Εις ήλιος, τέσσαρες φωστήρες και πέντε πλειάδες είναι το θέμα μου περί την πνευματικήν κίνησιν του εν τη Ανατολή Ελληνισμού.
Μετά την άλωσιν, ότε το δύστηνον ημών Γένος υπήχθη υπο την δεσποτείαν του βαρβάρου επιδρομέως και υπέστη μύρια όσα κακά, οι Έλληνες, καίτοι τα πάντα υπέστησαν, εντούτοις δεν επελάθοντο και την απολαυήν της εθνικής παιδείας.
Καίτοι δε ιερείς εις τας αυλάς των ναών και ιερομόναχοι των μοναστηρίων, χάρις των προνομίων, άπερ οι κατά καιρούς σουλτάνοι έδωκαν τω Οικ. Πατριάρχη Γεωργίω Σχολαρίω, έδιδον μικράν τινα και υποτυπώδη μόρφωσιν εις την νεολαίαν, εις τα ΚΡΥΦΙΑ λεγάμενα ΣΧΟΛΕΙΑ, εν τούτοις, το Γένος ημών την παιδείαν εκείνην έχον ως απαρχήν πνευματικής τροφής, ολίγα έτη μετά την υποδούλωσιν, ίδρυσεν ως φάρον φαεινόν την περικλεή εν Ξηροκρήνη της Βασιλίδος, την Μεγάλην του Γένους Σχολήν, ήτις ως λαμπάς φωτίζουσα οτέ μεν εν ακμή, άλλοτε δε ως ετέρως και τυχούσα την απρόσκοπτον εν τη διαδρομή της παρεμπόδισιν του κρατούντος προήγαγεν ευθαλείς βλαστούς μορφώσεως και οίτινες διασκορπισθέντες εις τα διάφορα σημεία του Ελληνισμού, ίδρυσαν σπουδαία κέντρα παιδείας και άπερ ονομάζω φωτοδότας ή μάλλον φωταγωγούς της εθνικής αναμορφώσεως και υπήρξαν αύται η εν τη Σμύρνη Ευαγγελική Σχολή, η εν Ζιντζίδερε της Καισαρείας Ιερατική, η των Κυδωνιών τοιαύτη και η της Τραπεζούντος, αληθείς φωτοδόται του εθνικού πληρώματος.
Του λόγου δε όντος ενταύθα περί του εν Τραπεζούντι Φροντιστηρίου και ού ιδρυτής υπήρξεν το ευκλεές αυτής τέκνον ο εκ Κύμης (Χότζης) Σεβαστός ο Κυμινήτης και ού Φροντιστηρίου η ωφέλεια διεσπάρη εις παν σημείον του Πόντου.
Συνεπικουρικώς δε του Φροντιστηρίου συνειργάσθησαν και εν τη επαρχία Ροδοπόλεως ιεραί, βασιλικαί, σταυροπηγιακαί και πατριαρχικαί μοναί Σουμελά, Βαζελώνος και Περιστερά και αι κατά την Χαλδίαν τοιαύται Χουτουρά, Γουμερά και Χαλιναρά εις άς άνδρες ζηλωταί των προγονικών εθνικών, θρησκευτικών και προγονικών παραδόσεων και ιδεωδών και οίτινες λαβόντες τας αρχάς της μορφώσεως εν αυταίς, εν ταις παραδουναβίαις χώραις και εν Κωνσταντινουπόλει, Ιεροσολύμαις, Πάτμω, Αγίω Όρει και αλλαχού και τελειοποιηθέντες εν τοις γράμμασι, προέστησαν ως πνευματικοί πατέρες εις την διάδοσιν της παδείας και πρωτίστως εις την φύσασαν αυτούς γην ως τα καλλύκαρπα εκείνα δένδρα, τα οποία τον πρώτον καρπόν αυτών δίδουσιν εις τους επιμελητάς αυτών και επί πλέον προέστησαν ως πνευματικοί πατέρες και ποιμενάρχαι εις την διακυβέρνησιν των επαρχιών του Πόντου, ως επιμελώς μελετήσας και εκδώσας καθηγητής του Εθνικού Πανεπιστημίου Αθηνών Τραπεζούντιος Επαμ. Θ. Κυριακίδης εν ταις «Βιογραφίαις» του ...
Γεώργιος Θ. Κανδηλάπτης -Κάνις
(Απόσπσμα από ευρύτερο άρθρο στην εφημερίδα «Το Βήμα της Ευξείνου Λέσχης» Θεσσαλονίκης)
Μετά την άλωσιν, ότε το δύστηνον ημών Γένος υπήχθη υπο την δεσποτείαν του βαρβάρου επιδρομέως και υπέστη μύρια όσα κακά, οι Έλληνες, καίτοι τα πάντα υπέστησαν, εντούτοις δεν επελάθοντο και την απολαυήν της εθνικής παιδείας.
Καίτοι δε ιερείς εις τας αυλάς των ναών και ιερομόναχοι των μοναστηρίων, χάρις των προνομίων, άπερ οι κατά καιρούς σουλτάνοι έδωκαν τω Οικ. Πατριάρχη Γεωργίω Σχολαρίω, έδιδον μικράν τινα και υποτυπώδη μόρφωσιν εις την νεολαίαν, εις τα ΚΡΥΦΙΑ λεγάμενα ΣΧΟΛΕΙΑ, εν τούτοις, το Γένος ημών την παιδείαν εκείνην έχον ως απαρχήν πνευματικής τροφής, ολίγα έτη μετά την υποδούλωσιν, ίδρυσεν ως φάρον φαεινόν την περικλεή εν Ξηροκρήνη της Βασιλίδος, την Μεγάλην του Γένους Σχολήν, ήτις ως λαμπάς φωτίζουσα οτέ μεν εν ακμή, άλλοτε δε ως ετέρως και τυχούσα την απρόσκοπτον εν τη διαδρομή της παρεμπόδισιν του κρατούντος προήγαγεν ευθαλείς βλαστούς μορφώσεως και οίτινες διασκορπισθέντες εις τα διάφορα σημεία του Ελληνισμού, ίδρυσαν σπουδαία κέντρα παιδείας και άπερ ονομάζω φωτοδότας ή μάλλον φωταγωγούς της εθνικής αναμορφώσεως και υπήρξαν αύται η εν τη Σμύρνη Ευαγγελική Σχολή, η εν Ζιντζίδερε της Καισαρείας Ιερατική, η των Κυδωνιών τοιαύτη και η της Τραπεζούντος, αληθείς φωτοδόται του εθνικού πληρώματος.
Του λόγου δε όντος ενταύθα περί του εν Τραπεζούντι Φροντιστηρίου και ού ιδρυτής υπήρξεν το ευκλεές αυτής τέκνον ο εκ Κύμης (Χότζης) Σεβαστός ο Κυμινήτης και ού Φροντιστηρίου η ωφέλεια διεσπάρη εις παν σημείον του Πόντου.
Συνεπικουρικώς δε του Φροντιστηρίου συνειργάσθησαν και εν τη επαρχία Ροδοπόλεως ιεραί, βασιλικαί, σταυροπηγιακαί και πατριαρχικαί μοναί Σουμελά, Βαζελώνος και Περιστερά και αι κατά την Χαλδίαν τοιαύται Χουτουρά, Γουμερά και Χαλιναρά εις άς άνδρες ζηλωταί των προγονικών εθνικών, θρησκευτικών και προγονικών παραδόσεων και ιδεωδών και οίτινες λαβόντες τας αρχάς της μορφώσεως εν αυταίς, εν ταις παραδουναβίαις χώραις και εν Κωνσταντινουπόλει, Ιεροσολύμαις, Πάτμω, Αγίω Όρει και αλλαχού και τελειοποιηθέντες εν τοις γράμμασι, προέστησαν ως πνευματικοί πατέρες εις την διάδοσιν της παδείας και πρωτίστως εις την φύσασαν αυτούς γην ως τα καλλύκαρπα εκείνα δένδρα, τα οποία τον πρώτον καρπόν αυτών δίδουσιν εις τους επιμελητάς αυτών και επί πλέον προέστησαν ως πνευματικοί πατέρες και ποιμενάρχαι εις την διακυβέρνησιν των επαρχιών του Πόντου, ως επιμελώς μελετήσας και εκδώσας καθηγητής του Εθνικού Πανεπιστημίου Αθηνών Τραπεζούντιος Επαμ. Θ. Κυριακίδης εν ταις «Βιογραφίαις» του ...
Γεώργιος Θ. Κανδηλάπτης -Κάνις
(Απόσπσμα από ευρύτερο άρθρο στην εφημερίδα «Το Βήμα της Ευξείνου Λέσχης» Θεσσαλονίκης)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου