"Στρατηγική για τη διατήρηση της ποντιακής διαλέκτου"

Εισήγηση του Καθ. Νίκου Λυγερού στο 5ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ποντίων Εκπαιδευτικών

"Ποντιακή  διάλεκτος: Παρελθόν, παρόν και µέλλον"

Κατερίνη, 08-10 Μαΐου 2009

  

Θα ξεκινήσω πολύ αργά. Θέλω να συµβαδίσουµε µαζί. Θα δείτε ότι θα πρέπει να βρούµε µια συλλογική λύση. Αν καταφέρουµε και το κάνουµε, νοµίζω ότι αυτό το συνέδριο θα προκαλέσει µια αλλαγή φάσης.

Τι χαρακτηρίζει τον Πόντο; Η γλώσσα, η παράδοση κι η γενοκτονία. ∆εν έχουµε και παρά πολλά πράγµατα. Η παράδοση υπάρχει. Έχουµε εδώ κι ανθρώπους που τη διατηρούν δυναµικά.

Η γλώσσα, δυσκολευόµαστε. Η γενοκτονία δεν υπάρχει. Προς το παρόν. Όπως λέγαµε και προηγουµένως, µε το θέµα του ΟΗΕ. Μερικές φορές όταν έχουµε πολλά προβλήµατα, έχουµε την τάση να τα κόβουµε ξεχωριστά.

 Κατακερµατίζουµε και λύνουµε τα προβλήµατα ένα ένα. Μετά λέµε ότι λύνουµε όλο το πρόβληµα. Οι στρατηγιστές µερικές φορές προτείνουν παράξενες λύσεις. Νοµίζω ότι ένας τρόπος να διατηρηθεί η ποντιακή διάλεκτος, είναι να απαγορευτεί. Ξέρω ότι µε ξέρετε και γι’ αυτό δεν αντιδράτε αµέσως αλλά θα πάµε πιο µακριά µετά. Θα δείτε ποιο είναι το σκεπτικό.

 Θυµάστε στην Ελλάδα όταν µας έφεραν πατάτες, κανένας  δεν  τις  έτρωγε.  Όταν τις  απαγορεύσαµε, όλοι  τις  έκλεβαν. Αυτό  γίνεται  και  στις γειτονικές χώρες. Θα ήταν καλό, αν θέλετε πραγµατικά να επιβιώσει η ποντιακή διάλεκτος, να περάσει από ένα στάδιο κρίσης.

Αν δεν περάσει από κρίση, είναι πολύ απλό, θα ζήσετε το Αλτσαχάιµερ της  ποντιακής  διαλέκτου,  δηλαδή  θα  µιλάνε  όλοι,  αλλά  σιγά  σιγά  όλο  και λιγότερο, ώσπου να εξαφανιστεί. Για να µην γίνει αυτό το φαινόµενο πρέπει να προκαλέσουµε κάτι. Για να προκαλέσουµε κάτι όµως πρέπει να υπάρξει, όχι πια ένα πλαίσιο αµυντικό, του τύπου «προστατεύω τη γλώσσα», αλλά του «πρέπει να εκθέσω τη γλώσσα».

Η γλώσσα είναι φτιαγµένη, όπως το είπε και πριν ένας οµιλητής,  για να έχει υπονοούµενα. Μας περιέγραψε ότι το πρόβληµα της γλώσσας είναι ότι εµπεριέχει υπονοούµενα και γι’ αυτό µερικές φορές έχουµε προβλήµατα. Εµείς θα το χρησιµοποιήσουµε στρατηγικά. Εφόσον εµπεριέχει υπονοούµενα, θα την κατηγορήσουµε.

Αλλά για να την κατηγορήσουµε πραγµατικά, έτσι ώστε να προκαλέσουµε µια κρίση, πρέπει να έχει κάνει ένα µεγάλο έγκληµα. Για τους άλλους. Πριν την ονοµασία, δεν υπάρχει το αντικείµενο. Αν θυµάστε καλά, στη Βίβλο αυτό που χαρακτηρίζει τον Αδάµ, είναι αυτός που ονοµάζει. Ο Θεός δηµιούργησε τα πράγµατα, ο Αδάµ ονοµάζει, δίνει ονόµατα.

∆εν είναι θεός, απλώς δίνει ονόµατα. Με αυτόν τον τρόπο, υπάρχει µια περίπτωση να προκαλέσουµε αυτήν  την  κρίση,  έτσι  ώστε  να  κατηγορηθεί η  ποντιακή διάλεκτος  και  να  συσπειρωθεί ο ποντιακός ελληνισµός για να τη διατηρήσει. Ποιο πράγµα µπορεί να κάνει µία γλώσσα για να κατηγορηθεί τόσο έντονα. Είναι απλό, αν το σκεφτείτε.

Πρέπει η ποντιακή γλώσσα, να παράγει µία λέξη,  η  οποία είναι  η  γενοκτονία. Πρέπει  η  ποντιακή γλώσσα  να  πει,  επιτέλους, στα ποντιακά, γενοκτονία των Ποντίων. Οι Εβραίοι έχουν µία λέξη δική τους, για να ονοµάσουν τη γενοκτονία των  Εβραίων. Είναι  η  Shoah  ή    האוש.  Το  Ολοκαύτωµα είναι  αποκλειστικά η γενοκτονία των Εβραίων.

Οι Αρµένιοι έχουν µία δική τους λέξη. Στην πραγµατικότητα είναι µία έκφραση που σηµαίνει στα Ελληνικά, «Μεγάλη τραγωδία». Άρα, οι Αρµένιοι µεταξύ τους, όταν µιλάνε για τη γενοκτονία των Αρµενίων, µιλάνε µε αυτή τη λέξη.

Και ξέρουµε εµείς, όταν ένας Αρµένης µιλάει για  τη  «Μεγάλη τραγωδία»,  όταν  το  µεταφράσουµε στα  ελληνικά  και  το ακούµε, ξέρουµε ότι µιλάει για τη γενοκτονία των Αρµενίων. Όταν οι Ουκρανοί µιλάνε για τη Γενοκτονία των Ουκρανών, χρησιµοποιούν τη λέξη Голодомор που θέλει να πει, τεχνητός λιµός. Στην πραγµατικότητα, η λέξη όχι µόνο χαρακτηρίζει την πράξη.

Στην πραγµατικότητα, κατηγορεί και το έγκληµα. Αν µεταφράσετε λανθασµένα τη γενοκτονία των Ουκρανών και πείτε ότι είναι η µεγάλη πείνα, µπορεί να είναι φυσιολογική πείνα. Ενώ, αν ακούτε ότι είναι τεχνητή πείνα, κάποιος το έκανε. Αµέσως, υπάρχει µία κατηγορία. Η γλώσσα κόκαλα δεν έχει και κόκαλα τσακίζει. Αλλά πρέπει και να την εκθέσετε. Για να την εκθέσετε, πρέπει να κατηγορεί.

Το  πρόβληµα που  εδώ  έχουµε, είναι  ότι  δεν  έχουµε  µία  ποντιακή  καθαρά  έκφραση  που χαρακτηρίζει τη Γενοκτονία των Ποντίων. Τόσο απλά. Μιλάµε, περιγράφουµε τη Γενοκτονία των Ποντίων αλλά κανονικά πρέπει, όπως το κάνουν και σε άλλες γλώσσες, που έχουν υποστεί µια  γενοκτονία,  να  χρησιµοποιούν τη  λέξη.  Θα  σας  δώσω  ένα  παράδειγµα  χειροπιαστό. Πρόσφατα,  περιµέναµε όλοι  από  τον  κύριο  Οµπάµα να  πει  µία λέξη,  τη  Γενοκτονία των Αρµενίων. Τι έκανε; Είπε τη λέξη στα αρµενικά. Άρα, όταν µεταφράστηκε, µεταφράστηκε«µεγάλη τραγωδία». Πρώτον, οι Τούρκοι είπαν ότι δεν την είπε τη λέξη γενοκτονία.

Οι Αρµένιοι είπαν ότι είπε τη λέξη. Κατά συνέπεια, «δεν αδίκησε κανέναν», αλλά έχει ειπωθεί. Βέβαια, οι Τούρκοι που ξέρουν τι σηµαίνει αυτή η λέξη, ξέρουν ότι έµµεσα έχουν κατηγορηθεί. Το θέµα είναι ότι πρέπει κι εµείς – εγώ αυτό θέλω να προτείνω σε αυτό το Συνέδριο – πρέπει εµείς, ακόµα και συλλογικά, υπάρχουν πολλοί Πόντιοι εδώ, υπάρχουν άνθρωποι που µπορούν να το πουν αυτό, πρέπει να βρούµε µία λέξη, µία έκφραση που χαρακτηρίζει τη Γενοκτονία των Ποντίων. Αυτό το στίγµα είναι µία αλλαγή φάσης. Γιατί; Γιατί προκαλεί.

Αυτό δεν είναι ένα µνηµείο που βάζετε απλώς σε ένα parking. Αυτό είναι ένα µνηµείο που είναι πάνω σε κάθε Πλατεία Συντάγµατος κάθε κράτους. Είναι άλλο επίπεδο. Το θέµα είναι ότι δεν πρέπει να το ονοµάσουµε όπως να είναι.

Αυτό πρέπει να το σκεφτείτε. Είµαι και γλωσσολόγος. Αυτές οι επιλογές είναι σηµαντικές. Όπως είµαι και στρατηγικός σύµβουλος, σας λέω ότι πρέπει να είναι ακόµα πιο προσεκτική η επιλογή µας. Να σας δώσω ένα παράδειγµα. Οι Γάλλοι έχουν την τάση στη βιβλιογραφία να µιλάνε για τη Γενοκτονία των Ποντίων µε µία έκφραση.

 Υπάρχει ήδη αυτή η  έκφραση και λέγεται  Massacre blanc και σηµαίνει λευκό µακελειό. Εµάς όµως δεν µας συµφέρει, γιατί η λέξη µακελειό, δεν είναι γενοκτονία. Πρέπει να είναι λοιπόν µία έκφραση που εκφράζει άµεσα την έννοια της γενοκτονίας ή µία έκφραση που να είναι αφαιρετική και να στιγµατίζει τη γενοκτονία. Στην έκφραση Голодомор δεν υπάρχει η λέξη γενοκτονία.

Στη λέξη האוש   δεν υπάρχει η λέξη γενοκτονία. Αλλά όλοι ξέρουν ότι είναι µία ειδική περίπτωση. Τώρα ας το κοιτάξουµε, όπως λειτουργεί η Χάρτα του ΟΗΕ. Έχουµε τα εγκλήµατα πολέµου. Έχουµε τα εγκλήµατα κατά της ανθρωπότητας. Μέσα στη εγκλήµατα κατά της ανθρωπότητας, έχουµε τις γενοκτονίες. Μέσα στις γενοκτονίες έχουµε µερικές ειδικές ονοµασίες.

Είναι το χειρότερο που µπορείτε να κάνετε, γιατί όλοι µόλις λέτε αυτή τη λέξη ή την έκφραση, ξέρουν ακριβώς ότι µιλάτε για µια γενοκτονία και για ένα έγκληµα κατά της ανθρωπότητας. Αυτόµατα δεν έχετε να πείτε τίποτα άλλο. Φανταστείτε τώρα για επόµενο συνέδριο, το συνέδριο να έχει ως όνοµα τη λέξη.  Τίποτα  άλλο.  Μία  λέξη.  Η  ιδέα  είναι  ότι  κάνουµε ένα  ολόκληρο  συνέδριο  για  να µιλήσουµε για την Ποντιακή διάλεκτο. Και είναι σωστό. Ή µιλάµε ή δεν το κάνουµε.

Κάνουµε ολόκληρες προσπάθειες που µας χαρακτηρίζουν και το παλεύουµε για την αναγνώριση της Γενοκτονίας. Παλεύουµε για να διατηρήσουµε τη γλώσσα µας και δεν συνδυάζουµε τις δύο δυσκολίες. Και γιατί να µην χρησιµοποιήσουµε αυτό για το οποίο παλεύουµε, για να διεθνοποιηθεί. Γιατί, όπως καταλαβαίνετε δεν µπορεί όλος ο κόσµος να µιλάει ποντιακά.

Αλλά µπορεί όλος ο κόσµος να αναγνωρίσει τη Γενοκτονία. Άρα, αναγκαστικά πρέπει να αναγνωρίσει και µία λέξη. Πρέπει να αναγνωρίσει και µία έκφραση. Θα σας δώσω ένα άλλο στρατηγικό σχήµα. Αν κάνετε µία προσφυγή ως Κύπριος στο Ευρωπαϊκό ∆ικαστήριο πρέπει να πάρετε ένα χαρτί, που είναι το ανάλογο του τίτλου ιδιοκτησίας. Όσο δεν το έχετε πάει στο Ευρωπαϊκό ∆ικαστήριο,  αυτός  ο  τίτλος  ιδιοκτησίας  είναι  κυπριακός.  Μόλις  το  πάτε  στο  Ευρωπαϊκό ∆ικαστήριο για τα Ανθρώπινα ∆ικαιώµατα, το οποίο υπάγεται στο Συµβούλιο της Ευρώπης, αν εκδικαστεί η υπόθεσή σας, τότε αναγνωρίζεται αυτόµατα ότι το κυπριακό κτηµατολόγιο αναγνωρίζεται από τις 47 χώρες.

 ∆εν έχετε ανάγκη να πάτε να πείσετε την κάθε µία. Το κάνετε αυτόµατα, επειδή κάνατε µία προσφυγή. Αυτό που θέλω να σας πω είναι αν κάνουµε ένα έγγραφο επίσηµο και περάσει κάπου µε τη λέξη, στιγµατίζεται όχι µόνο το έγγραφο αλλά όλους όσους  θα  το  υπογράψουν ως  θεσµό. Τι  µπορούµε να  κάνουµε πρακτικά;  Εδώ  είναι  πολύ πρακτικό. Είσαστε Πόντιοι. Είµαστε σε ένα πλαίσιο που υπάρχουν πολλοί εκπαιδευτικοί. Ξέρετε τι σηµαίνει γλώσσα. Κουνηθείτε.

Φτιάξτε αυτή τη λέξη. Και να την προωθούµε. Κι εµείς που είµαστε µη Πόντιοι θα την επαναλαµβάνουµε. Όπως εγώ είµαι ικανός να λέω האוש  και το καταλαβαίνει ο  Εβραίος. Όπως  λέω    Голодомор το  καταλαβαίνει ο  Ουκρανός. ∆εν  είναι αναγκαστικό για µένα να ξέρω όλη τη γλώσσα αλλά κάθε φορά που θέλω να δείξω στον άλλον ότι εγώ στρατηγικά είµαι προς την ίδια κατεύθυνση, λέω απλώς µία λέξη. ∆εν λέω δύο λέξεις.

∆εν περιµένει τίποτα άλλο από µένα. Φανταστείτε τώρα ότι κάνετε µία εισήγηση, σε συνέδριο στην Ευρωπαϊκή Ένωση, σε παγκόσµιο πλαίσιο κι αρχίζετε την οµιλία σας µε µία λέξη. Αυτήν που κατηγορεί. Και µετά εξηγείται ό,τι θέλετε. Το στίγµα το έχετε δώσει. Αυτοί που έχουν διαπράξει το έγκληµα, ξέρουν ότι εσείς είστε από την πλευρά των θυµάτων. Ακόµα κι αν δεν είστε από την πλευρά των θυµάτων.

 Άρα, ακόµα κι αν δεν είστε από αυτόν τον λαό, είσαστε τουλάχιστον ένας δίκαιος. Άρα, ύποπτος. Άρα, θα σας καταδικάσουν. Άρα, εσείς θα κάνετε τη δουλειά σας.

Σας ευχαριστώ πολύ.