Από το μαρτυρολόγιο του Πόντου

Στο φύλλο του Σαββάτου 14 Φεβρουαρίου 1919, η εφημερίδα «Εποχή» της Τραπεζούντας, του εθνομάρ­τυρα δημοσιογράφου Νίκου Καπετανίδη, έγραφε για τα εγκλήματα των Τούρκων σε βάρος των χριστιανών διαφόρων χωριών, δίνοντας και μερικά στατιστικά και γεωγραφικά στοιχεία για αυτά.

 Καταχωρώντας  τα παρακάτω δημοσι­εύματα της «Εποχής», ικανοποιούμε, οπωσδήποτε, και την επιθυμία πολλών, που  ζητούν πληροφορίες για τα χωριά των δικών τους στον Πόντο. Σε γλώσσα απλή καθαρεύουσα - όπως συνηθιζόταν τότε σε όλα τα έντυπα των Ελλήνων - δημοσιεύονται τα παρακάτω (προηγείται το όνομα τον οικισμού):

Μπέη Ταρλά. (σ. σ. στην περιοχή Τορούλ Μεσοχαλδίου) Τριάντα οικογένειαι με πληθυσμόν 150 ατόμων, με μίαν εκκλησίαν, χώρα γεωργική και κτηνοτροφική προ πάντων, ως εκ της ωραίας τοποθεσίας της, με 500 πρόβατα, 400 αγελάδες και 20 φορτηγά ζώα.

Απηλάθησαν εν γένει όλοι υπό της τουρκικής κυβερνήσεως και οι πλείστοι εξ αυτών, ένεκα των δυσμενών συν­θηκών καθ' οδόν απέθανον, των επίλοιπων δε η διαμονή εισέτι αγνοείται. Νυν δε (έτος 1919) η χώρα αυτών έρημος και ακατοί­κητος. Η αξία της απολεσθείσης κοινοτικής περιουσίας ανέρχε­ται εις 300 χρυσάς λίρας Τουρκίας, των δε ιδιωτών εις 8.790.

Δέσμενα. (σ. σ. στην περιοχή Κιουρτούν Μεσοχαλδίου) Μι­κτή χώρα, συνέκειτο εξ 150 οικογενειών με πληθυσμόν 1.500 ψυχών, ελληνικών των πλείστων, ασχολουμένων εις το εμπόριον ανά τας παραθαλασσίας πόλεις του Πόντου, εχόντων και αποι­κίας προς τα παράλια της Τριπόλεως. Το επίλοιπον  μέρος των κατοίκων της χώρας ταύτης ησχολείτο εις την γεωργίαν και κτηνοτροφίαν, η οποία ήκμαζεν υπέρ το μέτρον ένεκα της ευφόρου αυτής θέσε­ως ως έχουσα απέραντα και ωραιότατα παρχάρια εις τα οποία κατά το έαρ μετέβαινον οι έμποροι της Τριπόλεως.

Ένεκα της φιλοποντίας των κατοίκων αυτής προήχθη αρκετά, διατηρούσα ωραίαν σχολήν πεντατάξιον με τρεις ωραίας εκκλησίας κεκοσμημένας καταλλήλως.

Οι κάτοικοι διετήρουν 2.000 πρόβατα, 1.000 αγελάδας και 100 διάφορα φορτηγά ζώα. Έσχον όμως το ατύχημα να στερηθούν πάντα ταύτα, εις δύο αλλεπαλλήλους επιδρομάς τας οποίας υπέστη το χωρίον και κατά τας οποίας κατεκρεουργήθησαν περί τους 70 εξ αυτών.

Οι λοιποί απηλάθησαν υπό των Τούρκων, ως επί το πλείστον προς τας πεδιάδας της Σεβαστείας, ένθα κακήν κακώς ένεκα των καταπιέσεων απεδεκατίσθησαν. Ελάχιστοι μόνον ήσαν οι εναπομείναντες, μερικοί δε εξ αυτών διέφυγον προς το ρωσσικόν έδαφος, οπόθεν και διεσπάρησαν ανά τον Καύκασον ένθα και εκεί δια τα συνεπείας της δυσχερούς θέσεώς των απεδεκατί­σθησαν.

Νυν δε ακατοίκητος. Το σύνολον της αξίας των περι­ουσιών ιδιωτών και κοινότητος, εις τας οποίας δεν να προστεθή επί πλέον και η αξία των επιταχθέντων εμπορευμάτων φθάνει τας 26.250 χρυσάς λίρας Τουρκίας.