τόπον σκουτουλίζει,
 ας σα τσιτσάκια τη κοσμί', τα μοσκομυριγμένα,
 ερμάτωσανε την ηήν, χαλία πλουμισμένα.
Αδά ’ς σα ραχοκέφαλα, ’ς όλον ψηλόν τον τόπον,
 εμείς ετοπλαύταμε τ’ατάτ’-ν-έμουν να ’φτάμε.
Ανάμεσα ’ς σον Ουρανόν και τη (γ)ής την χλοάδαν,
’ς ση χορταρί’ το μύριγμαν, πουλίων μελωδίας,
αδά ’ς σην Πλάσ’ τη Παραδείσ’, εμείς θα εθυμούμες,
 την Γιάγιαν, την Παραγιαγιάν κι όλα τα γονικά ’μουν.
Απ’ αδά ας σου Βέρμιου τα ήμερα ραχία,
 θά δί(γ)ωμε τα χέρα ’μουν, θα ’φτάμε αδελφότεν,
 με τη Ματσούκας τα παλαιά, τα έμορφα παρχάρα,
 θα κλαίω με τα παλαιά, θα χαίρουμες ’ς σα νέα.
Θα εθιμούμες εκεινούς, αδά που επαρχαρεύκουν
 ’ς ση Προσφυγιάς τον καιρόν, ’ς σα εφτωχά τα χρόνα,
 επέρνανε τα βίτα ’τουν κι έβγαιναν ’ς σα ραχία,
να ’φτάγ’ν τα μαντζιρκόπα ’τουν και μετ’ εκείνα ’ζήναν,
 εβόσκιζαν τα χτήνα ’τουν και επικροτραβώδ’ναν:
-Απρίλα μ ’, κα’ έλα ρίζα μ ’, έλα κι εσύ Ποζία,
 ξένα εσείν, ξέντζα κι εγώ και τα ραχόπα ξένα
 κι αβούτ’ αέρα ντο φυσά, θαρρείς κι ας σην Ματσούκαν.
Εράευαν τα μέρα ’τουν, τα τσιτσακοπλασμένα,
 ευλοεμένα, ανέσπαλ’τα, ντο είχαν και ντ’εχάσαν,
τα μέρα τ’εκεινέτερα, όθεν εγεννεπλάσταν.
Ατώρα εκείν’, επήγανε, ’λαφρόν να εν’ το χώμαν!
Εμείς αδά ευτυχισμέν’ ’ς σην Μάνναν την Ελλάδαν,
 καμμίαν κι ανασπάλλομε τον Πάππον και την Γιάγιαν.
Την Γιάγιαν που εκράτεσεν κι εμάς επαρεδέκεν,
 αβούτο τ’ έμορφον παρχάρ ’ και τοι παρχαρομάννες,
 τοι σημερ’νούς, τοι άξιους, τοι χιλοπροκομμένους,
που κρατούν το συνήθειον κι εμάς πάντα λαλούνε,
 άμον ντ’ εποίν’ναν οι παλαιοί, ’ς σα παλαιά τα χρόνα.
Εμείς, ευχήν θα δί(γ)ωμε και θα παρακαλούμε:
-Να εχ’νε δύναμην, χαράν, να εχ’νε ευλοΐαν
και ’ς σήν καρδίαν μάραντα και πάντα με την υΐαν!

