Οι προσευχές που έχουν καταστεί λαϊκή παράδοση, είναι τόσο παλιές που οι ρίζες τους χάνονται στα βάθη των αιώνων. Κάθε φορά που οι άνθρωποι αισθάνονται φόβο λένε, συνειδητά ή ασυνείδητα, προσευχές και ξόρκια. Τις περισσότερες φορές δεν ξέρουν το νόημά τους.
Ωστόσο ξέρουν ποια προσευχή ή ξόρκι πρέπει να λένε για κάθε περίσταση και σε κάθε συγκεκριμένη στιγμή. Για παράδειγμα εγώ όταν ήμουν παιδί, κάθε φορά που άστραφτε και βροντούσε ο ουρανός, έλεγα την προσευχή "Αλλαχιούμμε Σελλί".
Πίστευα πως με την προσευχή αυτή έδιωχνα το κακό που μπορούσε να με βρει.
Ένιωσα έκπληξη, όταν διαπίστωσα ότι οι κάτοικοι του χωριού Τσορούκ λένε ακόμη ρωμαίικες προσευχές, γιατί αυτοί που μου τις διηγήθηκαν, ενώ ήξεραν σε ποιες περιστάσεις πρέπει να τις λένε, δε μπορούσαν να εξηγήσουν το νόημά τους. Οι προσευχές δεν έχουν καμία σχέση με τη σημερινή ισλαμική πίστη και νομίζω ότι δεν έχουν σχέση ούτε με την χριστιανική.
Γνωρίζουμε ότι στις ακτές της Μαύρης Θάλασσας, και ιδίως στον Πόντο, υπήρχαν διάφορες θρησκείες, πριν τον χριστιανισμό. Δε βρέθηκαν απομεινάρια από τεμένη ή βωμούς εκείνης της εποχής· όμως το γεγονός ότι ένας από τους πιο ενδιαφέροντες αρχαίους ελληνικούς μύθους, η Αργοναυτική εκστρατεία, εκτυλίσσεται στην Κολχίδα, στα ανατολικά της Μαύρης Θάλασσας, ενισχύει την άποψη ότι οπωσδήποτε υπήρχαν λατρευτικά κέντρα στην περιοχή.
 |
| Η Αργώ |
Οι περισσότεροι από αυτούς ζούσαν σε βαλτώδη τμήματα των παραλίων σε πασσαλόπηκτες κατοικίες και, σύμφωνα με πληροφορίες, τηρούσαν το έθιμο της περιτομής.
Λάτρευαν ένα θεό που ήταν καθισμένος σε ένα θρόνο, τον οποίο κουβαλούσαν λιοντάρια, και στο χέρι του κρατούσε μια πέτρα. Η κύρια ενασχόλησή τους ήταν η επεξεργασία και η καλλιέργεια του κανναβουριού και μάλιστα εξήγαγαν τα υφάσματα που έφτιαχναν από κανναβούρι.
Κάποια απ' αυτά τα χαρακτηριστικά των Κόλχων δεν μας είναι καθόλου άγνωστα. Μέχρι πρόσφατα η πιό σημαντική ενασχόληση των Οφλήδων ήταν η καλλιέργεια του κανναβουριού και η πώληση του υφάσματος που έφτιαχναν από αυτό.
Η θεά του Φεγγαριού έχει μία ξεχωριστή θέση στον Πόντο. Ήταν τόσο αξιοσέβαστη που οι βασιλιάδες του Πόντου ορκίζονταν στο όνομά της για τα έργα που θα έκαναν για το μέλλον του Βασιλείου.
Το διαδεδομένο όνομα αυτής της θεάς στον Πόντο ήταν Μα. Είναι γνωστό ότι το όνομα Μα έχει τις ρίζες του στην περσική γλώσσα και ότι στο Ιράν υπήρχε μία θεά του φεγγαριού που την έλεγαν Μάο.
Σε ορισμένα νομίσματα είναι γραμμένο αυτό το όνομα. Ένα χωριό των Σουρμένων στα σύνορα με τον Όφι ονομάζεται Μάχνο.
Δίπλα σε αυτό το όμορφο παραθαλάσσιο χωριό βρίσκεται το Ιβιάν, όπου υπάρχουν ακόμη τα ερείπια ενός αρχαίου τείχους. Αυτά τα μέρη ήταν κατάλληλα για ναούς και για οχύρωση.
Πίσω από το Μάχνο και το Ιβιάν βρίσκεται το χωριό Τσορούκ και το φρούριο του. Τα πολλά σπήλαια στο φρούριο του Τσορούκ δίνουν την εικόνα ναών και δημιουργούν την εντύπωση ότι κάποτε, σε κάποια περίοδο της ιστορίας, τα μέρη αυτά ήταν σημαντικά θρησκευτικά κέντρα.
Ορισμένοι ιστορικοί υποστηρίζουν ότι στον Πόντο ο θεός Απόλλων είχε ιδιαίτερη θέση ανάμεσα στους λατρευόμενους θεούς. Τα νομίσματα του Βασιλείου του Πόντου, που προέρχονται από την Τραπεζούντα, στη μία όψη φέρουν ανάγλυφο τον Απόλλωνα. Τα πανηγύρια Καρνές, που γίνονται στις ημέρες μας (στις επτά Αυγούστου) και ίσως αποτελούν κατάλοιπο εθίμου ευχαριστίας και προσκυνήματος του Απόλλωνα, ενισχύουν αυτή την άποψη .
Ο Θεός του ήλιου, Μίθρας (Απόλλων), λατρευόταν στο συγκεκριμένο βουνό.
Η εξάπλωση του χριστιανισμού στην Τραπεζούντα έλαβε χώρα γύρω στα 300 μ.Χ. Αυτήν την περίοδο η Τραπεζούντα ήταν κάτω από Ρωμαϊκή κυριαρχία.
Εκείνη την εποχή ο Ρωμαίος διοικητής της Τραπεζούντας ήταν ο Λυσίας. Ο Λυσίας πήρε υπερβολικά αυστηρά μέτρα κατά των χριστιανών ιεραποστόλων και βασάνιζε αυτούς που συλλαμβάνονταν. Επιπλέον και ο λαός ήταν αφοσιωμένος στη λατρεία του Μίθρα.
Εκείνα τα χρόνια ο Άγιος Ευγένιος και οι σύντροφοι του, Ουαλεριανός και Κανίδιος, έφτασαν στην Τραπεζούντα για να διαδώσουν τον χριστιανισμό. Αφού έκαναν εκτίμηση της κατάστασης, αποφάσισαν να καταστρέψουν το άγαλμα και το βωμό του Μίθρα. Παρόλο που δεν έγινε γνωστό πώς ακριβώς καταστράφηκαν, ο Μ. Παρανίκας στο έργο του "Η εισαγωγή του χριστιανισμού εις Τραπεζούνταν και Χαλδίαν" γράφει ότι η καταστροφή επήλθε ως αποτέλεσμα των προσευχών των τριών αγίων.
Μετά την καταστροφή οι τρεις άγιοι κρύφτηκαν, για να μη συλληφθούν και βασανιστούν. Ο Άγιος Ευγένιος κρύφτηκε σε μιά σπηλιά της Τραπεζούντας που είναι γνωστή ως "Το Σπήλαιο των ακανθών" ενώ οι άλλοι δύο στα βουνά της Χαλδίας. (Η σπηλιά που κρύφτηκε ο Άγιος Ευγένιος ήταν κοντά στο σπίτι του πατέρα του). Την επομένη ημέρα ο λαός, που είδε το άγαλμα και το βωμό κατεστραμμένα, κατάλαβε ότι το έκαναν οι τρεις άγιοι και εξέφρασε τα παράπονά του στον Ρωμαίο διοικητή Αυσία.
Ο Λυσίας οργισμένος διέταξε να συλλάβουν τους αγίους. Δύο ομάδες, που δημιουργήθηκαν από τους δημίους και από τους φανατικούς λάτρεις του Μίθρα, βάλθηκαν να αναζητούν τους αγίους. Στο τέλος, μια γυναίκα, που είχε πάει στο δάσος, για να μαζέψει ξύλα, είδε και κατέδωσε τον Άγιο Ευγένιο ενώ τους άλλους δύο τους πρόδωσε ένας φίλος τους, που γνώριζε και αργότερα ομολόγησε ότι ήταν χριστιανοί. Οι τρεις άγιοι οδηγήθηκαν στον Λυσία ο οποίος τους ζήτησε να απαρνηθούν το χριστιανισμό απειλώντας πως θα τους αποκεφαλίσει. Οι άγιοι δεν δέχτηκαν, βασανίστηκαν και θανατώθηκαν.
Μετά την αποδοχή της χριστιανικής θρησκείας, ο Άγιος Ευγένιος ανακηρύχτηκε πολιούχος της Τραπεζούντας και οικοδομήθηκε προς τιμήν του εκκλησία. Σήμερα αυτή η εκκλησία χρησιμοποιείται ως τζαμί και φέρει το όνομα Εσκί Τζουμά. Οι ιστορικοί γράφουν ότι ο Άγιος Ευγένιος ήταν Τραπεζούντιος.
Τελικά ο Μίθριος-Απόλλωνας ηττήθηκε αλλά τα σχετικά με τη λατρεία του έθιμα εξακολουθούν να επιβιώνουν χωρίς να το αντιλαμβάνεται κανείς. Αυτό δείχνει ότι τα έθιμα, τα οποία αποτελούν παράδοση αιώνων, είναι στοιχεία ενός τόσο ισχυρού πολιτισμού, ώστε, ακόμη και αν τα αγάλματα και οι ναοί, που είναι σύμβολά του, καταστραφούν και ισοπεδωθούν, δεν καθίσταται δυνατή η εξαφάνισή τους.
Omer Asan
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου