Η ταυτότητα του Ποντιακού χορού

Τρίτη 24 Ιουνίου 2014

Η πρώτη καταγεγραμμένη αγωνία για τους ποντιακούς χορούς κατατίθεται από τον Πόντιο λαογράφο Ξενοφώντα Άκογλου το 1959 σε άρθρο του με τίτλο: «Γύρω από τους ποντιακούς χορούς».
Ο Άκογλου, αφού κάνει μια αρνητική  κριτική για τον τρόπο, με τον οποίον διδάσκονται από τον Δημήτρη Κουτσογιανόπουλο, καταλήγει ότι οι χοροί «δεν έχουν ολοκληρωμένη ποντιακή μορφή», υπογραμμίζοντας, όμως, τη θετική συμβολή του στην επιβίωσή τους.
Παρακαλεί και παροτρύνει τον μοναδικό Πόντιο χορογράφο και μουσικό εκείνης της περιόδου να προχωρήσει στη σύνταξη και κωδικοποίηση, στην καταγραφή, ολοκλήρωση της χορογραφικής σημειολογίας όλων των ποντιακών χορών με τις πραγματικές ονομασίες τους με τις κατά τόπους παραλλαγές τους.
Ο Ξενοφώντας Άκογλου διαβεβαιώνει ότι οι ποντιακοί χοροί είναι ενιαίοι και αδιαίρετοι σε όλο τον Πόντο, αλλά έχουν μόνον κάποιες παραλλαγές.
Επαινεί τον Κουτσογιαννόπουλο, λέγοντας ότι έχει τις σχετικές ικανότητες ως χορογράφος και μουσικός να το κάνει. Αυτή και μόνη η υπηρεσία του υπογραμμίζει, είναι αρκετή να τον απαθανατίσει ...και να συμβάλει στη διαμόρφωση του μελλοντικού πραγματικού ελληνικού πολιτισμού σε όλες του τις εκφράσεις.
Αυτή είναι, άλλωστε, και η κύρια αποστολή, αλλά και η καταθλιπτική ευθύνη της δικής μας γενιάς.
Ταυτόχρονα, τον επιπλήττει γιατί έχει εφεύρει έναν χορό με την ονομασία χορός των Αμαζόνων (Ξενοφών Άκογλου «Γύρω από τους ποντιακούς χορούς») Ποντιακή Εστία σελ.. 109.
Δημήτρης Κουτσογιαννόπουλος
 Ο Δημήτρης Κουτσογιανόπουλος, σεβόμενος την εντολή που του έδωσε ο μεγάλος Πόντιος λαογράφος Άκογλου επιδόθηκε σε μια έρευνα, που κράτησε εφτά χρόνια και την κατέθεσε. 