«Παρχάρ’» (Βοσκότοπος) στο Βέρμιο

«Παρχαρομάννα» κάλεσε, κάλεσαν κι οι «ρομάννες»
απ’ τα βουνά του Βέρμιου, τα χλωροφορεμένα,
όμορφα, καταπράσινα, έλατα φορτωμένα.
Εκεί το νερό κρύσταλλο κι ο τόπος ευωδιάζει,
 απ’ τα λουλούδια τα πολλά, τα μοσχομυρισμένα,
 στρωθήκανε πάνω στη γη, σαν χαλιά πλουμισμένα.
Εδώ στις βουνοκορφές, στον πιο ψηλό τον τόπο,
εμείς συγκεντρωθήκαμε για την παλιά συνήθεια.
Ανάμεσα στον Ουρανό, της γης την πρασινάδα,
 στων χορταριών τη μυρωδιά, πουλιών τις μελωδίες,
 μέσ’ στον παραδεισότοπο, εμείς θα θυμηθούμε,
την Γιαγιά και την Προγιαγιά και όλη τη γενιά μας.
Από δω, απ’ τα ήμερα, τα βουνά του Βερμίου,
θα δώσουμε τα χέρια μας, κάνουμε αδελφοσύνη,
 με της Ματσούκας τα παλιά, πανέμορφα «Παρχάρα»,
θα κλάψουμε για τα παλιά, θα χαρούμε στα νέα.
Θα θυμηθούμε όλους αυτούς, που ζήσαν εδώ πάνω,
«’ς σή Προσφυγιάς τον καιρόν, ’ς σα έφτωχά τα χρόνα»,
 παίρναν τις αγελάδες τους και στα βουνά ανέβαιναν,
 να κάνουνε «γαλακτερά» και με εκείνα ζούσαν,
 βοσκούσανε τα ζώα τους και πικροτραγουδούσαν:
 «Απρίλα μ’», έλα ρίζα μου, έλα κι εσύ «Ποζία»
 ξένη εγώ, ξένα κι εσείς και οι ραχούλες ξένες
κι αυτός ο αέρας που φυσά, σαν νάναι απ’ τη Ματσούκα.
 Νοσταλγούσαν τα μέρη τους, τα λουλουδοπλασμένα,
ευλογημένα, αξέχαστα, που είχαν και που χάσαν,
τα μέρη που γεννήθηκαν, «όθεν εγεννεπλάσταν».
 Τώρα, εκείνοι φύγανε, 'λαφρό νάναι το χώμα!
Ευτυχισμένοι εμείς εδώ στη Μάνα την Ελλάδα,
 ποτέ μας δεν ξεχάσαμε τον «Πάππον και την Γιάγιαν».
 Τη Γιαγιά μας που κράτησε και σ’ εμάς παραδίνει
αυτό το όμορφο «παρχάρ’» και τις παρχαρομάννες,
 τις άξιες, τις σημερινές, τις χιλιοπροκομμένες,
 που κρατάν την παράδοση και πάντα μας καλούνε,
 όπως κάνανε οι παλιοί, απ’ τα παλιά τα χρόνια.
Εμείς ευχή θα δώσουμε και θα παρακαλάμε:
-Να έχουν δύναμη, χαρά, να έχουν ευλογία
 και στην καρδιά αμάραντα και πάντα με υγεία!

Πόπη Τσακμακίδου-Κωτίδου
Φιλόλογος-Συγγραφέας.

Γεννήθηκε το 1929 στη Νέα Σάντα Κιλκίς. Οι γονείς της ήσαν πρόσφυγες από τη Σάντα του Πόντου.
Μεγάλωσε και σπούδασε στη Θεσσαλονίκη. Εργάστηκε σαν φιλόλογος στο Ιδιωτικό Γυμνάσιο Χέρσου Κιλκίς και των Γιαννιτσών Πέλλας.
Από τα φοιτητικά της χρόνια ενδιαφέρθηκε για τα "Ποντιακά δρώμενα”.
Υπήρξε η πρώτη εκλεγμένη Γενική Γραμματέας του Τμήματος της Νεολαίας της Ευξείνου Λέσχης Θεσσαλονίκης με Πρόεδρο τον μακαρίτη Δημήτρη Κασιμίδη.
Είναι τακτική συνεργάτης του περιοδικού "ΠΟΝΤΙΑΚΟ ΒΗΜΑ” της Ευξείνου Λέσχης Κοζάνης και άλλων ποντιακών εντύπων.
Είναι μέλος πολλών προσφυγικών σωματείων και παίρνει μέρος σε συνέδρια που ασχολούνται με ποντιακά θέματα.
Απο τον Εκδοτικό οίκο Αδελφών Κυριακίδη κυκλοφόρησε το βιβλίο της "Οι Γυναίκες της Σάντας του Πόντου” (2000).
Είναι παντρεμένη με τον γεωπόνο Χαράλαμπο Κωτίδη και απόκτησαν δύο παιδιά, την Γωγώ και τον Κώστα, Πολιτικούς Μηχανικούς.