Το Εθνικό Συμβούλιο του Πόντου εξέδιδε από το 1919 στο Βατούμ, όπου ήταν και η έδρα του, την εφημερίδα Ελεύθερος Πόντος. Εκδότης ήταν ο Θεοφύλακτος Κ. Θεοφύλακτος. Ο Ελεύθερος Πόντος τυπωνόταν, στην αρχή, στο τυπογραφείο της εφημερίδας του Σταύρου Γαληνού "Αργοναύτης", και πολύ σύντομα το Εθνικό Συμβούλιο του Πόντου αγόρασε, διαθέτοντας 50.000 ρούβλια, αυτό το τυπογραφείο, όπου τυπώνονταν και άλλα έντυπα, κυρίως σχολικά βιβλία, για τα ελληνικά σχολεία..
Κάτω από τον τίτλο "Ελεύθερος Πόντος" έγραφε Εφημερίς όργανον των Ποντίων Ελλήνων και από κάτω, αριστερά: Εκδίδεται υπό της εταιρείας "Ο Πόντος", στη μέση Γραφεία Οδός Δονδούνοβο Κορνακόφσκαγια αριθ. 30 και κάτω δεξιά Υπεύθυνος Θ. Κ. Θεοφύλακτος.
Ο οφθαλμίατρος Θεοφ. Κ. Θεοφύλακτος, που διετέλεσε και διοικητής Θράκης, μετά την ανταλλαγή, έγραφε άρθρα του στα περιοδικά Ποντιακά Φύλλα και Χρονικά του Πόντου της Αθήνας και στην Ποντιακή Εστία κ. α. Εκτός των άλλων, ήταν από τους πρωτοστατήσαντες στην ίδρυση της Ευξείνου Λέσχης Θεσσαλονίκης και ο εμπνευσμένος της πρόεδρος.
Η κάθε σελίδα της εφημερίδας ήταν χωρισμένη σε 4 στήλες, τις δύο από τις οποίες καταλάμβανε, σχεδόν πάντοτε, το κύριο άρθρο, στην 3η στήλη έμπαινε το χρονογράφημα, που συνεχιζόταν μερικές φορές και στην 4η στήλη ή πήγαινε ως γύρισμα στη 2η σελίδα.
Ο Ελεύθερος Πόντος κυκλοφορούσε δύο φορές την εβδομάδα, κάθε Τετάρτη και Παρασκευή. Ελάχιστες φορές συνέβη να μην κυκλοφορήσει κάποια Τετάρτη ή κάποια Παρασκευή. Έκλεισε οριστικά το 1920. Τελευταίος διευθυντής της εφημερίδας, για λίγους μήνες, από τις 5 Αυγούστου 1920, ήταν ο Σταύρος Τερζόπουλος.
Στις 4-9-1919 δημοσιεύθηκε στην Εποχή η ακόλουθη ειδησούλα, η οποία λέει πολλά για τα όσα συνέβαιναν στον χώρο του τύπου στην Τουρκία: Χθες η αστυνομία περισυνέλεξε τα τελευταίως κυκλοφορήσαντα φύλλα της εν Βατούμ εκδιδομένης εφημερίδος "Ελεύθερος Πόντος", απηγόρευσε δε την περαιτέρω εν τη πόλει μας κυκλοφορίαν της.
Στα πρακτικά συνεδριάσεων του Γενικού Συνεδρίου Ελλήνων Ποντίων, που συνήλθε στις 6-7-1919 στο Βατούμ, ως 7ο θέμα συζητήθηκε στις 23 Ιουλίου (λήξη των εργασιών), ο καθορισμός σχέσεων της εφημερίδος "Ελεύθερος Πόντος" προς το Συνέδριον. Τα πρακτικά έχουν ως εξής:
Α. Θ. Θεοφύλακτος εκθέτει το ιστορικόν:
α) Ο Σύνδεσμος (Ελεύθερος Πόντος) επεδίωξε την απόκτησιν τυπογραφείου προς έκδοσιν εφημερίδος, ελλείψει όμως πόρων δεν ηδυνήθη ν’ αγοράση το τυπογραφείον Γ. Μιχαηλίδη. β) Το Α’ Συνέδριον απεφάσισε την έκδοσιν, εξέλεξε δε Επιτροπήν ίνα μεριμνήση δι’ όλα τα σχετικά. Αυτή κατέληξεν εις την συγκρότησιν Μετοχικής Εταιρείας, η οποία ηγόρασε το Τυπογραφείον Γαληνού αντί 5.000 ρ. (ρουβλίων).
γ) Ο Σύνδεσμος συνεβλήθη με την Μετοχικήν Εταιρείαν επί της εξής βάσεως προς έκδοσιν εφημερίδος: Η Μ. Εταιρεία να καταβάλη τα έξοδα εκδόσεως, ο δε Σύνδεσμος να προμηθεύη την καταχωρητέαν ύλην, τον δημοσιογραφικόν χάρτην προσωρινώς, να έχη δε την γενικήν εποπτείαν της εφημερίδος δια συντακτικής επιτροπής εκ του Θ. Θεοφυλάκτου, Β. Ιωαννίδου και Α. Κωνσταντινίδου.
δ) Η εφημερίς εκδίδεται δις της εβδομάδος. Ημερησία έκδοσις προσέκρουσε κυριώτατα εις την εξεύρεσιν ύλης. Ήδη η δυσχέρεια αυτή αίρεται, διότι μεταξύ των αφιχθέντων Αντιπροσώπων υπάρχουν και λογοτέχναι και δημοσιογράφοι.
ε) Εις τον Ισραήλ Βασιλειάδην επροτάθη η θέσις αρχισυντάκτου επί μισθώ, αποδεχθείς δε φθάνει συντόμως εκ Σοχούμ.
Β’. Ν. Λεοντίδης: Εκ των λεχθέντων συμπεραίνει (ο ομιλητής) ότι η εφημερίς αποτελεί ιδιωτικήν επιχείρησιν. Προτείνει ανάληψιν όλων των εξόδων εκδόσεως υπό του Συνεδρίου, δια ν’ αποβή η εφημερίς όργανόν του αποκλειστικώς, υπό Συντακτικήν και Εποπτικήν Επιτροπήν.
Γ’. Λ. Ιασονίδης: Συμφωνεί να αποβή ο «Ελλην. Πόντος» (λάθος του ομιλητή ή του πρακτικογράφου) όργανον του Συνεδρίου κατά το απολύτως δυνατόν. Υποστηρίζει όμως να παραμείνη το τεχνικόν μέρος υπό την Μετ. Εταιρείαν. Ακόμη και δια την περίπτωσιν μεταφοράς του Συνεδρίου αλλού, συμφέρει να χειρίζεται το τεχνικόν η Μετ. Εταιρεία. Άλλωστε τα Κράτη και τα Συνέδρια είναι αδόκιμοι χειρισταί της τεχνικής πλευράς.
Δ'. Ν. Λεοντίδης: α) Συμφωνεί να εκδίδεται η εφημερίς υπό της Μετ. Εταιρείας, β) Φυσικόν όμως είναι, ως πωλείται, να υπόκειται εις οικονομικάς διακυμάνσεις και καταστροφάς. γ) Ν’ αναλάβη λοιπόν το Συνέδριον τας ζημίας, ώστε να στερεώση την φυσιογνωμίαν του φύλλου ως οργάνου των βλέψεών του και μόνον.
Ε’. Β. Ιωαννίδης: Προτείνει α) Να παραμείνη το τεχνικόν μέρος της εκδόσεως εις την Μετ. Εταιρείαν, η οποία άλλωστε εν ουδεμιά περιπτώσει - επισήμως ούτος το δηλώνει, ως το εδήλωσε και ο Θ. Θεοφύλακτος - διαλύσεώς της ή πωλήσεως, θα εστέρει το Συνέδρων από του Τυπογραφείου του, ούτε θα επενέβαινεν εις τους λοιπούς τομείς της εκδόσεως. β) Να εξαρτάται η εφημερίς, ως και μέχρις ώρας, από το Συνέδριον. γ) Να καταβάλλεται το εκάστοτε έλλειμμα της εφημερίδος από το Συνέδριον.
