Ή σταγόνα ή ωκεανός

Θερμής υποδοχής έτυχε η ποιητική συλλογή του Ηλία Τσέχου «Ή σταγόνα ή ωκεανός», που έφτασε στην τρίτη έκδοσή της. Ενθαρρυμένος από την επαφή του με το αναγνωστικό κοινό, ο ποιητής εξομολογείται:
«Ατενίζοντας την αναγνωσιμότητα της ποιητικής συλλογής «Ή σταγόνα ή ωκεανός», τόσο αισιόδοξα και τόσο θαρραλέα, στους μαύρους καιρούς που διανύουμε, η χαρά της ποίησης είναι μεγάλη, γιατί διαλύει το σύμπαν και το συναρμολογεί ταυτόχρονα.
 Γι αυτό ας βρει τις φωνές του ο τόπος και ας βρούμε το σώμα μας στους δρόμους που αγωνίζεται η ψυχή μας για να κερδίσει τα χαμένα, φτύνοντας ξεπουλήματα και εκχωρήσεις. 
Για όλα όσα συμβαίνουν αύριο, αν δε μετανιώσει η ζωή δεν ματαιώνει τη θνητότητα της.Τα γεγονότα, λοιπόν, γραφής και ανάγνωσης δρουν ως ελιξίρια».
Καθώς ο ποιητής ετοιμάζει την υπό έκδοση ποιητική συλλογή «Νόμοι Αφιερώσεων» (2012), αρδεύοντας το Βέρμιο, την Κράστα, τους μακεδονικούς τάφους, τις μνήμες, ο Παντελής Τσαλουχίδης, ιχνηλατώντας την ποιητική διαδρομή του Ηλία Τσέχου και ζωγραφίζοντας τη συλλογή «Η σταγόνα ή ωκεανός», λέει: 
«Τα 40 καινούργια ποιήματα και τα δέκα οχτώ χαϊκού της συλλογής,πολλές  φορές επιγραμματικά έως ελλειπτικά (ο Τσέχος έχει μακρά θητεία στο μινιμαλιστικό ποίημα), άλλες πάλι μεγαλύτερα μα ποτέ γιγαντιαία, καλύπτουν τα μικρά και τα μέγιστα της ανθρώπινης εμπειρίας και σκέψης. 
Το Βέρμιο, οι αρχαίοι μύθοι και τάφοι, η ποντιακή παράδοση, οι άνθρωποι, τα ζώα και oι οξιές του φθινοπώρου, στροβιλίζονται σε έναν διονυσιακό χορό ανάμεσα στις παιώνιες της Κράστας, στο φαράγγι και στα σπήλαιά της, παρασέρνοντας ακόμα και τη συντακτική δομή του λόγου, που συχνά τεντώνεται στα όριά της για να ακολουθήσει τον ποιητικό ρυθμό.

Σαν τον Σειληνό, ο ποιητής συναιρεί στο ίδιο ποιητικό υποκείμενο τη χαρά της ζωής με την τραγική της όψη, που «υμίν άρειον μη γνώναι», καθώς αποκάλυψε στις ίδιες αυτές πλαγιές του Βερμίου ο Σειληνός στο βασιλιά Μίδα.

 Αυτό το παιχνίδι των αντιθέσεων που αντικατοπτρίζεται και στον τίτλο της συλλογής, υπογραμμίζει τον πρωτεϊκό χαρακτήρα της ποίησης του Τσέχου, με τις συνεχείς μεταμορφώσεις μορφής και περιεχομένου.

 Πρωτέας και Σειληνός, σταγόνα ή ωκεανός, ο ποιητής δεν παύει πάντως να υπενθυμίζει ότι «για όσα δεν αγαπήσαμε υπάρχει χρόνος».

Κρίσεως τάφος

Για όσα δεν αγαπήσαμε - υπάρχει χρόνος

Αν βρέχει — Κι αν πλημμυρίζει

Ο τάφος μου πάντα ν' ανθίζει

Τις ευωδιές σας — Διαρκώς

Παρχάρα — Ανηφορώ στα ύφη

Αισθήσεις μόνον — Ουρανοί εισπνεόμενοι

Αρκείσαι στις φωτολουσίες

Να αποστέλλεσαι ανθέων — στόλος

Ίχνη αγύριστα

Ποιοι νόμοι σ' αθωώνουν ποίηση

Ποιοι σ' αναθεματίζουν

Τι τριγυρνάς παντού — και μας λιγώνεις

Γνωρίζω πλέον οι θεοί τι κρύβουν

Έτσι λογάριαζε η ζωή — Τις υφηλές κορφές της

Μη γκρεμιστούν,μη χαμηλώσουν

(Από τη συλλογή: «Ή σταγόνα ή ωκεανός»)