Το δράμα της γενοκτονίας

Στην τουρκική Βουλή εκλέχτηκαν και 27 Έλληνες βουλευτές. Παρά τις προσπάθειες μείωσης της σημασίας και του αριθμού των Ελλήνων οθωμανών, αποφασίστηκε να εκλεγεί ένας βου­λευτής κατά 100.000 κατοίκους. Έτσι αναγνωριζόταν συνολικός ελληνι­κός πληθυσμός 2.700.000 και για τον Πόντο, όπου εκλέχτηκαν 7 βουλευ­τές, αναγνωριζόταν πληθυσμός 700.000.

1922 ΣΜΥΡΝΗ

Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή και την ανταλλαγή πληθυσμών, που επακολούθησε, οι αφιχθέντες Πόντιοι δεν ξεπερνούσαν τις 350.000 και συνολικά όλοι οι πρόσφυγες τους 1.300.000. Επομένως διαπιστώνεται μια διαφορά 1.400.000. Όμως η πραγματικότητα των χαμένων είναι ακόμη μεγαλύτερη, γιατί, όπως είπαμε, η παραδοχή των Τούρκων ότι οι Έλληνες είναι 2.700.000 δεν ήταν αληθινή και επί πλέον μέσα στους αφιχθέντες 1.300.000 πρόσφυγες συμπεριλαμβάνονταν και πολλοί Πόντιοι και άλλοι Έλληνες, που ήλθαν από περιοχές του Καυκάσου, Κριμαίας, Ουκρανίας κ.λ.π. λόγω της επιβολής στη Ρωσία του κομμουνιστικού καθεστώτος.

Πόσο λοιπόν μεγάλο ήταν το δράμα της γενοκτονίας, δε θα το μάθουμε ποτέ μ' ακρίβεια, όμως, καθώς θα αναφερώμαστε σε περιστατικά μέσα από τα αρχεία, εύκολα και ο πιο κακόπιστος αναγνώστης θα βγάλει τα συμπεράσματα, που δε θα απέχουν πολύ από την αλήθεια.

Ο Τούρκος συνηθισμένος από αιώνες στην ιδέα της υπεροχής και κυριαρχίας επί των χριστιανών, τους οποίους αποκαλούσε giaours (γκιαούρης=άπιστος), δεν εννοούσε την πραγματική σημασία των λέξεων: Ελευθερία, Ισότητα, Δικαιοσύνη.

Πίστευε πως η ελευθερία αφορούσε μόνον αυτόν, τον οποίον απάλ­λασσε από τους επιβληθέντες περιορισμούς, οι οποίοι δεν τον άφηναν, όπως παλαιότερα, σε εκδηλώσεις κατά των giaours.

Οι Νεότουρκοι δε διέφεραν σε τίποτε από τους προγόνους τους, απλώς εξαπάτησαν τον κόσμον ολόκληρον και τους ευρωπαίους ειδικώτερα, ώστε να σταματήσει η επί σειρά πολλών δεκαετιών δυνατότητα επι­βολής επί της Τουρκίας μεταρρυθμίσεων υπέρ των χριστιανών.

Φανατισμένοι και έμπιστοι πράκτορες του κομιτάτου "Ενωση και Πρόοδος", σε βραχύ χρονικό διάστημα, περιέτρεξαν ολόκληρη την αυτο­κρατορία και δημιούργησαν ένα αποτελεσματικό, ασφυκτικό δίκτυο οπα­δών μυημένων με όρκο, με το δεξί χέρι πάνω στο Κοράνιο και στο πιστό­λι.

Μετά από μια περίοδο εσωτερικών αγώνων για διανομή της εξουσίας επικράτησαν οι πιο σκληροπυρηνικοί με αρχηγούς την τριανδρία Enver, Talaat και Djemal.