Η πρότασις γίνεται δεκτή δια πλειοψηφίας. Επίσης το Συνέδριον αποφασίζει και αναθέτει εις τον Ισραήλ Βασιλειάδην την διεύθυνσιν και αρχισυνταξίαν της εφημερίδος, αλλ’ ακόμη και την εποπτείαν αυτής δεδομένου ότι ούτος ως Αντιπρόσωπος Σουχούμ είναι και μέλος του Συνεδρίου.
Πάνος Καϊσίδης
"ΕΝΤΥΠΑ ΠΟΝΤΙΩΝ"
Κάτω από τον τίτλο "Ελεύθερος Πόντος" έγραφε Εφημερίς όργανον των Ποντίων Ελλήνων και από κάτω, αριστερά: Εκδίδεται υπό της εταιρείας "Ο Πόντος", στη μέση Γραφεία Οδός Δονδούνοβο Κορνακόφσκαγια αριθ. 30 και κάτω δεξιά Υπεύθυνος Θ. Κ. Θεοφύλακτος.
Ο οφθαλμίατρος Θεοφ. Κ. Θεοφύλακτος, που διετέλεσε και διοικητής Θράκης, μετά την ανταλλαγή, έγραφε άρθρα του στα περιοδικά Ποντιακά Φύλλα και Χρονικά του Πόντου της Αθήνας και στην Ποντιακή Εστία κ. α. Εκτός των άλλων, ήταν από τους πρωτοστατήσαντες στην ίδρυση της Ευξείνου Λέσχης Θεσσαλονίκης και ο εμπνευσμένος της πρόεδρος.
Η κάθε σελίδα της εφημερίδας ήταν χωρισμένη σε 4 στήλες, τις δύο από τις οποίες καταλάμβανε, σχεδόν πάντοτε, το κύριο άρθρο, στην 3η στήλη έμπαινε το χρονογράφημα, που συνεχιζόταν μερικές φορές και στην 4η στήλη ή πήγαινε ως γύρισμα στη 2η σελίδα.
Ο Ελεύθερος Πόντος κυκλοφορούσε δύο φορές την εβδομάδα, κάθε Τετάρτη και Παρασκευή. Ελάχιστες φορές συνέβη να μην κυκλοφορήσει κάποια Τετάρτη ή κάποια Παρασκευή. Έκλεισε οριστικά το 1920. Τελευταίος διευθυντής της εφημερίδας, για λίγους μήνες, από τις 5 Αυγούστου 1920, ήταν ο Σταύρος Τερζόπουλος.
Στις 4-9-1919 δημοσιεύθηκε στην Εποχή η ακόλουθη ειδησούλα, η οποία λέει πολλά για τα όσα συνέβαιναν στον χώρο του τύπου στην Τουρκία: Χθες η αστυνομία περισυνέλεξε τα τελευταίως κυκλοφορήσαντα φύλλα της εν Βατούμ εκδιδομένης εφημερίδος "Ελεύθερος Πόντος", απηγόρευσε δε την περαιτέρω εν τη πόλει μας κυκλοφορίαν της.
Στα πρακτικά συνεδριάσεων του Γενικού Συνεδρίου Ελλήνων Ποντίων, που συνήλθε στις 6-7-1919 στο Βατούμ, ως 7ο θέμα συζητήθηκε στις 23 Ιουλίου (λήξη των εργασιών), ο καθορισμός σχέσεων της εφημερίδος "Ελεύθερος Πόντος" προς το Συνέδριον. Τα πρακτικά έχουν ως εξής:
Α. Θ. Θεοφύλακτος εκθέτει το ιστορικόν:
α) Ο Σύνδεσμος (Ελεύθερος Πόντος) επεδίωξε την απόκτησιν τυπογραφείου προς έκδοσιν εφημερίδος, ελλείψει όμως πόρων δεν ηδυνήθη ν’ αγοράση το τυπογραφείον Γ. Μιχαηλίδη. β) Το Α’ Συνέδριον απεφάσισε την έκδοσιν, εξέλεξε δε Επιτροπήν ίνα μεριμνήση δι’ όλα τα σχετικά. Αυτή κατέληξεν εις την συγκρότησιν Μετοχικής Εταιρείας, η οποία ηγόρασε το Τυπογραφείον Γαληνού αντί 5.000 ρ. (ρουβλίων).
γ) Ο Σύνδεσμος συνεβλήθη με την Μετοχικήν Εταιρείαν επί της εξής βάσεως προς έκδοσιν εφημερίδος: Η Μ. Εταιρεία να καταβάλη τα έξοδα εκδόσεως, ο δε Σύνδεσμος να προμηθεύη την καταχωρητέαν ύλην, τον δημοσιογραφικόν χάρτην προσωρινώς, να έχη δε την γενικήν εποπτείαν της εφημερίδος δια συντακτικής επιτροπής εκ του Θ. Θεοφυλάκτου, Β. Ιωαννίδου και Α. Κωνσταντινίδου.
δ) Η εφημερίς εκδίδεται δις της εβδομάδος. Ημερησία έκδοσις προσέκρουσε κυριώτατα εις την εξεύρεσιν ύλης. Ήδη η δυσχέρεια αυτή αίρεται, διότι μεταξύ των αφιχθέντων Αντιπροσώπων υπάρχουν και λογοτέχναι και δημοσιογράφοι.
ε) Εις τον Ισραήλ Βασιλειάδην επροτάθη η θέσις αρχισυντάκτου επί μισθώ, αποδεχθείς δε φθάνει συντόμως εκ Σοχούμ.
Β’. Ν. Λεοντίδης: Εκ των λεχθέντων συμπεραίνει (ο ομιλητής) ότι η εφημερίς αποτελεί ιδιωτικήν επιχείρησιν. Προτείνει ανάληψιν όλων των εξόδων εκδόσεως υπό του Συνεδρίου, δια ν’ αποβή η εφημερίς όργανόν του αποκλειστικώς, υπό Συντακτικήν και Εποπτικήν Επιτροπήν.
Γ’. Λ. Ιασονίδης: Συμφωνεί να αποβή ο «Ελλην. Πόντος» (λάθος του ομιλητή ή του πρακτικογράφου) όργανον του Συνεδρίου κατά το απολύτως δυνατόν. Υποστηρίζει όμως να παραμείνη το τεχνικόν μέρος υπό την Μετ. Εταιρείαν. Ακόμη και δια την περίπτωσιν μεταφοράς του Συνεδρίου αλλού, συμφέρει να χειρίζεται το τεχνικόν η Μετ. Εταιρεία. Άλλωστε τα Κράτη και τα Συνέδρια είναι αδόκιμοι χειρισταί της τεχνικής πλευράς.
Δ'. Ν. Λεοντίδης: α) Συμφωνεί να εκδίδεται η εφημερίς υπό της Μετ. Εταιρείας, β) Φυσικόν όμως είναι, ως πωλείται, να υπόκειται εις οικονομικάς διακυμάνσεις και καταστροφάς. γ) Ν’ αναλάβη λοιπόν το Συνέδριον τας ζημίας, ώστε να στερεώση την φυσιογνωμίαν του φύλλου ως οργάνου των βλέψεών του και μόνον.
Ε’. Β. Ιωαννίδης: Προτείνει α) Να παραμείνη το τεχνικόν μέρος της εκδόσεως εις την Μετ. Εταιρείαν, η οποία άλλωστε εν ουδεμιά περιπτώσει - επισήμως ούτος το δηλώνει, ως το εδήλωσε και ο Θ. Θεοφύλακτος - διαλύσεώς της ή πωλήσεως, θα εστέρει το Συνέδρων από του Τυπογραφείου του, ούτε θα επενέβαινεν εις τους λοιπούς τομείς της εκδόσεως. β) Να εξαρτάται η εφημερίς, ως και μέχρις ώρας, από το Συνέδριον. γ) Να καταβάλλεται το εκάστοτε έλλειμμα της εφημερίδος από το Συνέδριον.
Η πρότασις γίνεται δεκτή δια πλειοψηφίας. Επίσης το Συνέδριον αποφασίζει και αναθέτει εις τον Ισραήλ Βασιλειάδην την διεύθυνσιν και αρχισυνταξίαν της εφημερίδος, αλλ’ ακόμη και την εποπτείαν αυτής δεδομένου ότι ούτος ως Αντιπρόσωπος Σουχούμ είναι και μέλος του Συνεδρίου.
"ΕΝΤΥΠΑ ΠΟΝΤΙΩΝ"
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου