Ο καθ. Δημήτρης Τομπαΐδης για τη συλλογή διηγημάτων:Κοριτσ' παιδίν

Προλογίζοντας το βιβλίο της Βέρας Αντωνιάδου-Κεσίδου «Κορίτσ’ παιδίν», ο ομότιμος καθηγητής γλωσσολογίας του ΑΠΘ Δημήτρης Τομπαΐδης, έγραψε:
Έναν κόσμο του χθες, αλλά οικείο του σήμερα περιγράφει η κ. Αντωνιάδου-Κεσίδου.
Με τη συλλογή διηγημάτων, η ποντιακή διάλεκτος αποκαλύπτεται πλούσια σε εκφραστική δυνατότητα.
Στο τέλος της δεκαετίας του 1960, στο γυμνάσιο θηλέων του Κιλκίς, η φιλόλογος επανέφερε συνεχώς στην ... τάξη της γραμματικής τις μαθήτριες που πρόφεραν το κάπα σαν χι και τις συνιστούσε να μη μιλούν ποντιακά στο σπίτι.
Ήμασταν μεταξύ εκείνων που δεν είχαμε επηρεασθεί από την διάλεκτο. Την ακούγαμε μόνον τα καλοκαίρια, στην άλλη γιαγιά, κι έτσι δεν χρειαζόταν να παλεύουμε μ’ εκείνα τα βαριά σύμφωνα που διόρθωνε, επί ματαίω, η φιλόλογος. Σήμερα, αρκετά χρόνια μετά, νιώσαμε ευγνωμοσύνη για την καλοκαιρινή εξοικείωση με την ποντιακή.
Μας επέτρεψε, με αρκετό κόπο, είναι αλήθεια, να απολαύσουμε ένα βιβλίο: τα διηγήματα της Βέρας Αντωνιάδου-Κεσίδου με τίτλο «Κορίτσ’ παιδίν», που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.
Ποτέ πριν δεν φανταστήκαμε ότι θα μπορούσε να έχει τόση εκφραστική δυνατότητα, λογοτεχνική, μια διάλεκτος, όπως η ποντιακή, που στο βιβλίο αυτό αποκαλύπτεται πραγματικά σ’ όλη της την πληρότητα.
Ο Δημήτρης Τομπαΐδης σημειώνει, επίσης, ότι η κ. Αντωνιάδου χρησιμοποιεί μια σωστή ποντιακή, πλούσια σε εκφραστικές δυνατότητες, καίρια σε περιγραφική ικανότητα, μια ποντιακή με ιδιωματισμούς της περιοχής της Ματσούκας. Στην πραγματικότητα πρόκειται για μια εξελιγμένη μορφή εκείνης της ποντιακής, με γλωσσικά στοιχεία που απέκτησε από τα περιβάλλοντα της Ρωσίας, αλλά και του χωριού στην Ελλάδα, όπου συνέχισε να μιλιέται. Και από καθαρά γλωσσολογική σκοπιά, έχει μεγάλο ενδιαφέρον η μελέτη της γλώσσας των διηγημάτων, γιατί πρόκειται για μια εξέλιξη της ποντιακής μιλημένης μέχρι τώρα στο χώρο της πατρίδας μας. Για κείνους από τους αναγνώστες που έχουν ξεχάσει κάποια λέξη ή δεν ξέρουν τι σημαίνει μια έκφραση, η Βέρα Αντωνιάδου παραθέτει στο τέλος πλούσιο λεξιλόγιο.

Δημήτρης Τομπαΐδης

Αποκάλυψη ήταν για μας και μάλιστα απολαυστική  και αισθητικά και από άποψη ύφους, η περισπωμένη που στολίζει τα σύμφωνα χι, σίγμα, ξι για να αποδοθεί η προφορά τους. Ίσως από νοσταλγική διάθεση, ίσως όμως γιατί με τον τρόπο αυτό η συγγραφέας μας ανάγκασε, διαβάζοντας, ν’ ακούμε συγχρόνως τον ήχο των λέξεων. Πάντως αισθανθήκαμε την γραφίδα της κ. Αντωνιάδου, που είναι εκπαιδευτικός στιβαρή και τους ήρωες με τις ιστορίες τους πειστικούς και οικείους. Άλλος ο καιρός και ο τόπος που ζουν. Ωστόσο η Βέρα Αντωνιάδου-Κεσίδου καταφέρνει να ξεπεράσουν αυτήν την «απόσταση» και να μας αγγίζουν βαθιά οι αντιστάσεις, οι αγωνίες, τα παράπονα, το τραγούδι της ζωής τους.
Οι χαρακτήρες είναι δοσμένοι με τόση καθαρότητα, που δεν χρειάζονται εξηγητή. Ο λόγος απλώς να υπογραμμίσω ότι, πέρα από την ηθογραφία, η οποία παραπέμπει στη διήγηση, κύριο μέλη μα της Βέρας Αντωνιάδου είναι ακριβώς να δώσει την ιστορία των παιδικών της χρόνων, που φαίνεται ότι - μέσα σε όλη την προσφυγιά με την ανέχεια και τις δυσκολίες της - υπήρξαν ευτυχισμένοι. Και από την άποψη αυτή δεν θα έλεγα ότι πρόκειται για τη συνηθισμένη ποντιακή λογοτεχνία, όπου κυρίαρχο στοιχείο υπήρξε η ακριβής αναπαράσταση μορφών ζωής της παλιάς πατρίδας, αλλά για λογοτεχνία σε ποντιακή διάλεκτο.
Θα ολοκληρώσουμε αυτή τη σύντομη παρουσίαση ενός πολύ όμορφου βιβλίου - όσοι ξέρουν ποντιακά πρέπει οπωσδήποτε να το διαβάσουν - με λίγα λόγια για το πρώτο διήγημα που δανείζει, και τον τίτλο στη συλλογή: Κορίτσ’ παιδίν. Αφηγείται την περιπέτεια ενηλικίωσης ενός κοριτσιού, που απηυδισμένο από τα «μη και μη» σκέφτεται πως θα ήταν καλύτερα να είχε γεννηθεί αγόρι. Ωστόσο καταφέρνει πάντα να ξεπερνάει τις απαγορεύσεις και να κάνει αυτό που πιστεύει και σιγά-σιγά κερδίζει την αποδοχή του κόσμου.
... Κι άλλος κανείς απ’ ετότες ’κ’ είπε μεν:
-Κορίτσ’ παιδίν, ξάι ’κ’ εντρέπεσαι;