«Ποντιακοί χοροί κατά τον Δ. Κουτσογιανόπουλο» ( 1966) .
Το 1966 ο ακούραστος και ασυμβίβαστος μουσικολόγος και χορογράφος των ποντιακών χορών, εκδότης του περιοδικού «Οι φίλοι της ποντιακής μουσικής», μετά από πολύχρονη έρευνα και περιήγηση σε όλη την Ελλάδα καταθέτει στον 28ο τόμο του «Αρχείου Πόντου» μία τεκμηριωμένη συλλογική έρευνα για τους ποντιακούς χορούς.
Ο πατέρας, λοιπόν, του ποντιακού χορού στην Ελλάδα με ειλικρίνεια καταθέτει τα εξής:
«Το υλικόν των ποντιακών τραγουδιών και χορών το άντλησα από την πρώτην προσφυγικήν γενιά των Ποντίων χορευτών και τραγουδιστών.
Τίποτε το ξένον δεν προσετέθη εις αυτούς , αλλά και τίποτε δεν αφηρέθη. Εχορογραφήθησαν οι χοροί αυτοί, που εχορεύοντο εις τον Πόντον.»
Οι χοροί που καταγράφει είναι δεκαοχτώ. Από αυτούς οι έξι συνοδεύονται με τραγούδι και οι δώδεκα είναι χωρίς τραγούδι. Οι ποντιακοί χοροί είναι:
Χορός μονός ( μονόν τικ),
 τρυγόνα, κοτσαγγέλ’,
 μητερίτσα,
 τρομαχτόν,
 ομάλ’ Κάρς,
 κότσαρι,
 μόντσονος,
 χαιραννίτσα, 
κότσ’,
 μηλίτσα, δίσημος με τραγούδι,
 λετσίνα τρίσημο χωρίς τραγούδι,
 πατούλας σε ρυθμό εννεάσημο με τραγούδι,
 ομάλ’ Τραπεζούντας εννεάσημο με τραγούδι, 
ομάλ’ Νικόπολης, εννεάσημο χωρίς τραγούδι,
εμπροπίσ’ εννεάσημο χωρίς τραγούδι, 
σέρα χορός, ρυθμός δίσημος χωρίς τραγούδι,
 πιτσάκ’ Οινόης, ρυθμός δίσημος χωρίς τραγούδι.
Για τον χορό κότσαρι και τον λετσίνα δεν παραλείπει να τονίσει και να υπογραμμίσει ότι οι χοροί αυτοί χορεύονταν μόνον από τους Ποντίους, που μετανάστευσαν στον Καύκασο. (Άρα είναι καυκασιανοί χοροί και όχι ποντιακοί.)
Ο λαογράφος της Ματσούκας και πατέρας του ποντιακού παραμυθιού Γιώργος Ζερζελίδης στην ιστορική του εισήγηση στο παμποντιακό συνέδριο τον Μάιο του 1961 στη Θεσσαλονίκη («Ποντιακή Εστία», τόμος 12 σελ. 6446 ) θα πει για τον Δημήτρη Κουτσογιανόπουλο: "Ο μόνος Πόντιος μουσικός και χορογράφος, που ασχολήθηκε με τη μελέτη τους χρόνια τώρα, διεκδικεί την τιμή της διδασκαλίας των χορών και τραγουδιών του Πόντου μονοπωλιακά και του αξίζει αλήθεια η τιμή αυτή. Και του οφείλει ευγνωμοσύνη ο ποντιακός κόσμος για τη μεγάλη προσωπική προσφορά του στην επιβίωση των ποντιακών χορών, προπάντων".
Συμπερασματικά μπορούμε να αποδεχθούμε την άποψη του Κουτσογιανόπουλου ως ορθολογιστική, λαμβάνοντας υπόψη τις γραπτές μαρτυρίες των παρακάτω Ποντίων ερευνητών: Σάββας Ιωαννίδης, Δημοσθένης Οικονομίδης, Παντελής Μελανοφρύδης, Ανανίας Νικολαϊδης, Ιωάννης ΙΊαρχαρίδης, Δημήτριος Λαζαρίδης, Δημήτρης Αθανασιάδης, Ξένος Ξενίτας (Ξενοφών Άκογλου), Ανέστης Παπαδόπουλος, Δημήτριος Παπαδόπουλος, Γιώργος Ζερζελίδης, η Επιτροπή Ποντιακών Μελετών.

Φανταστική ταυτότητα των ποντιακών χορών
Στον αντίποδα της πραγματικής ταυτότητας βρίσκεται η φαντασιακή ταυτότητα.
Σύνηθες φαινόμενο της φαντασιακής ταυτότητας είναι ότι τα στοιχεία γι’ αυτούς είναι ελάχιστα, ελλιπή, υποκειμενικά και δύσκολα να ελεγχθούν.
Ως εύκολο επιχείρημα προτάσσεται το συναισθηματικό και ιδεολογικό κριτήριο, που ταυτίζεται με την εκφρασμένη και διατυπωμένη άποψη πώς:
«Ο,τι έφεραν οι Πόντιοι από τις ιδιαίτερες πατρίδες τους, τον τόπο τους, είναι ποντιακό!»

Μια εύκολη και ατεκμηρίωτη άποψη γιατί :
1ον Δεν ενισχύεται με επιχειρήματα, που να επιβεβαιώνουν την ποντιακή προέλευση των χορών.
2ον Δεν αναζητά και δε θέτει τα ερωτήματα για το ποιος το έφερε, γιατί το έφερε, σε πόσο βαθμό το έφερε, τι ακριβώς είναι αυτό που έφερε.
Και τέλος, γιατί τους χορούς αυτούς δεν τους αναβίωσε με τον ερχομό του στην Ελλάδα μέχρι το 1994. Η διατυπωμένη άποψη ότι οι ποντιακές οργανώσεις μέχρι τότε διέπονταν από μία ενοποιητική διάθεση και αμυντική θέση απέναντι στους «ποντιακούς», υποτίθεται χορούς, πέραν του ότι υποτιμά και υποβαθμίζει τις ποντιακές οργανώσεις, δεν ευσταθή, γιατί μετά το 1976 και την απόφαση της ελλανοδίκης επιτροπής της Παναγιάς Σουμελά να μην επαναλαμβάνονται οι ίδιοι χοροί, άρχισε να παρατηρείται ένας χορευτικός υπερτροφισμός των ποντιακών χορών.
Η παραμορφωτική σύγχρονη πραγματικότητα που προσδώσαμε στους ποντιακούς χορούς, εκσυγχρονίζοντάς τους με στοιχεία από ξένους πολιτισμούς και παραδόσεις είναι αποκομμένα από τις τελετουργικές διαδικασίες που γέννησαν τους χορούς μας, είναι χορευτικά νέα μορφώματα και ανήκουν στη φαντασιακή χορευτική μας παράδοση.

Ποιες είναι οι συνέπειες της χορευτικής μας ασάφειας
Η αγωνία μας πάνω στο πρόβλημα της ασάφειας δεν έγκειται σε αυτό που απασχολούσε τους ευγενείς προγόνους μας, γιατί δηλαδή οι Τούρκοι μας έκλεψαν τον πυρρίχιο, αλλά γιατί εμείς ενδεχομένως έχουμε οικειοποιηθεί τους χορούς άλλων.
Στο σημείο αυτό θα πρέπει να είμαστε ειλικρινείς και δίκαιοι και να αποδεχθούμε ότι έχουμε υιοθετήσει κατά κόρον τον χορευτικό και μουσικό πολιτισμό άλλων εθνοτήτων φίλα ή εχθρικά προσκείμενων σ’ εμάς.
Θα μπορούσε να ρωτήσει κάποιος: Μα αυτό είναι κακό;
Η απάντηση είναι ναι, ναι είναι κακό:
1ον Γιατί αποτελεί ιστορική παραφωνία να χορεύουν οι γενοκτονημένοι λαοί τους χορούς των γενοκτόνων τους.
2ον Γιατί η εισροή, η αποδοχή και η εκμάθηση των ξένων χορών γίνεται όχι με την αυθόρμητη λαϊκή συμμετοχή, αλλά με τη χορευτική παρέμβαση και παρότρυνση χοροδιδασκάλων.
3ον. Γιατί η αισθητική, το μέτρο και η ηθική του χορού είναι ξένη με τον λαό μας, και εγκυμονεί κινδύνους αλλοτρίωσης. Η άποψη ότι οι ποντιακοί χοροί είναι πέραν των 120 και ότι είναι δημιουργήματα των τοπικών ιδιαιτεροτήτων και του ορεινού ανάγλυφου του Πόντου είναι μετέωρη και δεν τεκμηριώνεται από κανένα στοιχείο.
Αν αποδεχθούμε αυτή την άποψη, πέραν του ότι αμφισβητούμε τους Πόντιους διανοητές, απορρίπτουμε και την ενιαία ιστορική και εθνολογική πορεία και εξέλιξη του ποντιακού λαού.
Η δημιουργία των μεταλλευτικών ποντιακών οικισμών μετέφερε, όπως είναι φυσικό, σε κάθε μαζική οικονομική μετανάστευση όλα τα πολιτισμικά χαρακτηριστικά της ιδιαίτερης πατρίδας.
Κάτι που διαπιστώνεται και σήμερα με τις μεταναστεύσεις των Ποντίων σε Αμερική, Γερμανία, που διατηρούν αναλλοίωτα τους χορούς και τα τραγούδια, μετά από 100 χρόνια μετανάστευσης
Παρόμοια επιχειρήματα, που θέλουν να διχάσουν τον ποντιακό λαό, μιλώντας για τέτοιες διαφορές της ψυχοσύνθεσης και κουλτούρας, ώστε να παράγεται ένας χορευτικός βαβυλωνισμός είναι επικίνδυνα και πρέπει να αποκλειστούν. 
Στη σύγχρονη εποχή των μέσων και της επικοινωνίας, οι χοροί και τα τραγούδια των λαών τείνουν να κωδικοποιηθούν και να μετατραπούν σε πολιτιστικούς φακέλους των ψηφιακών δεδομένων.

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

1ον Η Παμποντιακή Ομοσπονδία Ελλάδας, στην οποία έχω την τιμή να είμαι μέλος της επιτροπής πολιτισμού, θα πρέπει να επισπεύσει τις διαδικασίες για την οργάνωση ποντιακού συνεδρίου το οποίο θα πρέπει να γίνει το αργότερο μέχρι την 29ην Απριλίου που είναι και η παγκόσμια ημέρα του χορού.
Το συνέδριο θα πρέπει να απαντήσει τελεσίδικα και οριστικά στο μεγάλο πρόβλημα που αφορά τους ποντιακούς χορούς. Προσυνέδρια θα πρέπει να οργανωθούν σε όλες τις περιφέρειες από τους Σ.Π.Ο.Σ.
Με απόλυτη συνείδηση και γνώση, με σεβασμό στον ποντιακό πολιτισμό και τις αξίες, που αυτός εμπεριέχει, πιστεύω ότι πολύ σύντομα ο ποντιακός ελληνισμός θα έχει απελευθερωθεί από ένα βαρίδιο και μια τροχοπέδη που τον αποπροσανατολίζει από το μεγάλη διεκδίκηση και το όραμα για την παγκόσμια αναγνώριση και καταδίκη της ποντιακής γενοκτονίας.





Παναγιώτης Μωϋσιάδης
Εισηγητής στην εκδήλωση που έγινε στο ξενοδοχείο "ΧΙΛΤΟΝ" 21/12/2013




Share

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

 
Copyright © 2015 Santeos
| Design By Herdiansyah Hamzah