ΕΛΕΥΣΗ ΚΑΙ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΕΛΛΗΝΩΝ ΠΟΝΤΙΩΝ ΣΤΟ ΤΣΑΜΕΡΕΝ (ΠΕΥΚΑ)

Ποντιακό πανόραμα

Προς το τέλος του έτους 1923 έφθασαν στην Αλε­ξανδρούπολη και εγκαταστάθηκαν προσωρινά στην πε­ριοχή της Παιδαγωγικής Ακαδημίας (χώρος προσφύ­γων) Πόντιοι πρόσφυγες από την περιοχή της Σαντάς της Πόντου. 
Αμέσως μετά ορίστηκε τριμελής αντιπρο­σωπεία η οποία με υπαλλήλους της Επιτροπής Αποκαταστάσης Προσφύγων (Ε. Α. Π.) επισκέφθηκε το χω­ριό Τσάμερεν για να δει και να διαπιστώσει αν το χωριό, στην κατάσταση που βρισκόταν, μπορούσε να τους εξα­σφαλίσει μόνιμη εγκατάσταση και διαμονή.

Η αντιπροσωπεία εξακρίβωσε ότι τα σπίτια που υπήρ­χαν, τουλάχιστον πενήντα, ήταν κατοικήσιμα, ότι οι κά­τοικοι τα εγκατέλειψαν και έφυγαν και ότι ο χώρος και το φυσικό περιβάλλον, το πράσινο, οι ρεματιές, τα νερά και τα βουνά, τους θύμιζαν την αλησμόνητη πατρίδα. Έκριναν κατάλληλο το χωριό για μόνιμη εγκατάστασή τους και αφού ενημέρωσαν τους υπόλοιπους συμπα­τριώτες τους που έμεναν στον προσφυγικό καταυλισμό της Αλεξανδρούπολης πραγματοποίησαν την μεταφορά και την εγκατάστασή τους στο χωριό, τον Δεκέμβριο του 1923, στο σύνολό τους 98 άτομα πρόσφυγες.

Οι υπόλοι­ποι 64 Πόντιοι πρόσφυγες εγκαταστάθηκαν το 1924 και πολύ λίγοι τα μετέπειτα χρόνια. Ονομαστικά θα ανα­φέρω την πρώτη γενιά των Ποντίων προσφύγων που εγκαταστάθηκαν στο χωριό, δηλαδή αυτούς που γεννήθηκαν στον Πόντο και εγκαταστάθηκαν στα Πεύκα.

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟΝ - ΤΟΠΟΣ ΓΕΝΝΗΣΕΩΣ
Αϊβαζίδου Ευθυμία	Κοπαλάντων
Αϊβαζίδης Ευριπίδης	Τερζάντων
Αμοιρίδης Γεώργιος	Ισχανάντων
Αμοιρίδου Μαρία	Ισχανάντων
Αμοιρίδης Ανδρέας	Ισχανάντων
Γαβράς Αβραάμ	Πιστοφάντων
Γαβράς Χρήστος	Πιστοφάντων
Γαβρά Αντιγόνη	Ισχανάντων
Γαβράς Χαράλαμπος	Πιστοφάντων
Γιαμακίδου Κυριακή	Κοπαλάντων
Γιαμακίδης Πολυχρόνης	Ισχανάντων
Γ ιαμακίδης Σταύρος	Ισχανάντων
Γ ιαμακίδου Φιλίτσα	Ισχανάντων
Γωνιάδου Αγαθή	Ισχανάντων
Γωνιάδης Σταύρος	Ισχανάντων
Γωνιάδης Αλέξανδρος	Ισχανάντων
Γωνιάδης Αχιλλέας	Ισχανάντων
Γωνιάδης Χρήστος	Ισχανάντων
Γωνιάδου Παρθένα	Γ αλίανα
Εφραιμίδης Αλέξανδρος	Ισχανάντων
Εφραιμίδης Γ εώργιος	Ισχανάντων
Εφραιμίδου Μαρία	Ισχανάντων
Εφραιμίδου Συμέλα	Ισχανάντων
Εφραιμίδης Γ εώργιος	Ισχανάντων
Εφραιμίδου Παρθένα	Ισχανάντων
Εφραιμίδης Αναστάσιος	Ισχανάντων

Εφραιμίδης Δημήτριος	Ισχανάντων
Εφραιμίδου Ελένη	Ισχανάντων
Εφραιμίδης Γεώργιος	Ισχανάντων
Εφραιμίδου Δέσποινα	Ισχανάντων
Εφραιμίδου Ελένη	Ισχανάντων
Εφραιμίδου Ναζή	Ισχανάντων
Εφραιμίδου Βαρβάρα	Ισχανάντων
Ιακωβίδου Χριστίνα	Ισχανάντων
Εφραιμίδης Κωνσταντίνος	Ισχανάντων
Εφραιμίδου Ευτέρπη	Κρώμνη
Εφραιμίδης Δημήτριος	Ισχανάντο)ν
Εφραιμίδης Μιχαήλ	Ισχανάντων
Εφραιμίδου Παρθένα	Ισχανάντων
Εφραιμίδης Θεόδωρος	Ισχανάντων
Εφραιμίδου Πολύμνια	Ισχανάντων
Ηλιόπουλος Δημήτριος	Τερζάντων
Ηλιοπούλου Σοφία	Τερζάντων
Ιακωβίδης Θεόδωρος
(Εφραιμίδης Θ.)	Ισχανάντων
Χιονίδου Μαρία	Πιστοφάντων
Ιακωβίδης Απόστολος	Ισχανάντων
Κουφατζή Μαρία	Ισχανάντων
Καγκελίδης Ισαάκ	Ισχανάντων
Καγκελίδης Σάββας	Ισχανάντων
Καγκελίδου Ελένη	Ισχανάντων
Καγκελίδης Σπυρίδων	Ισχανάντων
Μαυροποΰλου Αγάπη
(Καγκελίδου Α.)	Πινιατάντων
Μαυροπούλου Ελένη	Πινιατάντων
Καϊταλίδης Ανέστης	Κοπαλάντων
Πουμπουρίδου Κυριακή	Ζουρνατσάντων

Ισχανάντων

Καϊταλίδου Μαγδαληνή	Κοπαλάντων
Καϊταλίδης Θεόφιλος	Κοπαλάντων
Καρακασίδης Ιωάννης	Τραπεζούντα
Παπαδοπούλου Κυριακή
(Καρακασίδου Κ.)	Ισχανάντων
Κελεσίδου Παρθένα	Κοπαλάντων
Σαπλαχίδου Ελένη	Κοπαλάντων
Κοασίδης Δημήτριος	Ισχανάντων
Κοασίδης Ιωάννης	Ισχανάντων
Κοασίδου Ελένη	Ισχανάντων
Κοασίδου Βαρβάρα	Ισχανάντων
Κοασίδης Θεμιστοκλής	Ισχανάντων
Κοασίδου Κυριακή	Κοπαλάντων
Κοασίδης Γ εώργιος	Ισχανάντων
Κοασίδης Αριστείδης	Ισχανάντων
Κουφατζή Κυριακή	Ισχανάντων
Κουφατζή Μαρία	Ισχανάντων
Κουφατζής Χαρίλαος	Ισχανάντων
Κουφατζής Κων/νος	Ισχανάντων
Κουφατζής Κοσμάς	Ισχανάντων
Κωστικίδης Θωμάς	Ισχανάντων
Κωστικίδης Ευστάθιος	Ισχανάντων
Κωστικίδου Ευμορφύλλη	Ισχανάντων
Κωστικίδης Ισαάκ	Ισχανάντων
Κωστικίδου Ελένη	Πιστοφάντων
Κωστικίδης Χριστόφορος	Ισχανάντων
Κωστικίδου Ελένη	Ισχανάντων
Κωστικίδου Αγάπη	Ισχανάντων
Λαζαρίδης Θεόδωρος	Ισχανάντων
Λαζαρίδου Παρθένα	Ισχανάντων
Λαμπριανίδης Ισαάκ	Ισχανάντων

Λαμπριανίδου Μαρία	Ισχανάντων
Λαμπριανίδης Αβραάμ	Ισχανάντων
Λαμπριανίδης Γεώργιος	Ισχανάντων
Ιακωβίδης Κων/νος (Μερτζανίδης Κ.)	Ισχανάντων
Ιακωβίδης Θεόδωρος
(Μερτζανίδης Θ.) Ιακωβίδης Μιλτιάδης	Ισχανάντων
(Μερτζανίδης Μ.)	Ισχανάντων
Κουφατζή Ελένη	Ισχανάντων
Νικολαΐδου Χριστίνα	Ισχανάντων
Νικολαΐδης Μιχαήλ	Ισχανάντων
Νικολαΐδου Ευθυμία	Ισχανάντων
Σπυριδοπούλου Καλλιόπη	Κοπαλάντων
Νικολαΐδης Χρήστος	Ισχανάντων
Νικολαΐδης Θεόφιλος	Ισχανάντων
Νικολαΐδης Θεμιστοκλής	Ισχανάντων
Νικολαΐδης Θεόδωρος	Ισχανάντων
Νικολαΐδου Κυριακή	Ισχανάντων
Νικολαΐδου Ευγενία	Πινιατάντων
Ποταμοποΰλου Ελένη	Πινιατάντων
Νικολαΐδου Μαρία	Χότς
Χιονίδου Κυριακή	Πιστοφάντων
Ξανθόπουλος Ευκλείδης	Ισχανάντων
Ορφανίδης Ηλίας	Πινιατάντων
Ορφανίδου Όλγα	Πινιατάντων
Πουμπουρίδης Ευκλείδης	Ζουρνατσάντων
Παρωτίδης Αλέξανδρος	Μούζενα
Παρωτίδου Δέσποινα	Μούζενα
Παρωτίδου Κυριακή	Μούζενα
Παρωτίδου Κυριακή	Μοΰζενα

Δρόμος προς την Σαντά

Σεμερτζής Τριαντάφυλλος	Πεύκα
Σεμετζή Ράντω	Πεύκα
Στογιάννη Κυριακή	Πεύκα
Σεμερτζής Κων/νος	Πεύκα
Σισμανίδης Ευστάθιος	Ισχανάντων
Σισμανίδον Αγγελική	Πιστοφάντων
Σοφιανός Κων/νος	Ισχανάντων
Εφραιμίδου Κυριακή	Ισχανάντων
Σοφιανού Ελένη	Ισχανάντων
Στυλίδης Ιωάννης	Ισχανάντων
Στυλίδου Ελένη	Ισχανάντων
Σπαθάρου Ευθυμία	Τερζάντων
Σπαθάρου Ελένη	Τερζάντων
Σπαθάρου Μαρία	Τερζάντων
Σπαθάρος Άγγελος	Τερζάντων
Σπυριδόπουλος Θεόδωρος	Κοπαλάντων
Σπυριδοπούλου Παρθένα	Μεσαρέα
Σπυριδόπουλος Δημήτριος	Μεσαρέα
Σπυριδόπουλος Κοσμάς	Κοπαλάντων
Φουλίδου Ευμορφύλλη	Ισχανάντων
Σπυριδόπουλος Σάββας	Ισχανάντων
Σπυριδοπούλου Μαρία	Ρωσία
Σπυρισόπουλος Σταύρος	Ισχανάντων
Σπυριδοπούλου Μαρία	Ισχανάντων
Σπυριδόπουλος Μιλτιάδης	Ισχανάντων
Σπυριδόπουλος Φωκίων	Ισχανάντων
Σπυριδοπούλου Ελένη	Ισχανάντων
Σπυριδοπούλου Όλγα	Ισχανάντων
Σπυριδοπούλου Σοφία	Ισχανάντων
Τριανταφυλλίδης Σάββας	Χότς
Τριανταφυλλίδου Μαρία	Χότς

Τριανταφυλλίδου Πηνελόπη	Χότς
Τριανταφυλλίδης Τριαντάφυλλος         Χότς
Φουλίδης Κοσμάς	Ισχανάντων
Φουλίδου Αντίκλεια	Τσιακαλάντων
Φουλίδου Κυριακή	Ισχανάντων
Φουλίδης Θεόδωρος	Ισχανάντων
Φουλίδης Αλέξανδρος	Ισχανάντων
Μαυροπούλου Χριστίνα	Ισχανάντων
Μαυροπούλου Δέσποινα	Ισχανάντων
Μαυροπούλου Μαγδαληνή	Ισχανάντων
Χαριάδης Ιωάννης (I. Εφραιμίδης)	Ισχανάντων
Χαριάδη Μαρία	Ισχανάντων
Χαριάδης Γεώργιος	Ισχανάντων
Χιονίδης Ισαάκ	Πιστοφάντων
Εφραιμίδης Απόστολος	Ισχανάντων
Εφραιμίδου Ευγνωσία	Ισχανάντων
Δεμερτζόγλου Πίνδαρος	Τραπεζούντα
Δεμερτζόγλου Σοφία	Χότς

Από αυτούς μερικοί, των οποίων τα ονόματα ανα­φέρω παρακάτω, δεν παρέμειναν στο χωριό για μεγάλο χρονικό διάστημα αλλά απεχώρησαν για διάφορους λό­γους. Έζησαν και δημιούργησαν οικογένειες σ’ άλλες περιοχές και σε άλλα χωριά ή πόλεις της Ελλάδος, γι’ αυτό δεν συγκαταλέγονται μεταξύ των κατοίκων των Πεύκων. Είναι οι εξής:

1) Αμοιρίδου Μαρία

2) Αμοιρίδης Ανδρέας

3) Ηλιοπούλου Σοφία

 4) Σαπλαχίδου Ελένη

 5) Ορφανίδου Όλγα

6) Πουμπουρίδης Ευκλείδης

7) Σπαθάρου Ευθυμία

8)Σπαθάρου Μαρία

9) Σπαθάρος Άγγελος

10) Χαριάδου Μαρία

11) Χαριάδης Γεώργιος

12) Εφραιμίδη Απόστολος

 13) Εφραιμίδου Ευγνωσία

14) Δεμερτζόγλου Πίνδαρος

 και 15) Δερμετζόγλου Σοφία.

Άρα από τους 162 που πρωτοεγκαταστάθηκαν στα Πεύκα, παρέμειναν μόνιμα ως κάτοικοι οι 147, καταγόμενοι οι μεν 128 εξ αυτών από την Σάντα και τα Φτελένια, οι 8 από την περιοχή της Τραπεζούντας, οι 4 από την περιοχή της Μούζενας, οι 4 από την Θράκη, μία (1) από την Ματσούκα, μία (1) από την Κρώμνη και μία (1) από την Ρωσία.

 Οι Σανταίοι κάτοικοι του χωριού μας ακολούθησαν την εξής πορεία από την Σάντα του Πόντου μέχρι την εγκατάστασή τους στα Πεύκα: 
Στα μέσα του Σεπτέμβρη του 1921 εκτοπίζονται και εξορίζονται από τους Τούρκους στο εσωτερικό της Τουρκίας. Επανέρχονται μετά τον Νοέμβριο του 1922 στην Τραπεζούντα και αναχωρούν -ως ανταλλάξιμοι- για την Κωνσταντινούπολη αρχές του 1923, στην περιοχή της οποίας έμειναν (8) οκτώ μήνες και μετά έρχονται με καράβι στην Θεσσαλονίκη.

 Διαμένουν στην περιοχή της για (2) δύο με (3) τρεις μήνες και μετά έρχονται στην Αλεξανδρούπολη για παραμονή ολίγων ημερών και το Δεκέμβριο του έτους 1923 εγκαθίστανται μόνιμα στα Πεύκα.

Ο οικισμός Πεύκα με τους κατοίκους της πρώτης γενιάς των Ελλήνων Ποντίων και της δεύτερης γενιάς, διετηρήθη ζωντανός και δραστήριος έως την δεκαετία του 1970. Σταθμοί στην συρρίκνωση των κατοίκων του χωριού σαφώς μπορούν να προσδιοριστούν:

 1ον τα γεγονότα του εμφυλίου, μετά την αποχώρηση των γερμανικών στρατευμάτων κατοχής

και 2ον το γεγονός της μεγάλης μετανάστευσης των κατοίκων στη Γερμανία 

κατά τις δεκαετίες του 1960-1970. Και κατά μεν τον εμφύλιο πόλεμο, εκτός των θυμάτων, είχαμε και τη φυγή προς το παραπέτασμα (κομμουνιστικά κράτη) μεμονωμένων νέων κατοίκων αλλά και ολόκληρων οικογενειών, κατά δε την περίοδο της μετανάστευσης στη Γερμανία οι επιστρέψαντες ύστερα από μερικά χρόνια προτίμησαν να μείνουν στο κέντρο, στην Αλεξανδρούπολη, «σην πολιτείαν» όπως θα λέγαμε εμείς στην ποντιακή διάλεκτο, εκείνοι δε που για διαφόρους λόγους έμειναν στη Γερμανία μέχρι σήμερα μόνον ως επισκέπτες έρχονται στο χωριό μας.
Σαν γενική εξακρίβωση των αιτιών που προκάλεσαν τη διάλυση του χωριού, αναφέρεται η έλλειψη ικανού εισοδήματος, η έλλειψη σχολείου, εκκλησίας, καφενείου, συγκοινωνίας, επικοινωνίας και η έλλειψη παντός στοιχείου που θα έδιδε στους κατοίκους ανθρώπινη ζωή, υποφερτή και σχετική με αυτήν των κατοίκων των πόλεων.

Σήμερα, εν έτει 1998, μένουν στο χωριό μόνιμα κάτοικοι μεγάλης ηλικίας οι οποίοι δεν μπορούν να συμβιβαστούν με την ζωή των πόλεων και είναι γύρω στα 30 άτομα. Αλλά από την δημιουργία του Πολιτιστικού Συλλόγου μας και μετά, τουλάχιστον τα Σαββατοκύριακα και τις μεγάλες εορτές, έρχονται στο χωριό αρκετοί κάτοικοι που ζουν και εργάζονται στην Αλεξανδρούπολη. Έχουν επισκευαστεί περίπου το 90% των σπιτιών ή έχουν κτισθεί νέα, και ελπίζουμε ότι τα αμέσως επόμενα χρόνια το χωριό Πεύκα θα αποκτήσει τους κατοίκους που το αγαπούν και με την βοήθεια τους θα βγει αλώβητο από την περιπέτεια των τελευταίων ετών.

Οι σχέσεις των κατοίκων με τα άλλα γειτονικά χωριά ήταν πάντοτε πολύ καλή. Κατά τα πρώτα χρόνια χαρακτήριζε τις σχέσεις μας επιφυλακτικότητα όχι τόσο με τα χωριά των Ποντίων όσο με τα χωριά των Θρακιωτών όπως τα Λουτρά, το Αρίστεινο και η Άνθεια. Χαρακτηριστικό ήταν ότι επί αρκετά χρόνια γάμοι μεταξύ Ποντίων και Θρακιωτών δεν γινόταν. Ενώ μεταξύ Ποντίων προσφύ­γων άλλων Ποντιακών χωριών έγιναν, ιδίως τον πρώτο καιρό της εγκατάστασής των.

Νότια του χωριού μας υπάρχει η έδρα της Κοινότητος το χωριό Λουτρό ή Λουτρά, προς βορά η Νίψα, η Μελία και η Πυλαία, προς δυσμάς το Αετοχώρι, το Δω­ρικό, νοτιοδυτικά το Αρίστεινο και η Άνθεια. Με λίγα λόγια το χωριό Πεύκα είναι στο μέσον της περιοχής που περιλαμβάνει τα παραπάνω χωριά. Από αυτά, με αμιγή ποντιακό πληθυσμό είναι: Νίψα, Δωρικό, Πυλαία, Μέ­λια και τα χωριά Λουτρός, Ανθεια και Αρίστεινο.

Έχουν όλα πληθυσμό αποτελούμενο από πρόσφυγες της Ανα­τολικής Θράκης και της Μικράς Ασίας. Οι χιλιομετρι­κές αποστάσεις που μας χωρίζουν κατά προσέγγιση εί­ναι: από τα Λουτρά απέχουμε 3 χιλιόμετρα, από την Άνθεια και το Αρίστεινο 7 χιλιόμετρα, από τη Νίψα 5 χιλιόμετρα, από την Πυλαία-Νίψα περίπου 15 χιλιόμε­τρα. Από το Αετοχώρι 4 χιλιόμετρα, από το Δωρικό 5 χιλιόμετρα και από Μελία και Πυλαία 5 με 7 χιλιόμε­τρα. Η οδική σύνδεση των χωριών για πάρα πολλά χρό­νια παρέμεινε δύσκολη και δύσβατη (καρόδρομοι και χωματόδρομοι).

Τα τελευταία μόνον χρόνια έγινε μια προσπάθεια ασφαλτόστρωσης μερικών κεντρικών αρ­τηριών. Οι σύντομοι δασικοί δρόμοι που μας ενώνουν βρίσκονται ακόμα σε κακή κατάσταση. Από τον Ιανου­άριο του 1999 ξεκίνησε η συνένωση των χωριών Λου­τρού, Άνθειας, Αρίστεινου, Δωρικού, Νίψας, Αετοχω­ρίου και Πεύκων σε έναν ενιαίο Δήμο, το Δήμο Τραϊανούπολης και γι αυτό πιστεύουμε ότι η οδική σύνδεση μεταξύ των χωριών του Δήμου θα αναβαθμισθεί.

Η πόλη με την οποία το χωριό Πεύκα είχε συναλλα­γές και από την οποία προμηθευότανε τα προς το ζην ήταν η Αλεξανδρούπολη. Απέχει 18 χιλιόμετρα, από τα οποία τα 13 ασφαλτοστρωμένα. Σήμερα και τα 18 είναι ασφαλτοστρωμένα. Μία μικρή διακοπή, αναγκαστική, έγινε τα έτη 1940-1945 λόγω βουλγαρικής κατοχής της Αλεξανδρούπολης. Στραφήκαμε τότε προς τις Φέρες, κωμόπολη η οποία απέχει από το χωριό μας περίπου 20 χιλιόμετρα ανατολικά. Για ένα διάστημα και όσο κρά­τησε η βουλγάρικη κατοχή οι προμήθειές μας γινόταν από τις Φέρες και όσοι εκ των νέων ήθελαν να συνεχίσουν τις σπουδές τους φοιτούσαν στο Γυμνάσιο Φερών και μετά, παρελθόντος του πολέμου, επανήλθαμεν στα ίδια, στην Αλεξανδρούπολη. Εκκλησιαστικώς υπαγό­μαστε στη Μητρόπολη Αλεξανδρούπολης και αστυνομικώς στο Αστυνομικό τμήμα Νίψας. Κοινότητά μας ήταν η Κοινότητα Λουτρού και από το 1999 ανήκουμε στο Δήμο Τραϊνούπολης. 






Πολυχρόνης Νικολαΐδης