Η εκτίμηση των περιουσιών

Προσφυγες διασχιζουν τον ποταμο Εβρο

Αφού ήταν εξωπραγματικά τα όσα επιτάσσει η Σύμβαση, τότε πώς καθορίσθηκε το ύψος της περιουσίας που εγκατέλειψαν οι Έλληνες στην Τουρκία; 
Αυτό ήταν το μεγάλο πρόβλημα των καιρών εκείνων και πάνω σ' αυτό δόθηκαν «μάχες» ανάμεσα στους εκπροσώπους των προσφύγων και στις κυβερνητικές και πολιτικές αρχές. 
Φυσικά ένας πλήρης καθορισμός της περιουσίας που άφησαν οι Έλληνες στην Τουρκία ήταν δύσκολος, αλλά όχι αδύνατος. Οι μελετητές του προσφυγικού προβλήματος της εποχής (Αιγίδης, Τσιγδέμογλου, Μπακάλπασης, Γιαβάσογλου, Παυλίδης κλπ) και κυρίως ο Αιγίδης, με το έργο του «Η Ελλάς χωρίς τους πρόσφυγας»,  καθόρισαν περίπου το ύψος των περιουσιών των Ελλήνων που άφησαν στην Τουρκία και το ύψος των περιουσιών των Τούρκων που εγκατέλειψαν την Ελλάδα. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Αιγίδη, η περιουσία που εγκατέλειψαν στην Τουρκία οι Έλληνες ανερχόταν σε 100 δισεκατομ. σταθεροποιημένες δρχ. του 1924 και το ύψος της περιουσίας που άφησαν οι Τούρκοι στην Ελλάδα καθορίσθηκε σε 12,5 δισεκατομ. δρχ.
 Ο Βενιζέλος διατείνονταν ότι δεν είναι δυνατός ο καθορισμός του ύψους της ελληνικής περιουσίας που έμεινε στην Τουρκία και αν γινόταν παρόμοια απόπειρα δεν θα έφθαναν εκατό χρονιά... .
Παρά τη τεράστια διαφορά της περιουσίας των Ελλήνων της Τουρκίας και των Τούρκων της Ελλάδος, στα 1930 έγινε «συμψηφισμός», που προκάλεσε σάλο και μέσα στη Βουλή και έξω απ' αυτή, με συγκεντρώσεις, συνέδρια και ψηφίσματα.

Γιωργος Λαμψιδης