Έκθεση του Τούρκου Δζεμάλ Νουσχέτ )

Η επιβεβαίωση των εγκληματικών καταγγε­λιών όταν ενισχύεται με εκθέσεις οθωμα­νικών εγγράφων διευκολύνει την ανάδειξη της ιστορικής αλήθειας, συμβάλλει στην αποκατάσταση ιστορικών παρεξηγήσεων και βοηθά τους λαούς να γνωρίζονται καλύτε­ρα.

 Η πολυσέλιδη έκθεση του Τούρκου Δζεμάλ Νουσχέτ κινείται σ' αυτήν την κα­τεύθυνση. Ένα χαρακτηριστικό απόσπα­σμα επιβεβαιώνει του λόγου το αληθές:

«Ο Μ. Κεμάλ προς διατήρηοιν των τσετών έπρεπε όπως ετοιμάση έδαφος δράσεως δι’ αυτάς και ως τοιούτον εύρε το της περ­ιφερείας του Πόντου. Αι γενικαί σφαγαί, αι αρπαγαί και εξοντώσεις εις την περιφέρειαν ταύτην ήρχισαν από τον Φεβρουάριον και διήρκησαν μέχρι του Αυγούστου. Αι σφ­αγαί αύται και εκτοπισμοί εξετελέσθησαν ημιεπισήμως τη συμμετοχή και στρατιω­τικών και πολιτικών υπαλλήλων. Επειδή δε η περιφέρεια αύτη ήτο πολύ εκτενής και πλούσια, εις την καταστροφήν της έλαβον μέρος άτομα εξ όλων των τάξεων.

Πόντιοι Πρόσφυγες

Αι εξ χιλιάδες των Ελλήνων κατοίκων της Πάφρας αποκλεισθείσαι εντός των εκκλησιών του Σλαμαλίκ, του Σουλού Δερέ, της Πα­ναγίας και του Γκιοκτσέ Σου παρεδόθησαν εις το πυρ, και εντός αυτών εκάησαν όλοι: γέροντες, άνδρες, γυναίκες και παιδιά ου­δείς εσώθη. Μερικαί εκ των γυναικών οδηγήθησαν εις το εσωτερικόν υπό των τσετών και, αφού ασέλγησαν επ' αυτών, τας εθανάτωσαν.

Αι κινηταί περιουσίαι και τα χρή­ματα των Ελλήνων κατοίκων της Πάφρας ελεηλατήθησαν. Μετά το φρικώδες τούτο έργον αι τσέται ήλθον εις τον δήμον Αλά-Τσαμ όπου παρέταξαν εις γραμμήν τους εις 2.500 χριστιανούς κατοίκους, και παρ­ασύροντες αυτούς ας τους πρόποδας των ορέων, τους εθανάτωσαν όλους. Εκ των 25.000 Ελλήνων της περιφερείας Πάφρ­ας, Αλά-Τσαμ ενενήκοντα τοις εκατόν εξοντώθησαν, οι δε εκτοπισθέντες εθανατώθησαν εις το εσωτερικόν.

Εις το χωρίον Μπαγμακλί οι κάτοικοι αποκλεισθέντες εντός της οικίας του Τσακάλ Σάββα, μετά της οικίας παρεδόθησαν εις το πυρ, όπου και εκάησαν όλοι, 480 άνδρες, γυναίκες και παιδία- εξ' όλης της περιφερείας Πάφρας μόνον έως 2.000 χρ­ιστιανοί κατόρθωσαν να σωθούν καταφυγόντες εις τα όρη.

Οι κάτοικοι του Βεζύρ Κιοπρού, της Σε­βάστειας, μετά τους πολέμους της Αγκύρ­ας είχον οδηγηθεί προς άγνωστον διεύθυ­νση και κατεσφάγησαν. Οι εις 5.000 'Ελληνες κάτοικοι Μερζιφούντος και Χάφζας το ίδιον τέλος είχον  την ιδίαν ημέραν παρεδόθη­σαν εις γενικήν οφαγήν και ανηρπάγησαν αι περιουσίαι των.

 Επειδή αι επιχειρήσεις αύται επέφερον αρκετός προσόδους διά την Αγκυραν και τας τσέτας ενεκρίθη όπως επεκταθούν, και αρχίοαντες από την Αμάσειαν εις όλην την μέχρι Τραπεζούντος περιοχήν, διά γενικών σφαγών και εκτοπι­σμών, δεν άφησαν τίποτε το ελληνικόν.

Εκ των πλουσίων και προυχόντων της Ιοσγάτης, Μερζιφούντος, Χάφζας, Βεζύρ Κιοπρού και άλλων μερών. 1.280 άτομα, μεταξύ των οποίων ευρίσκοντο διευθυνταί Τραπεζών, έμποροι και διδάσκαλοι, συλληφ­θέντα επισήμως εθανατώθησαν κατασχεθεισών και των περιουσιών των. Εξ' αυτών μόνον οι 15 κατεδικάσθησαν εις ισόβια δεσμά και εκλείσθησαν εις τας φύλακας Με­ρζιφούντος.

 Εις τας σφαγάς και τους εκτο­πισμούς του Πόντου το πρώτιστον μέρος έλαβε ο πρώην δήμαρχος Κερασούντος Οσμάν αγάς. όστις και εθησαύρισε με τους οπαδούς του. 0 Οσμάν αγάς έκαυσε και 200 χωρία Κούρδων και τους κατέσφαξε διότι έτυχε να φανούν ενάντιοι διά τας σφαγάς των χριστιανών.

Ενώ εκτυλίσσοντο τα τραγικώτατα ταύτα κακουργήματα εν τη παραλία του Ευξείνου Πόντου, εις την περιφέρειαν της Νικομήδειας αι Τσέται του Μοτο-ζαδέ και του Ρίζαλη-Μουσταφά επυρπόλουν τα απέναντι της Νικομήδειας ελ­ληνικά χωρία Γιενή-Κιοΐ και Καρά-Τεπέ πρ­οηγουμένως αι εθνικαί τσέται είχον καύσει και τα αρμενικά χωριά Γιουβατζίκ και Ασλάν-Μπέϊ.

0 Οσμάν αγάς, ως αμοιβήν των υπηρε­σιών του, διωρίσθη γενικός διοικητής της αμύνης των παραλίων Ευξείνου Πόντου.»