Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΙ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΩΝ ΠΟΝΤΙΩΝ ΣΤΟΝ ΕΛΛΑΔΙΚΟ ΧΩΡΟ

Η νοσταλγία των μυρωμένων και αγιασμένων εκείνων χωμάτων, όπου ο ελληνισμός τρεις ολάκερες χιλιετίες συνέχισε πορεία θριάμβου, όχι βαρβαρικού, μα πορεία πνεύματος και ανατάσεως εθνικής, καθώς και το νέο περιβάλλον καθόλου σχεδόν ευνοϊκό, αφού η θέση της Μορμώς δόθηκε στον Πόντιο - όπως σαφέστατα δηλώνει η ακόλουθη φράση της «Κάτσε φρόνιμα, γιατί θα φωνάξω τον πρόσφυγα να σε πάρει», γαλούχησαν και συντήρησαν για αρκετά χρόνια το όνειρο της επιστροφής.
Τούτου του ονείρου μεταλλικός απόηχος είναι και η «Δοξολογία» του Ηλία Τσιρκινίδη.
 Μπορεί εκείνο το όνειρο, που ελάχιστα το διέστειλε από την πραγματικότητα, της αδικοξεριζωμένης γενιάς η ψυχή, να μην πήρε σάρκα και οστά, όμως πραγματοποιήθηκε σε μιαν άλλη μορφή με στοιχεία θετικά, όχι μόνον για τον ελληνισμό της Ανατολής, που ανέδινε ανθρωπιά και πίστη βαθιά στον Θεό, σεβασμό ζηλευτό στη ζωογόνα παράδοση, μα και για τον ίδιο τον ντόπιο ελληνισμό, τον αιμόφυρτο από τα ανελέητα βόλια των εχθρών της αλήθειας. Μα ας δούμε τούτα τα θετικά στοιχεία χωριστά το καθένα.
Ο Δημήτρης Λουκάτος έγραψε: Στη συγκινητική τους προσπάθεια να ξαναστήσουν το νοικοκυριό τους έκαμαν μεγάλο καλό στην Ελλάδα. Ζωντάνεψαν τη χέρσα γη, ξελόγγωσαν τα προβούνια, γέμισαν από σιτάρια και καπνά τις αποθήκες μας. 
Στον τραγικό γυρισμό μας από το αλβανικό μέτωπο, πρώτοι αυτοί, μας άνοιξαν την αγκαλιά και στάθηκαν για μας πατρίδα και γονιοί, μας έδωσαν κουράγιο να αντικρύσουμε τη νέα μας ζωή.
 Και μόνο για τούτο το φέρσιμό τους αξίζει να βλέπουμε τους πρόσφυγες με θαυμασμό και ευγνωμοσύνη, να τους κοιτάζουμε με αγάπη και στοργή σαν αδελφούς, να το έχουμε χαρά ότι ζουν ανάμεσά μας.

Γιώργος Κ. Χατζόπουλος

Τμημα απο την εισηγηση του στο Β' Παγκοσμιο Συνεδριο του Ποντιακου Ελληνισμου.