Οι εξοντωτικοί διωγμοί ενάντια στο ελληνικό στοιχείο του Πόντου από τους Τούρκους και ο αναγκαστικός εκπατρισμός του, είτε προς την αχανή ρωσική αυτοκρατορία και μάλιστα τον Καύκασο είτε προς τις χώρες της Δυτικής Ευρώπης συνάπτονται στενά κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα με τους ρωσοτουρκικούς πολέμους, πρώτα του 1828 κατά τη διάρκεια του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα του ελληνικού λαού, και έπειτα κυρίως κατά τον Κριμαϊκό πόλεμο 1854 - 1856 και κατά τον ρωσοτουρκικό το 1877- 1878.
Οι εξοντωτικοί αυτοί διωγμοί ξανάρχισαν συστηματικότεροι και συνεχώς εντεινόμενοι κατά τη δεκαετία του 1910 έπειτα από την κατάδηλη διάψευση των προσδοκιών των εθνοτήτων της οθωμανικής αυτοκρατορίας και ειδικότερα των Ελλήνων για αναγνώριση των δικαιωμάτων και ελευθεριών τους και της φιλελευθεροποίησης του σουλτανικού καθεστώτος, όπως διακήρυσσε η νεοτουρκική επανάσταση στα 1908 και το Κομιτάτο «Ένωση - Πρόοδος», το οποίο την προπαρασκεύασε και την πραγματοποίησε.
Οι διωγμοί των Ελλήνων της οθωμανικής αυτοκρατορίας από τους Τούρκους γενικά και επί του προκειμένου του Πόντου, πήραν μεγάλες και επικίνδυνες διαστάσεις κατά τη διάρκεια του πρώτου παγκόσμιου πολέμου, 1914 - 1918, όταν η οθωμανική αυτοκρατορία τάχθηκε σύμμαχος των κεντρικών αυτοκρατοριών, συνεχίστηκαν μετά τον πόλεμο και κορυφώθηκαν μετά τη μικρασιατική καταστροφή.
Σημαντικά τεκμήρια των συστηματικών εξοντωτικών διωγμών του ελληνικού στοιχείου του Πόντου και συγκεκριμένα της επαρχίας Χαλδίας και Κερασούντας εναπόκεινται σε σχετικούς φακέλους στο αρχείο του υπουργείου εξωτερικών στην Αθήνα και από αυτά προέχει σχετική έκθεση του μητροπολίτη Χαλδίας και Κερασούντας Λαυρέντιου, η οποία φέρει τόπο σύνταξής της την Κερασούντα, ημερομηνία 15 Δεκεμβρίου 1916 και παραλήπτη τον τότε πατριάρχη της Κωνσταντινούπολης. Επισταμένη μελέτη αυτής της έκθεσης, σε συνδυασμό και με άλλα σχετικά έγγραφα μας οδηγούν στις ακόλουθες, κατά περίπτωση, διαπιστώσεις, οι οποίες αφορούν κατά κύριο λόγο τους διωγμούς του ελληνικού στοιχείου της επαρχίας Χαλδίας και Κερασούντας.
Κατά την έκθεση του μητροπολίτη Χαλδίας και Κερασούντας Λαυρέντιου κύρια και βασικά αίτια των εξοντωτικών διωγμών του ελληνικού στοιχείου της επαρχίας με στόχο τον πλήρη αφανισμό του ήταν:
α) Η υπεροχή των Ελλήνων (Οθωμανών υπηκόων) κατά πολύ από τους αλλοεθνείς συνοίκους τους και κατά τον πλούτον και κατά την μόρφωσιν και κατά την αγωγήν και κατά την φιλεργίαν και επιχειρηματικότητα.
β) Η οικονομική, η εμπορική, βιομηχανική και επιστημονική δραστηριότητα, ισχύς και κίνηση του ελληνικού στοιχείου, τόσο σε ολόκληρη την επαρχία όσο και ιδιαίτερα στην πόλη της Κερασούντας, που το καθιστούσε κυρίαρχο οικονομικό και πολιτιστικό παράγοντα.
Οι εξοντωτικοί αυτοί διωγμοί ξανάρχισαν συστηματικότεροι και συνεχώς εντεινόμενοι κατά τη δεκαετία του 1910 έπειτα από την κατάδηλη διάψευση των προσδοκιών των εθνοτήτων της οθωμανικής αυτοκρατορίας και ειδικότερα των Ελλήνων για αναγνώριση των δικαιωμάτων και ελευθεριών τους και της φιλελευθεροποίησης του σουλτανικού καθεστώτος, όπως διακήρυσσε η νεοτουρκική επανάσταση στα 1908 και το Κομιτάτο «Ένωση - Πρόοδος», το οποίο την προπαρασκεύασε και την πραγματοποίησε.
Οι διωγμοί των Ελλήνων της οθωμανικής αυτοκρατορίας από τους Τούρκους γενικά και επί του προκειμένου του Πόντου, πήραν μεγάλες και επικίνδυνες διαστάσεις κατά τη διάρκεια του πρώτου παγκόσμιου πολέμου, 1914 - 1918, όταν η οθωμανική αυτοκρατορία τάχθηκε σύμμαχος των κεντρικών αυτοκρατοριών, συνεχίστηκαν μετά τον πόλεμο και κορυφώθηκαν μετά τη μικρασιατική καταστροφή.
Σημαντικά τεκμήρια των συστηματικών εξοντωτικών διωγμών του ελληνικού στοιχείου του Πόντου και συγκεκριμένα της επαρχίας Χαλδίας και Κερασούντας εναπόκεινται σε σχετικούς φακέλους στο αρχείο του υπουργείου εξωτερικών στην Αθήνα και από αυτά προέχει σχετική έκθεση του μητροπολίτη Χαλδίας και Κερασούντας Λαυρέντιου, η οποία φέρει τόπο σύνταξής της την Κερασούντα, ημερομηνία 15 Δεκεμβρίου 1916 και παραλήπτη τον τότε πατριάρχη της Κωνσταντινούπολης. Επισταμένη μελέτη αυτής της έκθεσης, σε συνδυασμό και με άλλα σχετικά έγγραφα μας οδηγούν στις ακόλουθες, κατά περίπτωση, διαπιστώσεις, οι οποίες αφορούν κατά κύριο λόγο τους διωγμούς του ελληνικού στοιχείου της επαρχίας Χαλδίας και Κερασούντας.
Κατά την έκθεση του μητροπολίτη Χαλδίας και Κερασούντας Λαυρέντιου κύρια και βασικά αίτια των εξοντωτικών διωγμών του ελληνικού στοιχείου της επαρχίας με στόχο τον πλήρη αφανισμό του ήταν:
α) Η υπεροχή των Ελλήνων (Οθωμανών υπηκόων) κατά πολύ από τους αλλοεθνείς συνοίκους τους και κατά τον πλούτον και κατά την μόρφωσιν και κατά την αγωγήν και κατά την φιλεργίαν και επιχειρηματικότητα.
β) Η οικονομική, η εμπορική, βιομηχανική και επιστημονική δραστηριότητα, ισχύς και κίνηση του ελληνικού στοιχείου, τόσο σε ολόκληρη την επαρχία όσο και ιδιαίτερα στην πόλη της Κερασούντας, που το καθιστούσε κυρίαρχο οικονομικό και πολιτιστικό παράγοντα.
 |
| ΚΕΡΑΣΟΥΝΤΑ |
γ) Το αδιάλλακτο μίσος, που έτρεφαν οι Τούρκοι πολίτες και χωρικοί ενάντια στους συντοπίτες τους Έλληνες, από τους οποίους ως ισχυρότερους οικονομικά είχαν σχέσεις εξάρτησης και απέναντι των οποίων αυτοί οι Τούρκοι πολίτες και χωρικοί, ήταν κατά το μεγαλύτερο μέρος τους οφειλέτες έτσι, που οι άνθρωποι του νεοτουρκικού κομιτάτου στην επαρχία να κατορθώνουν να τους φανατίσουν και να τους εμπνεύσουν αδιάλλακτο μισελληνισμό.
δ) Η έκρηξη του α' παγκοσμίου πολέμου και η έξοδος της οθωμανικής αυτοκρατορίας στο πλευρό των κεντρικών αυτοκρατοριών, ο οποίος έδωσε την ευκαιρία να εκδηλωθούν «τα άγρια ένστικτα αυτών απροκαλύπτως και να καταδειχθεί ότι οι Τούρκοι της Κερασούντος είναι οι φανατικότεροι, οι μισελληνικότεροι και οι μάλλον ασυνείδητοι και άγριοι των αλλαχού ομοεθνών των».
ε) Η απορρόφηση των χριστιατικών δυνάμεων στη διεξαγωγή του πολέμου, η οποία δεν τους επέτρεπε να μελετήσουν επισταμένα την κατάσταση, να πάρουν μέτρα προστατευτικά των χριστιανών γενικά, και των Ελλήνων ειδικότερα με αποτέλεσμα οι Τούρκοι, αρχές, κομιτάτο και φανατισμένος όχλος να επιπέσουν ακάθεκτοι κατά του ελληνικού της επαρχίας στοιχείου, για να επιφέρουν την πλήρη καταστροφή και εξόντωσή του, αφού τους Έλληνες «εθεώρουν ως τους μόνους ισχυρούς και σπουδαίους αντιπάλους των».
στ) Η δυνατότητα ανέτου και ευχερούς πλουτισμού, ώθησε τους Τούρκους στους διωγμούς των κατά πολύ ισχυρότερων οικονομικά και πλουσίων Ελλήνων της επαρχίας, με τους οποίους έβρισκαν την ευκαιρία εκτεταμένων αρπαγών και λεηλασιών των περιουσιακών και των κινητών είτε ακινήτων αξιών τους.
Σπύρος Λουκάτος
Τμημα της εισηγησης του στο Β' Παγκόσμιο Συνέδριο του Ποντιακού ΄Ελληνισμού
31 Ιούλη-7 Αυγούστου 1988
Θεσσαλονίκη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου