«Η ΤΥΧΗ 25.000 ΚΑΡΣΙΩΤΩΝ».

Στο μεταξύ, στο Βατούμ, η δεινή θέση των προσφύγων Καρσιωτών συνεχιζόταν. Εικόνα αυτής της καταστάσεως μας δίνεται από τις στήλες της εφημερίδος «Εποχή» της 27ης Ιουνίου 1920, με τίτλο «Η ΤΥΧΗ 25.000 ΚΑΡΣΙΩΤΩΝ».
«Εις τον Καύκασον και εις την Νότιαν Ρωσίαν, μεταξύ των δη μιουργηθεισών νέων χωρών πέραν των απωτάτων ακτών του Ευξείνου εκατοντάδες χιλιάδων Ελλήνων θέλουν να μεταναστεύσουν οπουδήποτε ορίσει εις αυτούς η κυβέρνησις της Ελλάδος... 
Και αι Αθήναι και η κυβέρνησις ήκουσαν της φωνής των Ελλήνων αυτών οι οποίοι εθεωρούντο χαμένοι και ησθάνθησαν τους πόθους των. 
Με αποστολάς ενεργηθείσας από όλους τους αρμόδιους πολιτειακούς και κοινωνικούς οργανισμούς εγνώσθησαν αι ανάγκαι και οι πόθοι των εκλεκτών αυτών Ελλήνων, εδόθησαν εις αυτούς αι πρώται βοήθειαι, αλλά προπάντων εδόθη εις αυτούς η υπόσχεσις και εγεννήθη η ελπίς ότι ταχέως θα μεταφερθούν εις την Ελλάδα. 
Η Μακεδονική γη είναι αρκετά εκτεταμένη ώστε να δεχθεί και περισσοτέρους Έλληνας από τους θέλοντας να μεταναστεύσουν. 
Πλοία εστάλησαν εις το Βατούμ και δεκαπέντε χιλιάδες περίπου αμιγών Ελλήνων μετεφέρθησαν εις Μακεδονίαν δια να εγκατασταθώσιν εκεί και να εργάζονται, παράδειγμα όχι μόνον φιλοπονίας αλλά και γεωργικής αναπτύξεως, ώστε να παραστήσουν την Μακεδονίαν από Ελληνικής Ελληνικωτέραν και να πλουτίσουν αυτήν χρησιμοποιώντας την γόνιμον γην της.
» Αλλ' ενώ επρόκειτο να μεταφερθούν πολλαί ακόμη μυριάδες Ελλήνων ιδίως από το Καρς, ανεκόπη αποτόμως το μεγαλουργόν και εθνοφελέστατον αυτό σχέδιον και όχι μόνον δεν επεξετάθη δια να καταστεί δυνατόν να μεταφερθούν εκ Ρωσίας και εκ του Καυκάσου όλοι οι εκεί Έλληνες, αλλά και 25.000 Ελλήνων εγκαταλειψάντων τους τόπους της διανομής των δια να μεταφερθούν με τα κτήνη των και ό,τι άλλο ηδύναντο να συμπεριλάβουν μεθ' αυτών, ανεστάλη επ' αόριστον η μεταφορά και οι δυστυχείς αυταί ευρίσκονται ή καθ' οδόν ή εις το Βατούμ αναμένοντες να ιδούν τα υποσχεθέντα πλοία επί των οποίων να επιβιβασθούν δια την Μακεδονίαν. Αλλά τα πλοία δεν αποστέλλονται και τα βάσανα των δυστυχών αυτών Ελλήνων αντί να τερματισθούν εισέρχονται εις νέον στάδιον. Η απόγνωσις τους περιμένει.
» Τάχα είναι ανάγκη να τονίσωμεν ότι έχομεν ανάγκην των Ελλήνων αυτών δια να κάμωμεν την Μακεδονίαν ελληνικήν και να έχωμεν εις την ύπαιθρον χώραν και τα σύνορά μας Έλληνας.
Τάχα είναι ανάγκη να τονίσωμεν ότι χάριν της Ελληνικής παραγωγής προς καλλιέργειαν της Ελληνικής γης έχομεν ανάγκη νέων χειρών, κατόπιν μάλιστα της παλινοστήσεως των Θρακών και Μικρασιατών εκ τας εστίας των και την εκ της μεταναστεύσεως εις Αμερικήν ελάττωσιν του αγροτικού μας πληθυσμού; Μήπως δεν έχομεν ανάγκην να τονίσωμεν τους Ελληνικούς πληθυσμούς των νέων μας χωρών δια να καταστεί οριστική και ασφαλείς εις αυτάς η ελλληνική κυριαρχία, δια να δυνάμεθα να αντλώμεν επί τόπου μαχητάς υπερασπιστάς της ιδέας;
» Πως όμως παρ' όλα αυτά εγκατελείφθη η ιδέα της μεταφοράς τουλάχιστον των εικοσιπέντε χιλιάδων Ελλήνων του Καρς των αναμενόντων τα πλοία προς επιβίβασιν; Εικοσιπέντε χιλιάδες γεωργών δύνανται να καλλιεργήσουν πολύ περισσότερα, αλλά αν παραδεχθώμεν μόνον 100.000 στρέμματα, η εξ αυτών ετησία γεωργική πρόσοδος δύναται να υπερβαίνει κατά πολύ τα 500.000.000 δραχμών, από τα οποία μόνον ο φόρος της δεκάτης θα είναι ικανός να καλύψει την γενομένην δαπάνην εντός τριών ή τεσσάρων ετών. 
Αλλ' η εθνική παραγωγή δεν ενδιαφέρει σήμερον το κράτος μόνον από απόψεως πλουτοπαραγωγικής αλλά και επισιτιστικής. Και η Ελλάδα, η έχουσα ευφόρους αλλά ακαλλιεργήτους γαίας ελλείψει γεωργικών χειρών, έχει απόλυτον ανάγκην να ενισχύσει την εγχώριον παραγωγήν της δια να έχει όσο το δυνατόν ολιγότερον ανάγκην των ξένων αγορών».