Τι πρέπει να αποκαλυφθεί στο «Αρμένικο Ζήτημα»

Είχα ένα φίλο Γάλλο δικηγόρο, του οποί­ου η είσοδος στην Τουρκία είχε απαγο­ρευτεί για τους λόγους που αναφέρονται παρακάτω. Σε τηλεφωνική μας συνομιλία, μου είπε ότι θέλει να μιλήσουμε για θέμα που δεν μπορούσε να αναφέρει στο τηλέφωνο.

Αναζητούσε εκ μέρους της γαλλικής κυβέρνη­σης τους κληρονόμους Αρμενίων που είχαν πεθάνει στη χώρα του. Σύμφωνα με το γαλλικό νόμο, αν δεν βρίσκονταν κληρονόμοι ενός θανόντα, η περιουσία του μετά κάποιο διάστημα περιερχόταν στην ιδιοκτησία του γαλλικού κράτους. Ομως το κράτος ήταν υποχρεωμένο να ψάξει και να βρει τους πιθανούς κληρονό­μους.

Οι σχετικές υποθέσεις που αναλάμβανε ο Γάλλος φίλος δικηγόρος αφορούσαν συνήθως ανύπαντρες Αρμένισσες γυναίκες, οι οποίες σύμφωνα με τη ληξιαρχική πράξη γέννησής τους είχαν γεννηθεί σε κάποια περιοχή που βρίσκεται στα όρια της σημερινής Τουρκίας. Ζητούσε, λοιπόν, από μένα να ερευνήσω τα λη­ξιαρχεία ώστε να διαπιστωθεί εάν υπήρχαν συγγενείς των Αρμενίων και, αν υπήρχαν, να εντοπιστούν.

Αν και βέβαια, όταν δεχόμουν να τον βοηθήσω, ήξερα ότι αναμιγνύομαι σε μια δύσκολη υπόθεση, δεν μπορούσα όμως να φα­νταστώ τα εμπόδια που θα έβρισκα στο δρόμο μου. Του είπα «θα κάνω ό,τι μπορώ».

Φωτο: Bodil Catharina Bjorn (Xήρες και ορφανά αρμένικης γενοκτονίας) Συλλογή Λένας Σαββίδου

Οταν επέστρεψα στην Τουρκία, η πρώτη «αποστολή» μου αφορούσε μια Αρμένισσα κυ­ρία, χήρα, από την Αδριανούπολη (Εντιρνέ). Αρχισα από το Αρμενικό Πατριαρχείο, όπου οι αρμόδιοι με είδαν με καχυποψία και όπου δεν βρήκα τίποτα. 

Οπότε ξεκίνησα για την Αδριανούπολη. Οταν είπα στο ληξιαρχείο τι ψάχνω, αντιμετώπισα μια συμπεριφορά, σαν να ήμουν κατάσκοπος που ήθελε να κλέψει τα κρατικά μυστικά σε περίοδο πολέμου. 

Οι γνω­στοί, στους οποίους απευθύνθηκα για να με βοηθήσουν, είπαν ότι τα αρχεία για τους μη μουσουλμάνους καταγράφονταν σ’ ένα άλλο κατάστιχο και ότι κανείς δεν ήξερε πού αυτό βρισκόταν.

Πώς με διώξανε όταν πήγα στο κτηματολό­γιο για να ρωτήσω... Αναρωτήθηκα αν θα μπο­ρούσα να βρω κάτι ψάχνοντας τα κοιμητήρια. Ψάχνοντας να βρω το Αρμενικό Κοιμητήριο, όλοι μου έλεγαν ότι δεν υπάρχει μη μουσουλ­μανικό κοιμητήριο, εφ’ όσον όλοι οι κάτοικοι ήταν, δόξα τω Θεώ, μουσουλμάνοι. 

Και τέλος, σε μια γειτονιά η συνάντησή μου με κάποιον η­λικιωμένο μάστορα που μου είχαν πει ότι είναι Αρμένιος και ο επίμονος ισχυρισμός του ότι εί­ναι μουσουλμάνος και δεν γνωρίζει κανέναν Αρμένη. Ποτέ στη ζωή μου δεν είχα γυρίσει α­πό μια «αποστολή» με άδεια χέρια...

Μια παρόμοια εμπειρία έζησα επίσης σε μια πόλη του Πόντου, την Τραπεζούντα ή την Κερασούντα. Σύμφωνα με τα αρχεία, στην Ανα­τολή δεν είχαν ζήσει ποτέ οι Αρμένιοι. Δεν εί­χε σβήστεί μόνο η φυσική τους ύπαρξη αλλά εί­χαν εξαφανιστεί τα ίχνη σε επίσημο ή μη επί­σημο επίπεδο της Μνήμης. 

Με άλλα λόγια «υ­πήρξαν» κάποτε εκεί και είχαν ζήσει, εργα­στεί, απέκτησαν περιουσίες και ακίνητα, πα­ντρεύτηκαν, προσευχήθηκαν, πλήρωναν φό­ρους κ.λπ., αλλά δεν μπορούσε να βρεθεί χει­ροπιαστή απόδειξη μαρτυρίας. Λοιπόν τι ήταν αυτή η ολοκληρωτική επιχείρηση «διαγρα­φής»;

Οπως λέει ο Aydin Engin, ήταν: «Γενοκτο­νία... όχι ήταν εκτόπιση... όχι όχι ήταν σφα­γή... Ομως οι Αρμένιοι σκότωσαν Τούρκους...

Οχι πως είναι δυνατόν, αφού οι Αρμένιοι που  αφανίστηκαν ήταν γυναίκες, παιδιά, χωρικοί.  Πώς μπορούν να σκοτώσουν αυτοί; Ναι, αλλά  συνεργάστηκαν με το ρωσικό στρατό και έδι­ναν βοήθεια στους αντάρτες Ντασνάκ... Ηταν  γενοκτονία... Οχι ήταν εκτοπισμός... Οχι, όχι,  ήταν σφαγή...».

Ενα πλήθος λόγια, όμως στην άκρη υπάρχει μια αλήθεια. Στην πραγματικότητα το ζήτημα αφορά απόλυτα την ιδιοκτησία και τα ακίνητα, όπως για παράδειγμα "το θέμα αφορά την κα­ταστροφή ενός εκατομμυρίου Αρμενίων από  το κρύο και τις ασθένειες όταν επαναστάτησαν στο Βαν και ακολούθησαν κατά την υποχώρη­ση το ρωσικό στρατό.....".

 «Οι Αρμένιοι κομι­τατζήδες είχαν μετατρέψει τις ανατολικές ε­παρχίες μας σε λίμνες αίματος, αμέτρητοι συ­νωμότες Ντασνάκ (σ.τ.μ. σοσιαλδημοκρατικό κόμμα-μενσεβικικό) και Χιτζάκ (σ.τ.μ. σοσια­λιστικό δημοκρατικό κόμμα) που οργάνωσαν ενέδρες δολοφονιών. Οι Αρμένιοι φορώντας ρωσική στολή διέπρατταν σφαγές στις ανατο­λικής επαρχίες της Ανατολής»...

Οι Ρωμιοί και οι Αρμένιοι, που κατά τη διάρ­κεια της κατάρρευσης της Αυτοκρατορίας μετανάστευσαν από την Ανατολή προς Ελλάδα, Συρία, Λίβανο, Γαλλία, Αμερική και Αργεντι­νή, μετέτρεψαν τα βάσανα και τους πόνους τους σ’ ένα συναισθηματικό πολιτισμό. 

Οι Γάλλοι [ή Ρώσοι, Αγγλοι, δυτικές μυστικές ορ­γανώσεις κ.τ.λ.] που δρουν σαν μοχλοί, ένας πόλεμος επιβίωσης ή θανάτου-ζωής, ο εκτοπισμός για να ασφαλιστεί το εσωτερικό μέτωπο και κατά τη διάρκεια αυτού μη ηθελημένα οι θάνατοι από το κρύο, τις ασθένειες ή την πείνα [όσοι ενδιαφέρονται μπορούν να διαβάσουν τον ισολογισμό θανάτων στις φυλακές την πε­ρίοδο της στρατιωτικής χούντας της 12ης Σε­πτεμβρίου 1980, «θάνατοι λόγω ατυχημάτων, θάνατοι λόγω ασθένειας, αυτοκτονίες επίτη­δες για να θέσουν υπό κατηγορία τους δεσμο­φύλακες και θάνατοι λόγω του χάρου (όχι που δολοφονήθηκαν)], όπως και όσοι έφτασαν στον τόπο της εξορίας υγιείς και δυνατοί, αλλά για λόγους «μαύρης προπαγάνδας» ο αριθμός των θανάτων δίνεται υπερβολικός. 

