Μας πήρατε τα τριαντάφυλλα και μας στείλατε τα αγκάθια

Αν είναι δύσκολο στο τραγικό ρεσιτάλ του ανθρώπου και στις γι­γαντιαίες συναυλίες της ιστορίας να διακρίνουμε τον δεσπόζοντα τόνο, τότε είναι σχεδόν αδύνατο να διαγνώσουμε στις δραματικές ώρες που ακολούθησαν την καταστροφή, ποιο είναι το βασικό στοι­χείο που χαρακτηρίζει αυτήν την περίοδο της ελληνικής ιστορίας.

Ερείπια Φροντιστηρίου Αργυρούπολης

Οι κυρίαρχες νότες βγαίνουν από το ερωτικό-δημιουργικό τσέλλο ή ακούγονται οι εφιαλτικοί ήχοι της Αποκάλυψης;

Γιατί αν ο Ελληνισμός έχασε προς στιγμή (;) προαιώνιες ε­στίες, η Ελλάδα κέρδισε την πολιτική, κοινωνική και οικονομική της ωρίμανση. Όπως γράφει ο Σπύρος Μαρκεζίνης «το 1922 και όχι το 1912 εγεννήθη η νέα Ελλάς και οι πρόσφυγες υπήρξαν το νέο αίμα της».

Είναι σχεδόν αδιανόητο πώς σε ένα πληθυσμό 5.000.000 προστέθηκαν σε ελάχιστο χρόνο 1.500.000 άνθρωποι που θα έπρεπε να τραφούν, να στεγασθούν, να ζήσουν εν τέλει.

 Ίσως το μεγαλύτερο επίτευγμα της νεότερης ελληνικής ιστορίας να είναι αυτή η ασύλληπτη έκχυση ενέργειας που ακολούθησε την δεκαετή πολεμική προσπάθεια 1912-1922.

Το ανάλογο για την σημερινή Γαλλία των 50.000.000 θα ήταν η εισροή ενός πληθυσμού 15.000.000. Σε λιγότερο από μια δεκαετία οι «πεινώντες και διψώντες» πρόσφυγες αποκαταστάθηκαν και σμίλευσαν το πρόσωπο της Νέας Ελλάδας δημιουργώντας μια εύκαμπτη αλλά άθραυστη ραχοκοκαλιά.

Αντίθετα η νεότερη Τουρκία έχασε όχι μόνο την ελίτ της (διανοουμένους, βιομηχάνους, κτηματίες, καλλιτέχνες) αλλά και τον κυριότερο συνδετικό ιστό της κοινωνίας, τα άπειρα μικροεπαγγέλματα, τους σιδεράδες, τους ραφτάδες, τους δημιουργι­κούς μικροκτηματίες, τους ψαράδες.

 Μια ανεκτίμητη επένδυση αιώνων χάθηκε στην δεκαετία του 1914-1924. Γιατί, φυσικά, στην εκδίωξη του ελληνικού στοιχείου θα πρέπει να προσθέσουμε και την φυσική εξόντωση του αρμενικού.

Και όλα αυτά χωρίς να αποκτηθεί η περίφημη εθνική ομοιογένεια που τόσο αδίστακτα και επίμονα επεδίωξαν τόσο οι Νεότουρκοι όσο και ο συνεχιστής τους Κεμάλ Μουσταφά.

Η εκδίκηση της ιστορίας θα συντελεσθεί δια χειρός μουσουλμανικής. Οι Κούρδοι που αποτελούν το 1/4 τουλάχιστον του πληθυσμού της Τουρκίας θα απαντήσουν στην προσπάθεια της τουρκικής ηγεσίας για φυλετική καθαρότητα.

Η ανάλυση των παραπάνω σκέψεων δεν είναι αρμοδιότητα του γράφοντος ο οποίος πιστεύει πως οι ιστορικοί θα δώσουν τις απα­ντήσεις . Θέλει με ένα και μόνο στοιχείο από ένα βιβλίο που ελπίζει να εκδώσει προσεχώς, να δώσει την έκταση της απώλειας.

 Από τους 130 περίπου εισαγωγείς, εξαγωγείς, ασφαλιστές και πράκτο­ρες της Τραπεζούντας το 1884, μόνο οκτώ (8) ήταν μουσουλμά­νοι, ενώ οι υπόλοιποι ήταν Χριστιανοί, Έλληνες και Αρμένιοι.*

Το λαμπάδιασμα συνεπώς της Σμύρνης και η θυσία του Αγίου Χρυσοστόμου, φώτισαν ένα γεγονός που έχει όλα τα στοιχεία μιας ελληνικής τραγωδίας της οποίας αναζητείται η Κάθαρση.

Γρηγόρης Τρουφάκος

Ιανουάριος 1994

*  Εργασία του Τούρκου ιστορικού liner Turgay βασισμένη σε αγγλικά προξενικά έγγραφα και περιέχεται στο βιβλίο "Christian and Jews in the Ottoman Empire, an International Symposium", held at Princeton University.