Tα έθιμα των Βαΐων

Στην εκκλησία ο παπάς μοίραζε κλαδιά βαΐας με μπουμπούκια (είναι ποικιλία λεύκης). Ήταν καλός οιωνός να έχει το κλαδάκι περιττό αριθμό μπουμπουκιού.

Τα παιδιά μετά την εκκλησία γύριζαν στα σπίτια ψάλλοντας:

 θεία, θεία των Βαΐων,

δός κερκέλ (στους άλλους)

κ’εμέν δός ωβόν.

 Τά κερκέλια ήσαν κουλούρια από σιταρένιο αλεύρι χωρίς σουσάμι που ήταν άγνωστο στη Σαντά! Πριν νά ξεκινήσουν έπαιρναν ένα κομ­μάτι σπάγγου όπου περνούσαν ένα κερκέλ διπλάσιο στο μέγεθος άπ' τά άλλα, ειδικά καμωμένο γιά γούρι, ένα κλαδί βαΐου κι ένα καλαθάκι γιά τ’ αυγά.

Κάθε  νοικοκυρά ανάλογα με τήν οικονομική της κατάσταση, τη συγγένεια ή την συμπάθεια προς τά παιδιά πού έβάεβαν,  έδινε κερκέλ ή αυγό.

Τα αυγά τά κρατούσαν τά παιδιά, γιά νά τσουγκρίσουν τή Λαμπρή. Μερικές φορές εβάευαν και μερικοί άντρες έτσι για να γελάσουν.

Μια χρονιά ο αγωγιάτης ο Γιάννες ο Κούφον φορτώθηκε ένα ταοκάλαθον (τό πιο μεγάλο καλάθι) γιά νά βάλει τ’ αυγά που θά μάζευε, πήρε κι ένα σκοινί, με το οποίο φόρτωνε τό άλογο, γιά νά περάσει τά κερκέλια, έδωσε την άλλη άκρη  του στο Λάμπον.

Τσσιάντζζαν φορτωμένον κι  αυτόν με άλλο ταοκάλαθον και γύριζαν τα σπίτια.

Επειδή δε τό σχοινί ήταν μακρύ και τα σπίτια πυκνά, ο ένας έμπαινε στο ένα σπίτι κι ο άλλος στο άλλο οι νοικοκυρές βλέποντας το καλάθι και το σχοινί, στην αρχή τάχαναν, ύστερα όμως έσκαγαν στα γέλια και τους έδιναν και αυγό και κερκέλ.

Από το έθιμο αυτό έγιναν ­οι λέξεις βαεύω και βάεμαν πού μεταφορικά και ειρωνικά λέγονται για κείνους πού κάμνουν πολλές επισκέψεις.

Την Κυριακή των Βαΐων επιτρέπονταν τά ψάρια  στη Σαντά όμως επειδή ήταν μεγάλη η απόσταση μόνο χαψία (αντζούγιες) έφερναν οί αγωγιάτες.

Στάθης Αθανασιάδης

"Ιστορία & Λαογραφία του Πόντου"