Αν ήταν έ­τσι θα υπήρχε η ανάγκη να κινητοποιηθούν ό­λα τα ληξιαρχεία, οι υπηρεσίες κοιμητηρίων, οι υπηρεσίες κτηματολογίων και όλες σχεδόν οι κρατικές υπηρεσίες για να σβήσουν τα σημά­δια του παρελθόντος των Αρμενίων..

Η αλήθεια είναι ότι όσο και να προσπαθεί η κατευθυνόμενη επίσημη κρατική προπαγάνδα [χρησιμοποιώντας επιχειρήματα όπως: αλληλοσφαγή, παιχνίδι του ιμπεριαλισμού, διόγκω­ση της διασποράς, εμείς δεν το κάναμε αλλά αυτοί (Αρμένιοι κομιτατζήδες ή Ασάλα) το έ­καναν; θλιβερά γεγονότα που συνέβησαν κα­τά τη διάρκεια του εκτοπισμού. Και τέλος «ας αφήσουμε το ζήτημα στους ιστορικούς»...] η α­λήθεια συνέχεια βγαίνει στο φως.

Ομως, μέσα σ’ αυτήν τη διαδικασία υπάρχει και κάτι άλλο που πρέπει να βγει στην επιφάνεια. Κατ’ εμέ, στη Γενοκτονία ή στη Μεγάλη Καταστροφή υπάρχει κάτι πιο σημαντικό από τον αριθμό των νεκρών... (μάλιστα έτσι, 1,5 εκατομμύριο, 1 εκατομμύριο, 700 χιλιάδες, 300 χιλιάδες κ.τ... Αν οι αριθμοί ήταν 10 χιλιάδες ή 5 χιλιάδες νεκροί, γυναίκες, παιδιά, ηλικιωμένοι, αθώοι άνθρωποι, που η μόνη τους έγνοια ήταν να ζήσουν ήρεμα, θα ήταν διαφορετικά τα πράγματα;).

Η αιτία που πρέπει να αποκαλυφθεί αυτή η αλήθεια είναι η άπειρη έκταση της λήθης και της καταραμένης σιωπής. Σε βαθμό , όπου θα συμπεριλάβει ακόμα και τα θύματα.

Επειδή οι κυβερνώντες του ρεπουμπλικανικού καθεστώτος αντί να έλεγαν «Αυτά τα θλιβερά γεγονότα είναι έργο της Οθωμανικής Αυ­τοκρατορίας που εμείς γκρεμίσαμε, τα καταδι­κάζουμε, ζητάμε συγγνώμη από τα θύματα και την ανθρωπότητα!», συνεχίζουν να αρνούνται λεκτικά την αλήθεια και με ενέργειές τους προσπαθούν να σβήσουν την παρουσία των Αρμενίων του παρελθόντος.

Πιστεύω ότι υπάρχουν δύο λόγοι γι’ αυτήν τη στάση: πρώτον, η νέα τουρκική αστική τάξη ε­ξασφάλισε την πρώτη συγκέντρωση κεφαλαί­ου με την εκκαθάριση των μη μουσουλμανικών περιουσιών (εμβαλί μετρουκέ-εγκαταλειμμένες περιουσίες) και ιδιοκτησιών, αρχίζοντας α­πό τους Αρμένιους. 

Στη διαδικασία αυτή της λεηλασίας συμμετείχαν και απλοί πολίτες αρ­πάζοντας ό,τι τους έλαχε (σπίτι, οικοσκευές, μια αγελάδα, μερικές κότες, παπλώματα-μαξιλάρια, θερμάστρες ή ακόμα και νέα κορίτσια Αρμενίων) και έτσι έγιναν συμμέτοχοι στο έ­γκλημα. «Στο σπίτι του πατέρα μου παλιά ζούσαν Αρμένιοι ή Ρωμιοί...» είναι μια πρόταση που ακούει κανείς συχνά στην Ανατολή.

Η Αϊσέ Χουρ, βλέποντας τη δυσκολία υπο­λογισμού της λεηλασίας, απευθύνθηκε στα αγ­γλικά αρχεία , οπότε βρήκε μια έκθεση του τό­τε πρωθυπουργού της Βρετανίας σερ Στάνλεϊ Μπάλντουιν (Stanley Baldwin) με την οποία ζητούσε οικονομική βοήθεια προς τους Αρμέ­νιους: 

«κατατέθηκε από την τουρκική κυβέρ­νηση το συνολικό ποσό των πέντε εκατομμυ­ρίων τουρκικών λιρών (ισοδύναμο περίπου με 33 τόνους χρυσού) το 1916 στην Τράπεζα Reichs Bank του Βερολίνου. Μεγάλο τμήμα αυτού του ποσού ανήκει στους Αρμένιους». Δεν είναι γνωστό το ποσό που κατατέθηκε στην Deutsche Bank και έχει προέλθει επίσης από το χρυσό των Αρμενίων. Συνεχίζοντας η Χουρ λέει: «Σύμφωνα με Εκθεση που ετοίμασε το 1919 στο Παρίσι στο Αρμενικό Εθνικό Συμ­βούλιο, η αξία των περιουσιών που κατασχέ­θηκαν κατά τη διάρκεια των εκτοπισμών της περιόδου 1915-1917 ανέρχεται περίπου σε 19 δισεκατομμύρια γαλλικά φράγκα. Κατά την περίοδο 1914 έως τα τέλη του 1919 η οθωμανι­κή λίρα αντιστοιχούσε σε 22,8 γαλλικά φρά­γκα. Σύμφωνα με τους ισχυρισμούς της ίδιας οργάνωσης, κατασχέθηκαν οι καταθέσεις των Αρμενίων στις οθωμανικές και τις ξένες τρά­πεζες που βρίσκονταν εντός της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

»Σε συζητήσεις που έγιναν στο Κογκρέσο των ΗΠΑ το 1925, εκτιμήθηκε ότι η αξία των αρμενικών περιουσιών ανέρχεται σε 40 εκα­τομμύρια δολάρια. Στις μέρες μας, ορισμένοι Αρμένιοι ερευνητές εκτιμούν ότι οι αρμενικές περιουσίες που κατασχέθηκαν αντιστοιχούν σε 14,5 δισεκατομμύρια γαλλικά φράγκα (με σημερινές τιμές 100 δισ. δολάρια)».

Ομως το πλέον τρομερό είναι αυτό που ανα­φέρει ο πρέσβης των ΗΠΑ εκείνης της εποχής Η. Morgenthau στα Απομνημονεύματά του γι’ αυτά που του είχε πει ο Ταλαάτ: «Μακάρι να αποταθείτε στις αμερικανικές ασφαλιστικές ε­ταιρείες για τα αρμενικά ασφαλιστήρια για να μας στείλουν έναν κατάλογο αυτών. Οπως και να γίνει όλοι πέθαναν τώρα και δεν υπάρχει κληρονόμος τους να τα εισπράξει. Βέβαια το σύνολο του ποσού αυτού θα εισπραχθεί από το κράτος. Κατά νόμο η κυβέρνηση είναι η κλη­ρονόμος...».

Δεδομένου ότι διάφοροι ερευνητές εντόπι­σαν ότι δεκάδες χιλιάδες ακίνητα αρπάχτηκαν από τους εκτοπισμένους/σφαγιασμένους Αρμένιους, συμπεριλαμβανομένου και του Προεδρικού Μεγάρου του Τσάνκαγια, προκύ­πτει ότι για μια χώρα 10-12 εκατομμυρίων έ­χουμε μια πολύ σοβαρή μεταφορά πλούτου. Κατά τη μεταφορά αυτή, οι οδηγίες που δόθη­καν από πάνω προς τα κάτω δημιούργησαν τη βάση της συνενοχής των τοπικών προυχόντων και μέρους του λαού. Είναι προφανές ότι στα θεμέλια του ρεπουμπλικανικού καθεστώτος βρίσκεται η «Μεγάλη Καταστροφή».

Το ξέρω ότι πονάει, αλλά για μια ακόμη φο­ρά θα επανέλθω στις αφηγήσεις της Αϊσέ Χουρ: «...Είναι γνωστό ότι η γραφειοκρατία της Ενωσης και Προόδου, για να καλύψει το θέμα ίδρυσε τις “Επιτροπές Εκκαθάρισης Εγκαταλειμμένων Περιουσιών” (Εμβαλ-ι Με-τρουκέ Τασφιγιέ Κομισιγιονλαρί). Οσοι ισχυρίζονταν ότι ήταν πιστωτές των Αρμενίων έ-πρεπε να αποταθούν στις Επιτροπές αυτές μέσα σε δύο μήνες. Για όσους πιστωτές βρίσκονταν εκτός της χώρας η προθεσμία ήταν τέσσερις μήνες. Οι αιτούντες θα έπρεπε να δείξουν τόπο διαμονής στην έδρα της Επιτροπής. Οι πιστωτές είχαν δικαίωμα ένστασης στις αποφάσεις της Επιτροπής εντός 15 ημερών. Η ένσταση θα μπορούσε να υποβληθεί σε ειρηνοδικείο του οποίου η απόφαση ήταν τελεσίδικη...».

Αυτή δεν είναι πολύ δίκαια αντιμετώπιση για τα θύματα που είχαν υποστεί εκτόπιση, λεηλασία, πείνα, ψύχος, βιασμούς και σφαγές. Είναι ακριβώς όπως οι Ισπανοί κατακτητές της Αμερικής, για να νομιμοποιήσουν τη σφαγή των γηγενών, ζητούσαν από τα θύματά να μάθουν την ιστορία από τον Αδάμ μέχρι την ίδρυση της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας και έθεταν τον όρο αυτό για να τους καλέσουν να γίνουν χριστιανοί. Οι κατακτητές «για κάθε ενδεχόμενο» διάβαζαν τη σκεπτόμενη ιστορία (requirement*)) πίσω από τα δένδρα ψιθυριστά.

Ομως και αυτό δεν αρκεί... Η τρομακτική και η από κοινού σιωπή για τα γεγονότα που έγιναν περίπου πριν από έναν αιώνα, με επιθετικά-αμυντικά αντανακλαστικά, δεν μπορεί να εξηγηθεί με τη συνένοχη συμμετοχή σε μια καταραμένη λεηλασία.

53 διασωθέντες στη Συρία

Οι υπεύθυνοι των σφαγών

Υπάρχει και το ζήτημα των «εξόριστων στη Μάλτα»... Στο τέλος του Πολέμου, κάποιοι απ’ τους Ενωτικούς που συμμετείχαν στον αφανισμό των Αρμενίων δικάστηκαν και κάποιοι άλλοι στάλθηκαν στη Μάλτα για να δικαστούν και όταν επέστρεψαν έλαβαν θέσεις-κλειδιά στο νέο ρεπουμπλικανικό καθεστώς. Θέλετε μερικά παραδείγματα; Ιδού περισσότερα απ’ όσα θέλετε:

- Αλί Ιχσάν Σαμίζ: όταν επέστρεψε ανέλαβε διοικητής της 1ης Στρατιάς μέχρι τον Αύγουστο του 1922. Το 1940 καταδικάστηκε για δράση υπέρ των Γερμανών. Εκλέχτηκε το 1945 βουλευτής από το Δημοκρατικό Κόμμα.

- Αχμέτ Μουαμέρ μπέης: νομάρχης Καισάρειας 1922-1923.

- Αλί Φετχί Οκγιάρ: στενός φίλος του Μουσταφά Κεμάλ, πρωθυπουργός και πρόεδρος της Βουλής. Με εντολή του Κεμάλ ίδρυσε το Ελεύθερο Κόμμα.

- Φαζίλ Μπερκ Τουμτούρκ: βουλευτής, πρόεδρος του Ιδρύματος Προστασίας Παιδιού και ελεγκτής της Τουρκικής Αερολέσχης.

- Ουργκουπλού Μουσταφά Χα’ρί εφέντη: όταν επέστρεψε αρνήθηκε για λόγους υγείας να αναλάβει καθήκοντα. Πέθανε το 1921. Πατέρας του Σουάτ Χαϊρί Ουργκουπλού που διετέλεσε πρωθυπουργός.

- Μεχμέτ Σαμπίτ Σαγίρογλου: βουλευτής Ελαζίγ.

- Σαμπρί Τοπράκ: βουλευτής για 4 περιόδους. Υπουργός Γεωργίας.

- Μιτχάτ Σουκρού Μπλέντα: βουλευτής Μπουρντούρ και Σεβάστειας.

- Σουκρού καγιά: μέλος της αποστολής στη Λωζάννη. Τέσσερις περιόδους βουλευτής. Υπουργός Γεωργίας, Εξωτερικών και Εσωτερικών.

- Μεχμέτ Ομπεντουλάχ Χατίπογλου: δύο περιόδους βουλευτής.

- Αλί Μουνίφ (Γεγέναγα): δήμαρχος Αδάνων, Μερσίνας και βουλευτής.

- Φαΐκ Καλτακιράν: βουλευτής 1ης περιόδου Αδριανούπολης. Αντιπρόεδρος της Βουλής.

- Τζεμάλ Μερσινλί: βουλευτής 1ης περιόδου Σπάρτης-Πισιδίας.

- Χασάν Ταχσίν Ουξέρ: βουλευτής 1919-1935. Επιθεωρητής στρατού.

- Μουσταφά Βασίφ Καρακόλ: βουλευτής 1ης περιόδου. Υπόδικος της συνωμοσίας Σμύρνης (1926).

- Αχμέτ Εμίβ Γιαγμά: εκδότης της εφημερίδας Vatan και Ταn.

Η λίστα έτσι συνεχίζεται. Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι αυτοί που συμμετείχαν στον αφανισμό των Αρμενίων ήταν μέλη της «ιδρυτικής ελίτ» του νέου καθεστώτος. Το γεγονός ότι πολλοί απ’ αυτούς επιλέχθηκαν από τον Μουσταφά Κεμάλ να διοριστούν βουλευτές (όπως γίνονταν στις εκλογές) δείχνει την εμπιστοσύνη που έδειχνε η «ιδρυτική βούληση» σε τέτοια άτομα. Δεν φτάνουν μόνο αυτά! Οι Νουσρέτ μπέης (αντινομάρχης Ούρφας) και Κεμάλ μπέης (έπαρχος Μπογαζλιάν), που καταδικάστηκαν από το αυτοκρατορικό στρατοδικείο της Κωνσταντινούπολης και απαγχονίστηκαν, α-νακηρύχθηκαν «εθνικοί μάρτυρες» και στη συνέχεια δόθηκαν στις οικογένειές τους από τις κυβερνήσεις της ρεπουμπλικανικής περιόδου συντάξεις που προέρχονταν από τα έσοδα των «Εγκαταλειμμένων Περιουσιών».

Με τον τρόπο αυτό το νέο ρεμπουπλικανικό καθεστώς παρέλαβε τη δηλητηριώδη κληρονομιά του Κομιτάτου «Ενωση και Πρόοδος».

Συμπεράσματα

Είναι προφανές ότι η άρνηση αυτής της «δηλητηριασμένης κληρονομιάς» υπερβαίνει τις δυνατότητες των ρεπουμπλικανικών κυβερνήσεων. Το ίδιο ισχύει και για την αστική τάξη της Τουρκίας, που σφετερίστηκε τις «Εγκαταλειμμένες Περιουσίες» ή ακόμα το ίδιο οι επαρχιακοί Τούρκοι και Κούρδοι έμποροι.

Αυτό το καθήκον μπορούν να το αναλάβουν και να το διεκπεραιώσουν αυτοί που δεν έκλεψαν ούτε μια μπουκιά από τους μη μουσουλμάνους , που είναι οι φτωχοί Τούρκοι και Κούρδοι. Το μόνο ατόπημα που αυτοί έχουν κάνει είναι ότι έχουν πέσει θύματα της σοβινιστικής προπαγάνδας κατά της αναγνώρισης της Αρμενικής Γενοκτονίας. Με άλλα λόγια, το καθήκον αυτό μπορούν να το κάνουν «αυτοί που δεν έχουν τίποτα να χάσουν εκτός από τις αλυσίδες τους».

Η αιτία που πρέπει να προσπαθήσουμε είναι ότι γνωρίζουμε πολύ καλά ότι η αδελφοσύνη των λαών, των Κούρδων, των Τούρκων, των Αρμενίων, των Ρωμιών θα δώσει σαν κέρδος έναν ολόκληρο κόσμο.

 Sibel Ozbudun 
Σπούδασε στο Παρίσι Κοινωνιολογία και Γαλλική Φιλολογία. Στο πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης σπούδασε Ανθρωπολογία. Εκπόνησε τη διδακτορική της διατριβή στο πανεπιστήμιο Χατζέτεπε της Αγκυρας, όπου εργάζεται ως καθηγήτρια. Ασχολήθηκε επίσης με τη δημοσιογραφία και τις μεταφράσεις.
 Εχει συγγράψει πολλά βιβλία για θέματα κοινωνιολογίας, πολιτισμού και ανθρωπίνων δικαιωμάτων.