Στην γωνία των οδών Αναστάσεως και Αρτέμιδος, στο Δήμο Παπάγου, στο ύψος του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας επί της Λεωφόρου Μεσογείων και πολύ κοντά σε αυτήν, βρίσκεται ένα μικρό πάρκο. Μπαίνοντας μέσα σε αυτό και προχωρώντας δεξιά, κάποια στιγμή ο επισκέπτης θα δει έξι κυπαρίσσια.
Στ’ αριστερά του είναι μια εκκλησούλα. Στην βάση του κάθε κυπαρισσιού, υπάρχει μια πλάκα κοκκινωπού χρώματος με χαραγμένα ονόματα. Τα ονόματα από αριστερά προς δεξιά είναι: Χατζανέστης, Πρωτοπαπαδάκης, Γούναρης, Στράτος, Μπαλτατζής και Θεοτόκης.
Σε αυτό το σημείο εκτελέστηκαν, πριν 88 χρόνια στις 15 Νοεμβρίου1922, με το παλαιό ημερολόγιο, 28 με το νέο, αυτοί οι έξι άνθρωποι που θεωρήθηκαν πρωταίτιοι της Μικρασιατικής Καταστροφής.
Οι νέοι διεθνείς συσχετισμοί
Το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, βρήκε ηττημένες τη Γερμανία, την Αυστροουγγαρία, τη Βουλγαρία και την Τουρκία, τις επονομαζόμενες και Κεντρικές Δυνάμεις.
Οι νικητές ήταν οι δυνάμεις της «Εγκάρδιας Συνεννόησης», της «Αντάντ», όπως είναι ευρύτερα γνωστή, την οποία αποτελούσαν η Αγγλία, η Γαλλία, και η τσαρική Ρωσία. Στις Κεντρικές Δυνάμεις, εκτός από την Γερμανία και την Αυστροουγγαρία, ανήκε αρχικά και η Ιταλία, η οποία, όμως, το 1915 - 1916 κήρυξε τον πόλεμο, αρχικά στην Αυστροουγγαρία, κατόπιν στην Τουρκία και μετά στην Γερμανία.
Στις 6 Απριλίου 1917 εισήλθαν στον πόλεμο, στο πλευρό της Αντάντ και οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου όξυνε τις αντιθέσεις όχι μόνο μεταξύ νικητών και ηττημένων, αλλά και μεταξύ των νικητών. Η αιτία αυτών των αντιθέσεων εντοπίζεται στην επιχείρηση ανεύρεσης νέων αγορών, δεδομένου ότι από το παγκόσμιο σύστημα των αγορών είχε αποχωρήσει, λόγω της Οκτωβριανής Επανάστασης του 1917, η Σοβιετική Ρωσία, ενώ ταυτόχρονα είχαν ακυρωθεί και όλες οι συμβάσεις που είχε συνάψει η τσαρική Ρωσία.
Η Εγγύς Ανατολή αποτελούσε στις νέες συνθήκες πεδίο σύγκρουσης, πρώτον λόγω των κοιτασμάτων πετρελαίου και δεύτερον λόγω της γεωγραφικής της θέσης που την καθιστούσε διεθνούς σημασίας συγκοινωνιακό κόμβο. Επιπλέον η περιοχή θα μπορούσε να αποτελέσει προγεφύρωμα εναντίον της Σοβιετικής Ρωσίας. Η ήττα της Γερμανίας στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο σήμανε και την προσωρινή αποχώρηση του γερμανικού κεφαλαίου από την περιοχή το οποίο είχε πραγματοποιήσει σοβαρή διείσδυση στην Εγγύς Ανατολή, σύμβολο αλλά και ουσιαστική κορυφαία εκδήλωση της οποίας ήταν η σιδηροδρομική γραμμή Βερολίνου - Βαγδάτης.
Το κενό αυτό αλλά και τις ευκαιρίες που δημιούργησε η διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, άλλο σοβαρό αποτέλεσμα του Α Παγκοσμίου Πολέμου, προσπάθησαν να εκμεταλλευτούν οι δυνάμεις της «Αντάντ», η κάθε μια για τους δικούς της λόγους.
Ο ρόλος της Ελλάδας
Ο ρόλος της Ελλάδας στα χρόνια εκείνα καθορίστηκε από δύο παράγοντες: ο ένας ήταν ο βαθμός εξάρτησής της από το ξένο κεφάλαιο και ο άλλος ο βαθμός αυτοδυναμίας του ελληνικού κεφαλαίου. Η ελληνική οικονομία και η ελληνική εξωτερική πολιτική ελέγχονταν από την Αγγλία η οποία είχε πολύ ισχυρές θέσεις στην Εθνική Τράπεζα και στενότατους δεσμούς με το ελληνικό εφοπλιστικό και παροικιακό κεφάλαιο.
Στην συγκεκριμένη στιγμή τα συμφέροντα του αγγλικού και του ελληνικού κεφαλαίου, συνέπεσαν, αλλά για διαφορετικούς λόγους, καθώς από τη μια η Αγγλία επιχειρεί να «κρατηθεί» στην Εγγύς Ανατολή, ενώ από την άλλη το αδύναμο ελληνικό κεφάλαιο προσπαθούσε να ενοποιήσει τις δυνάμεις του, μεγάλο και σημαντικό τμήμα των οποίων βρισκόταν εκτός του ελληνικού κράτους.
Οι πολιτικές επιδιώξεις του ελληνικού κεφαλαίου εκφράστηκαν με τον καλύτερο τρόπο από τον Α. Ζαΐμη γενικό διευθυντή της Εθνικής Τράπεζας στην ομιλία του προς τους μετόχους της Τράπεζας στις 12 Μαρτίου 1920:
«Αθήνα, Πειραιάς, Κωνσταντινούπολη, Σμύρνη, Θεσσαλονίκη και Αλεξάνδρεια, είναι ο άξονας στον οποίο θα στηριχθεί η ανάπτυξη της οικονομικής ζωής της Ελλάδας», είπε, καθορίζοντας έτσι τον οικονομικό χώρο που θα αποτελούσε την βάση της ελληνικής οικονομίας. Αυτή η υλική βάση συνέπιπτε με τις γενικότερες επιδιώξεις του ξένου κεφαλαίου στην περιοχή της Εγγύς Ανατολής τότε. Ένας άλλος λόγος για τον οποίο η Ελλάδα επελέγη να διαδραματίσει συγκεκριμένο ρόλο στην περιοχή ήταν το αξιόμαχο του ελληνικού στρατού ο οποίος πολεμούσε από το 1912, αλλά και η ύπαρξη σοβαρού ελληνικού στοιχείου στην Μικρά Ασία.
Ειδικά το δεύτερο είναι ένα από τα λεπτότερα σημεία γιατί έδωσε πρόσχημα στο ελληνικό κεφάλαιο να ταυτίσει μια ορισμένη πολιτική με την κατοχύρωση των εθνικών δικαιωμάτων. Πρόκειται για το ιδιαίτερα περίπλοκο ζήτημα της «Μεγάλης Ιδέας» η οποία τελικά διαδραμάτισε ολέθριο ρόλο στην νεότερη ελληνική ιστορία.
Η απελευθέρωση ελληνικών εδαφών, ως αίτημα των παλαιών αστών δημοκρατών, βασιζόταν στο εθνικοαπελευθερωτικό κίνημα, η δημιουργία τώρα της «Μεγάλης Ελλάδας» βασιζόταν στην συμμετοχή της χώρας σε ιδιαίτερα επικίνδυνα παιχνίδια.
Στ’ αριστερά του είναι μια εκκλησούλα. Στην βάση του κάθε κυπαρισσιού, υπάρχει μια πλάκα κοκκινωπού χρώματος με χαραγμένα ονόματα. Τα ονόματα από αριστερά προς δεξιά είναι: Χατζανέστης, Πρωτοπαπαδάκης, Γούναρης, Στράτος, Μπαλτατζής και Θεοτόκης.
Σε αυτό το σημείο εκτελέστηκαν, πριν 88 χρόνια στις 15 Νοεμβρίου1922, με το παλαιό ημερολόγιο, 28 με το νέο, αυτοί οι έξι άνθρωποι που θεωρήθηκαν πρωταίτιοι της Μικρασιατικής Καταστροφής.
Οι νέοι διεθνείς συσχετισμοί
Το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, βρήκε ηττημένες τη Γερμανία, την Αυστροουγγαρία, τη Βουλγαρία και την Τουρκία, τις επονομαζόμενες και Κεντρικές Δυνάμεις.
Οι νικητές ήταν οι δυνάμεις της «Εγκάρδιας Συνεννόησης», της «Αντάντ», όπως είναι ευρύτερα γνωστή, την οποία αποτελούσαν η Αγγλία, η Γαλλία, και η τσαρική Ρωσία. Στις Κεντρικές Δυνάμεις, εκτός από την Γερμανία και την Αυστροουγγαρία, ανήκε αρχικά και η Ιταλία, η οποία, όμως, το 1915 - 1916 κήρυξε τον πόλεμο, αρχικά στην Αυστροουγγαρία, κατόπιν στην Τουρκία και μετά στην Γερμανία.
Στις 6 Απριλίου 1917 εισήλθαν στον πόλεμο, στο πλευρό της Αντάντ και οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου όξυνε τις αντιθέσεις όχι μόνο μεταξύ νικητών και ηττημένων, αλλά και μεταξύ των νικητών. Η αιτία αυτών των αντιθέσεων εντοπίζεται στην επιχείρηση ανεύρεσης νέων αγορών, δεδομένου ότι από το παγκόσμιο σύστημα των αγορών είχε αποχωρήσει, λόγω της Οκτωβριανής Επανάστασης του 1917, η Σοβιετική Ρωσία, ενώ ταυτόχρονα είχαν ακυρωθεί και όλες οι συμβάσεις που είχε συνάψει η τσαρική Ρωσία.
Η Εγγύς Ανατολή αποτελούσε στις νέες συνθήκες πεδίο σύγκρουσης, πρώτον λόγω των κοιτασμάτων πετρελαίου και δεύτερον λόγω της γεωγραφικής της θέσης που την καθιστούσε διεθνούς σημασίας συγκοινωνιακό κόμβο. Επιπλέον η περιοχή θα μπορούσε να αποτελέσει προγεφύρωμα εναντίον της Σοβιετικής Ρωσίας. Η ήττα της Γερμανίας στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο σήμανε και την προσωρινή αποχώρηση του γερμανικού κεφαλαίου από την περιοχή το οποίο είχε πραγματοποιήσει σοβαρή διείσδυση στην Εγγύς Ανατολή, σύμβολο αλλά και ουσιαστική κορυφαία εκδήλωση της οποίας ήταν η σιδηροδρομική γραμμή Βερολίνου - Βαγδάτης.
Το κενό αυτό αλλά και τις ευκαιρίες που δημιούργησε η διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, άλλο σοβαρό αποτέλεσμα του Α Παγκοσμίου Πολέμου, προσπάθησαν να εκμεταλλευτούν οι δυνάμεις της «Αντάντ», η κάθε μια για τους δικούς της λόγους.
Ο ρόλος της Ελλάδας
Ο ρόλος της Ελλάδας στα χρόνια εκείνα καθορίστηκε από δύο παράγοντες: ο ένας ήταν ο βαθμός εξάρτησής της από το ξένο κεφάλαιο και ο άλλος ο βαθμός αυτοδυναμίας του ελληνικού κεφαλαίου. Η ελληνική οικονομία και η ελληνική εξωτερική πολιτική ελέγχονταν από την Αγγλία η οποία είχε πολύ ισχυρές θέσεις στην Εθνική Τράπεζα και στενότατους δεσμούς με το ελληνικό εφοπλιστικό και παροικιακό κεφάλαιο.
Στην συγκεκριμένη στιγμή τα συμφέροντα του αγγλικού και του ελληνικού κεφαλαίου, συνέπεσαν, αλλά για διαφορετικούς λόγους, καθώς από τη μια η Αγγλία επιχειρεί να «κρατηθεί» στην Εγγύς Ανατολή, ενώ από την άλλη το αδύναμο ελληνικό κεφάλαιο προσπαθούσε να ενοποιήσει τις δυνάμεις του, μεγάλο και σημαντικό τμήμα των οποίων βρισκόταν εκτός του ελληνικού κράτους.
Οι πολιτικές επιδιώξεις του ελληνικού κεφαλαίου εκφράστηκαν με τον καλύτερο τρόπο από τον Α. Ζαΐμη γενικό διευθυντή της Εθνικής Τράπεζας στην ομιλία του προς τους μετόχους της Τράπεζας στις 12 Μαρτίου 1920:
«Αθήνα, Πειραιάς, Κωνσταντινούπολη, Σμύρνη, Θεσσαλονίκη και Αλεξάνδρεια, είναι ο άξονας στον οποίο θα στηριχθεί η ανάπτυξη της οικονομικής ζωής της Ελλάδας», είπε, καθορίζοντας έτσι τον οικονομικό χώρο που θα αποτελούσε την βάση της ελληνικής οικονομίας. Αυτή η υλική βάση συνέπιπτε με τις γενικότερες επιδιώξεις του ξένου κεφαλαίου στην περιοχή της Εγγύς Ανατολής τότε. Ένας άλλος λόγος για τον οποίο η Ελλάδα επελέγη να διαδραματίσει συγκεκριμένο ρόλο στην περιοχή ήταν το αξιόμαχο του ελληνικού στρατού ο οποίος πολεμούσε από το 1912, αλλά και η ύπαρξη σοβαρού ελληνικού στοιχείου στην Μικρά Ασία.
Ειδικά το δεύτερο είναι ένα από τα λεπτότερα σημεία γιατί έδωσε πρόσχημα στο ελληνικό κεφάλαιο να ταυτίσει μια ορισμένη πολιτική με την κατοχύρωση των εθνικών δικαιωμάτων. Πρόκειται για το ιδιαίτερα περίπλοκο ζήτημα της «Μεγάλης Ιδέας» η οποία τελικά διαδραμάτισε ολέθριο ρόλο στην νεότερη ελληνική ιστορία.
Η απελευθέρωση ελληνικών εδαφών, ως αίτημα των παλαιών αστών δημοκρατών, βασιζόταν στο εθνικοαπελευθερωτικό κίνημα, η δημιουργία τώρα της «Μεγάλης Ελλάδας» βασιζόταν στην συμμετοχή της χώρας σε ιδιαίτερα επικίνδυνα παιχνίδια.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου