Πως επέθανεν ο Μολλά Μουτής , ο Κανέτες

ΜΟΛΛΑ ΜΟΥΤΗΣ έτον άσ’ σ’ εκείντς τοι κρυφούς τοι χριστιανούς π’ έλεγαν-άτς Τενεσούρ (γυριστούς ή Κλωστούς).
Άσ’ ετσακώθαν τα γανάτια τη Τουρκίας άσ’ σην Επανάστασιν τ’ Ελλάδας σα 1821, κ’ εγονάτσεν, κι’ άσ’ σον πόλεμον τη Ρουσσίας σα 1828 «Πάσκεβιτς  Εριβάνσκης,» ασ, σο ζορν’ ατς, πρώτα σα 1840 εδέκεν το «τανζιμάτ» (ισοπολιτεία και θρησκευτική ελευθερία) κ’ υστερνά ασ’ σο έφαγεν έναν τρανόν ζαπάρταν ακόμαν άσ’ σην Ρουσσίαν σον πόλεμον τη Κριμαίας 1854, εδέκεν και το «Χάτι Χουμαγιούν», ατότε πολλά οικογένειας άσ’ σοι Κλωστούς και άσ’ σοι κρυφούς εξέβαν σ’ σην εσκάραν σα 1856 1860, κ’ εκολούθεσαν το Ρούσσικον το στράτεμαν κ’ επήγαν σην Ρουσσίαν.
Ο Μολλά Μουτής κ’ επόρεσεν να φανερούται με το να έτον Μουεζίντς σ’ ση Κανί το Τσαρσή Τζάμεσην. Ο γυιός άτ’ με την νύφεν άτ’,τ’ άδέλφ’ άτ’ κ’ οι συγγενείς άτ’ σ’ σα 1858 με πολλούς άλλ’τς Κανέτας και Χωρέτας άσ’ σα χωρία τη Κανί, εκότσεψαν ς’ σην Ρουσσίαν, σον Καύκασον, κ’ επήγαν κ' εγόνεψαν ς’ σην Μισχανάν τη Τιφλιζή.
Τ’ οσπίτ’ τη Μολλά Μουτή έτον σ’ σον Αε-Θόδωρον τη Κανί.
Άσ’ επέμνεν μοναχός, επούλτσεν τ’ οσπίτν άτ’ τον Σαλλαπάσ’ τον X' Παναέτεν-αδελφόν του παππού μου— κ’ εκείνος επήεν κ’ εζήνεν ς’ έναν όταν τη Τσαρσή - Τσαμεσή. Εκείνα τα χρόνα το Τσαμίν Μετρεσές έτον, κ’ έποίνεν τ’ ιπατέτν - άτ’.
Σ’ υστερνά τα χρόνα άστ' εγέρασεν επήεν εκάτσεν ς’ έναν οτάν τη Σταυρού τη Χανή, να εν σουμά σοι χριστιανούς.

Αργυρουπολη 1932

Τη Μολλά Μουτή τ’ όσπίτ’ επρόφτασ' άτο κ’ εγώ. Σ’ εμόν τον καιρόν ακόμαν ς’ αμπάρ’ απές εφαίνταν τοι κερίων τα καψίματα. Γιατί άσ’ σ’ ελογάσκουνταν Τούρκ’ εφοβούνταν ν’ εφυλάτταν τα εικονίσματα τουν ανοιχτά, κ’ έκρυφταν άτα σ’ αμπάρα απέσ’, και τα κερία ντ’ έφτηναν ς’ σα εικόνας κεκά έκαιγαν τα ξύλα.
Επέρασαν χρόνα πολλά. Ο ζαβαλής ο Μολλά Μουτής παστάν εγέρασεν εκόφταν τα γόνατα τ’ και πολλά κ’ εδέβαιν ερρούξεν ς’ σο κρεβάτ’ ...
Εναν ημέραν εγροίξεν τον θάνατον άτ’ εκούϊξεν κρυφά την νύχταν τον Ποπά - Δαμιανόν είδεν τα χάλ’ ατ’, χάλα κ’ ειν’, εξαβούρεψεν άτον, κ’ εμετάλαβεν άτον τ’ Άχραντα Μυστήρια.
Σ’ έκείνο απάν ο Μ. Μουτής έσυρεν κ’ επέρεν άσ’ σην γούλαν’ άτ’ έναν σετεφένεν μικρόν σταυρόν κ’ εδέκεν άτο τον Ποπά Δαμιανόν κ’ είπεν άτον:
«Νά εχω την ευχή σ’ έπαρ άβούτο το σταυρόν, εγώ άπόψ’ αποθάνω, μ’ έρχουνταν πουρνά τα σκυλία ( εννοούσε τους τούρκους) ευρήκ’ν’ άτο ’ς σην γούλα μ’ και μαγαρίζ’ν άτο».
Εστάθεν ολίγον, επέρεν αναπνοήν, κ’ επεκείμ’ εσέγκεν το χέρν’ άτ αφκά ς’ σο μαξιλάρ’ν άτ εξέγκεν πέντε λίρας κ’ είπεν άτον :
 «Έπαρ’ κι’ αβούτα τα πέντε λίρας ντο έχω, ποίσο με έναν σερανταλείτουργον και ντ’ απομένε δώσ’ άτα τ' εφτωχούς ν’ εσχωρούνε με».
Ο Ποπά Δαμιανόν επέρεν το σταυρόν επροσκύνεσεν άτο, εσταύρωσεν μετ’ εκείνο τρία φοράς τον Μολλά Μουτήν κ’ εσέγκεν άτο σον κόλφεν άτ’ με τα παράδας. Εκάτσεν ολίγον μετ’ εκείνον και πολλά κ’ επήγεν ο Μολλά Μουτής εφέκεν άτον υΐαν.
Εσκώθεν ο Ποπά Δαμιανόν, ετσάμωσεν τ' όμμάτ’ άτ’, εσταύρωσεν τα χέρ' άτ’, εδέβασεν την κανόνα ατ’,εφίλεσεν τρία φοράς, έκλαψεν άτον ενα παρτσάν κ’ έδέβαιν πλάν κρυφά όπως έρθεν ...
Τον πουρνόν οι Τούρκ’ εύραν άτον αποθαμένον, εγροίξαν την δουλείαν, κ’ ίνας γέρος Μολλάς είπεν:
«Ζάτι κι αβούρ’ ιτη, σαλαβάτ’ τα βερμάτη». Δηλ. Άλλωστε ήταν άπιστος! (εννοούσε ότι ήταν χριστιανός), δεν έδωσε ούτε απολογίαν.
Άρ’ εποίκαν κ’ εκείν’ τ’ ατέτα άτουν, έλουσαν άτον, έσέγκαν άτον ς’σό Ταπούτ’ άπάν κ’ έπέραν άτον κ’ επήγαν έθαψαν άτον 'ς σά Μεζαρλούκα τ’  Ωρομάϊσας.
Οι Ρωμαίοι ούλ’ έξαιραν το ταφήν άτ’ και κάπου - κάπου κρυφά - κρυφά, έφτιναν έναν κερόπον ’ς σό κιφάλ’ ν’ άτ’.
’Αέτς έπέθανεν ο ζαβαλής ο Μολλά Μουτής.

Συλλογή Π. Σαλαπασίδη (Υψηλάντη).

Ιστορικό ανέκδοτο Αργυρούπολης