Σ' όλες τις βάρβαρες μεθόδους του παρελθόντος, δηλαδή των κλο­πών, αρπαγών, βιασμών, δολοφονιών, στημένων κατηγορητηρίων και δι­κών προστέθηκαν δυο άλλοι σατανικώτεροι τρόποι εξόντωσης:

Another photo of the massacres of the Greeks of Asia Minor. 
Photo des massacres des Grecs en Asie Mineure. 
Eine andere Aufnahme der Massacer der Griechen in Kieinxisien.

Φωτογραφία σφαγέντων Ελλήνων από τους Τούρκους.

α. Στράτευση και των χριστιανών.

 Μέτρο που ίσχυε πάντοτε από το 1858 και μετά, όμως για τους απίστους περιοριζόταν στην εξαγορά μ' ένα ορισμένο χρηματικά ποσό αντισηκώματος καλούμενο bedel.

Κατά τους Βαλκανικούς πολέμους, αλλά και το πρώτο έτος του Α' παγκοσμίου πολέμου, η στράτευση των χριστιανών ήταν τυπική, όπως και των Τούρκων, όμως πάντοτε ετοποθετούντο στις πλέον απόμακρες μονάδες και η μεταχείρισή τους από τους αξιωματικούς και υπαξιωματι­κούς ήταν απάνθρωπη και βάρβαρη, που συχνά έφτανε σε ξυλοδαρμούς μέχρι θανάτου.

Όλες οι χιονισμένες κορφές της Ανατολίας και του Καυ­κάσου και η ζεστή αφιλόξενη έρημος της Αραβίας και του Σινά γέμισαν από πτώματα χριστιανών στρατιωτών, που τους χρησιμοποιούσαν πολλές φορές σαν υποζύγια να σέρνουν πέρα-δώθε φορτηγά κάρα, πυροβόλα και παντός είδους πολεμοφόδια και πυρομαχικά.

 Και ξαφνικά από τις αρχές του Ιουλίου του 1914 τέθηκε σ' εφαρμογή ένα πιο σατανικό σχέδιο, γερ­μανικής έμπνευσης.

Κατάταξη των χριστιανών σε ξεχωριστά άοπλα στρατιωτικά τμή­ματα, τα λεγόμενα τάγματα εργασίας "Ameles tabour". Σκοπός τους τυπικά οι εργασίες κοινής ωφέλειας (διάνοιξη δρόμων, τούνελ, μεταλλεία, ανθυγιεινά εργοστάσια κ.λ.π.), όμως ουσιαστικά οι εργασίες αυτές συνέ­χιζαν όσο συνέχιζε και η σωματική και ψυχική αντοχή του καθενός.

Ένα κομμάτι ακατάλληλο ψωμί από βίκο (τροφή για ζώα) και μια νερόβραστη σούπα ημερησίως, κάτω από βροχή και χιόνι, με βρισιές, προπηλακισμούς και ξύλο, αρρώστιες από δυσεντερία, διάρροια, εξανθη­ματικό τύφο, δεν άφηναν πολλά περιθώρια επιβίωσης. Ελάχιστος υπήρξε ο αριθμός αυτών που επέζησαν από τα περίφημα αυτά ameles tabour, τα "τάγματα θανάτου", όπως τα αποκαλούσαν οι χριστιανοί.

Ιδού μια αυθεντική μαρτυρία:

"Εγώ ήμουνα ο μεγαλύτερος γιος της οικογένειας. Ο πατέρας μου πέ­θανε, όταν ήμουν 12 χρόνων. Έμεινα προστάτης σε 3 άλλα αγόρια και δύο αδελφές.

Το Σεπτέμβριο του 1916 με πήραν από το χωριό μου, το Αχιραχμαλού της περιφέρειας Ακ-νταγ-Ματέν, της νοτιώτερης πόλης του Πόντου. Μετά από πορεία 35 ημερών και αφού στο δρόμο από τους 300 πον ξεκινήσαμε υπέκυψαν στην πείνα και στις κακουχίες περίπου 70 άτομα -μην ξεχνάμε ότι μαζί μας ήταν άνδρες από 18 έως 50 χρόνων- φτάσαμε επιτέλους στο Κοζάτ, μια πόλη που κατοικούνταν από Κούρδους, Τούρκους και Αρμένιους (μέχρι το 1915 που τους σκότωσαν όλους). Εκεί ξεχώρισαν όσους μεγάλους ήξεραν μια τέχνη (κτίστη,, αρτοποιού, σιδερά, καραγωγέα κ,λ.π) και τους υπόλοιπους περίπου 150 μας πήγαν στην πόλη Καρπέρ.

Η πόλη αυτή ήταν στα όρια της περιοχής των Κούρδων και πολύ κοντά στους χώρους στρατιωτικών επιχειρήσεων. Πολεμούσαν εκεί οι Τούρκοι με τους Ρώσους.

Η κατάστασή μας ήταν άθλια. Τα παπούτσια μας είχαν τρυπήσει και τα δέναμε με σπόγγους, για να τα συγκρατήσουμε. Είμασταν άπλυτοι και εξαντ­λημένοι από τις πορείες, αλλά κυρίως από την πείνα.

Μας πήγαν σ' ένα άδειο στρατώνα, όπου συναντήσαμε άλλους 200 περί­που Έλληνες και Αρμένιους, που η φυσική τους κατάσταση ήταν χειρότερη από τη δική μας. Ένας ψηλός Τούρκος λοχαγός, συνοδευόμενος από δύο αν­θυπολοχαγούς και με τη βοήθεια 20 χωροφυλάκων μας έβαλε στη γραμμή και μας μίλησε.

"To tabour (τάγμα) που ήρθατε έχει ιερή αποστολή. Βοηθάει το στρατό μας στο δίκαιο αγώνα μας κατά των Ρώσων. Θέλω σκλη­ρή δουλειά και πειθαρχία. Προσέξτε, έχω δικαίωμα ζωής και θανά­του επάνω σας".

Όπλα δε μας έδωσαν, μόνη στρατιωτική μας εξάρτηση ήταν μια άθλια χλαίνη, αυτή για στρώμα, αυτή και για παλτό. Βρισκόμασταν στο τέλος Οκτωβρίου και το χιόνι άρχισε να πέφτει στην περιοχή. Από το πρωί μέχρι τα μεσάνυχτα κουβαλούσαμε πυρομαχικά κι' άλλα εφόδια στο στρατό, που πολεμούσε ή επισκευάζαμε τους δρόμους.

Ένα κομμάτι ψωμί και μια νερόβραστη σούπα, δυο φορές την ημέρα, ήταν το φαγητό μας.

Κάθε μέρα πέθαινε κάποιος από την εξάντληση ή το ξυλοκόπημα. Πολ­λές φορές τα παλιά μας τσαρούχια τα ψήναμε στη φωτιά, τα. αλατίζαμε και τα τρώγαμε.

Το Νοέμβριο άρχισε να μας θερίζει και ο τύφος, όμως το άνοιγμα των δρόμων από τα χιόνια, συνέχιζε και πολλές φορές αντικαθιστούσαμε τα ζώα στο να τραβάμε κάρα ή πυροβόλα.

Ευτυχώς σε λίγο, στην περιοχή οι Κούρδοι, ίσως υποκινούμενοι και από τους Ρώσους, ξεσηκώθηκαν. Επικράτησε μεγάλη αναταραχή. Στους δρόμους ανακατεύονταν στρατός, πρόσφυγες κι' εμείς των "ταγμάτων εργασίας". Η ευκαιρία ήταν μοναδική. 14 Έλληνες σκελετωμένοι το σκάσαμε. Οι περισσό­τεροι ήμασταν αγράμματοι, όμως 5 είχαν κάνει σπουδές στο εξωτερικό, στη Ρωσία, στην Οδησσό, στην Αθήνα.

Θυμάμαι ότι μετά από πέντε ώρες πορεία μπήκαμε στο ακραίο σπίτι ενός τούρκικου χωριού, απ' όπου πήραμε τρόφιμα και αμέσως φύγαμε χωρίς να πειράξουμε κανένα.

Όταν καθήσαμε να φάμε κρυμμένοι σε μια σπηλιά, ένας μορφωμένος, που μέχρι τότε έκανε τον αρχηγό, μας είπε:

"Είμαστε τώρα σαν τους μυρίους του Ξενοφώντα..." Οι μορφωμένοι τον χειροκρότησαν. Εμείς όμως δεν καταλάβαμε, γιατί. Αυτός συνέχισε με απλά λόγια:

"Κάποτε πριν γεννηθεί ο Χριστός βασιλιάς της Περσίας ήταν ο Δαρείος και βασίλισσα η Παρυσάτιδα. Όταν αυτός πέθανε οι δυο γιοί του πολέμησαν ποιός θα τον διαδεχθεί. Τον ένα τον έλεγαν Κύρο και τον άλλο Αρταξέρξη.

Ο Κύρος ζήτησε τη βοήθεια των Ελλήνων. Έτσι μαζεύτηκαν περίπου 14.000 άνδρες και με αρχηγό το Σπαρτιάτη Κλέαρχο ξεκίνησαν για τη Μικρά Ασία. Χίλιοι περίπου μετάνιωσαν και γύρισαν πίσω στην Ελλάδα. Οι 12.900 όμως μετά από πορεία έξι μηνών έφτασαν κοντά στη Βαβυλώνα (τώρα τη λένε Βαγδάτη).

Έγινε μεγάλη μάχη κοντά στα Κούναξα. Οι Έλληνες στη δεξιά πλευρά νίκησαν, όμως ο Κύρος βρισκόταν στο κέντρο, όπου σκοτώθηκε. Ο στρατός του υποχώρησε. Οι Έλληνες έχασαν, ύστερα, από δόλο, πέντε στρατηγούς και τον αρχηγό τους τον Κλέαρχο.

Τότε ένας νέος και μορφωμένος που τον έλεγαν Ξενοφώντα, ανέλαβε την αρχηγία των Ελλήνων και ύστερα από πολλές περιπέτειες έφτασαν εδώ που είμαστε τώρα εμείς, στην πειροχή των Καρδούχων, δηλαδή των Κούρδων. Οι μορφωμένοι τον χειροκρότησαν και του φώναξαν: "Είσαι ο Ξενοφώντας μας, εμπρός πες μας το σχέδιό σου να σωθούμε". Αυτός, παρ' ότι αδυνατισμένος σαν σκελετός είχε πάνω του κάτι το αρ­χηγικό. Συνέχισε λοιπόν το λόγο του:

"Θα κάνουμε ό,τι έκανε εκείνος. Όλοι μαζί θα διασχίσουμε όρη και πο­ταμούς και θα φτάσουμε στην Τραπεζούντα, την πόλη που φιλοξένηοε τους μυρίους του Ξενοφώντα. Εκεί είναι τώρα οι Ρώσοι.... Είναι κανείς που έχει αντίρρηση;".

Ένα μήνα περπατούσαμε. Στο δρόμο υπέκυψαν τρεις σύντροφοι μας. Πέσαμε πάνω σε τουρκικά στρατεύματα και χάσαμε άλλους δύο συντρόφους. Τελικά βρεθήκαμε στα ορεινά της περιοχής της Σαμψούντας. Εκεί συναντη­θήκαμε μ ' ένα Πόντιο οπλαρχηγό, ο οποίος μας έστειλε στην πόλη Σινώπη σε κάποιο σύνδεσμό του. Δυο από τους συντρόφους μας έμειναν μαζί του σαν αντάρτες. Έτσι οι υπόλοιποι επτά φτάσαμε στη Σινώπη κι' από εκεί με μικρή βάρκα πήγαμε στα ανοικτά της θάλασσας, όπου μας παρέλαβε ένα ρώσικο πολεμικό πλοίο και μας πήγε στο Βατούμ.

Το 1918, που τελείωσε ο πόλεμος, γύρισα στην πατρίδα μου. Όμως σε λίγο άρχισε η τρομοκρατία τον Κεμάλ και το Σεπτέμβριο τον 1919 πήρα μαζί με τον τρίτο αδελφό μου Ευριπίδη, περάσαμε στις γαλλικές γραμμές στην Κιλικία και από τη. Μερσίνα με γαλλικό πλοίο ήρθαμε στην Καβάλα, όπου δουλεύαμε σαν νερουλάδες

(Αφήγηση Δημήτρη Τσιρκινίδη, λίγο πριν το θάνατό του το 1961).

β. Αλλος σατανικός τρόπος εξόντωσης ήταν ο λεγόμενος "Λευκός θάνατος”. Οι Τούρκοι είχαν προγραμματίσει την ομαδική εξόντωση  του ελληνικού πληθυσμού το 1913, αρχής γενομένης από την Τραπεζού­ντα με κύριο ένοχο το γενικό διοικητή της πόλης Bekir Sami bey.

 Ένας κρυπτοχριστιανός, που ήταν στην υπηρεσία του, ειδοποίησε κρυφά τον Έλληνα μητροπολίτη ότι οι παράγοντες του νεοτούρκικου Κομιτάτου . απ' όλο το νομό, σε δυο μυστικές συνεδριάσεις, αποφάσισαν τη σφαγή των Ελλήνων του Πόντου.

Η Μητρόπολη ειδοποίησε το Πατριαρχείο, το  οποίο ενήργησε αστραπιαία προς τους Άγγλους  και Ρώσους πρεσβευτές της  Κωνσταντινούπολης και την επόμενη μέρα μοίρα του ρωσικού στόλου έφτασε στην Τραπεζούντα, έριξε προειδοποιητικές βολές και έτσι οι  Τούρκοι ανέβαλαν το σατανικό τους σχέδιο.

Έτσι άλλαξαν τακτική. Με το πρόσχημα "ανωτέρων στρατιωτικών  λόγων" εκτόπιζαν πληθυσμούς απο τις παραλίες προς το εσωτερικό, από το εσωτερικό προς τα πλάγια και από τα πλάγια προς τα άκρα.

Κάτω από καύσωνα ή μέσα στο χειμώνα ξεσπίτωναν τους δυστυχείς, σχημάτιζαν φάλλαγγες γερόντων, γυναικών και παιδιών και μ' εξαντλητικές πορείες πίσω-μπρος, με ληστείες, με σχεδιασμένες επιθέσεις ατάκτων, με βια­σμούς, παρέδιναν τους δυστυχείς στο θάνατο άταφους στα στόματα των ορνέων και θηρίων.

Πολλά και από πολλούς γράφτηκαν γι’ αυτή τη φοβερή γενοκτονία. Πολλοί μάλιστα ήταν τα ίδια τα θύματα που διηγήθηκαν προφορικά ή έγραψαν παραστατικά την αγωνία, τα βάσανα και το δράμα τους.

Ιδού ακόμα μία αυθεντική μαρτυρία 

                                                   

"Το 1916 ο αδελφός μου Δημήτρης είχε καταταγεί στα Ameles tabour. Η μάνα μας ήταν χήρα και επειδή άκουγε πολλά για εξορίες και σφαγές φο­βήθηκε. Είπε στο δεύτερο αδελφό μου Κυριάκο και σ' εμένα να φύγουμε προς τα παράλια του Πόντου κι' απ' εκεί στη Ρωσία ή στην Ελλάδα.

Με πολλά βάσανα φτάσαμε στην Κερασούντα.

Η πόλη ήταν γεμάτη από ρακένδυτους πρόσφυγες, που έφευγαν από την τρομοκρατία τον Τούρκων της υπαίθρου και συγκεντρώνονταν στις πόλεις.

Εκεί, στην Κερασούντα, μας προειδοποίησαν οι συμπατριώτες μας ότι μαζεύουν όλους και τους μεν μεγάλους τους κλείνουν στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, για να τους εξορίσουν κάθε φορά που συμπλήρωνε ο αρι­θμός 250, τους δε μικρούς τους οδηγούν με μικρά καΐκια σ' άγνωστα μέρη.

Στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου δε συμπληρώθηκε σχεδόν ποτέ ο αριθμός 250, γιατί εκεί χωρίς φαγητό, χωρίς νερό, μέσα στις ίδιες τις ακα­θαρσίες τους σε λίγες μέρες πέθαιναν οι περισσότεροι.

Με τα ίδια μας τα μάτια είδαμε εγώ και ο αδελφός μου να μεταφέρουν τα παιδιά λίγο παρά έξω από την Κερασούντα κι' εκεί να τα παραδίνουν οε άγριους τσέτες αντάρτες. Αυτοί τ' άρπαζαν απ'τα πόδια και κτυπούσαν τα κε­φάλια τους πάνω στα μεγάλα βράχια της ακτής. Ήταν Νοέμβριος του 1916.

Ύστερα απ' αυτά που είδαμε και πριν προλάβουν να μας πιάσουν, φύ­γαμε και από βουνό σε βουνό, τρώγοντας ρίζες χόρτων και θάμνων, ξαναγυ­ρίσαμε στο χωριό μας Αχιραχμαλού της επαρχίας Ακ-Νταγ-Ματέν. Σ' όλο τον πόλεμο κρυβόμασταν σε υπόγεια και καταφύγια".

(Αφήγηση Ευριπίδη Τσιρκινίδη, 15 Αυγούστου 1962).

Που είστε ζωγράφοι να αποτυπώσετε τον πόνο στους πίνακες σας! Μια εικόνα δίνει πολλές φορές νόημα και συγκινεί πιο άμεσα και πιο έντονα απ' ό,τι ένα ολόκληρο βιβλίο.

Πού είστε ποιητές, να ερεθιστεί η πένα και η φαντασία σας!

Που είστε μουσικές ιδιοφυίες, να θρηνήσετε με τα μουσικά σας όρ­γανα τη μεγάλη ντροπή και το αποτρόπαιο έγκλημα του αιώνα μας!

 Χάρης Τσιρκινίδης

"Η γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου, της Θράκης και της Μ. Ασίας, μέσα από τα γαλλικά αρχεία"

Ο Χάρης Τσιρκινίδης γεννήθηκε το 1938, στη Λεκάνη Καβάλας, από γονείς πρόσφυγες του Πόντου.

Στις παιδικές του αναμνήσεις κυριαρχούν οι ανεξίτηλες εικόνες, από τη βάρβαρη γερμανοϊταλοβουλγαρική κατοχή, από τους αδελφο­κτόνους εμφυλίους πολέμους του 1944 και 1946-49.

Οι τραγικές διηγήοεις των προσφύγων γονιών του για το ολοκαύτωμα του Πόντου και τη Μικρασιατική Καταστροφή, οι διωγμοί των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης και η Τουρ­κική εισβολή στην Κύπρο, εδραιώνουν την πι­κρή του πεποίθηση για την τραγική μοίρα της πατρίδας μας και το απάνθρωπο πρόσωπο του κόσμου.

Το 1961 αποφοίτησε από τη Σχολή Ευελ­πίδων σαν Ανθυπολοχαγός Πυροβολικού.

Υπηρέτησε σε Μονάδες και Επιτελεία στην Ελλάδα και Κύπρο.

Είναι απόφοιτος των Σχολών Πολέμου Ελλάδας και Γαλλίας. Απόφοιτος της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Αποστρατεύτηκε, ενώ υπηρετούσε σαν στρα­τιωτικός ακόλουθος στην Ελληνική Πρεσβεία στο Παρίσι.

Έγραψε το μυθιστόρημα "Συνταγματάρ­χης Θεμιστοκλής".

Το παρόν βιβλίο, στηρίζεται στις μακρο­χρόνιες έρευνες του για την τραγωδία της Γε­νοκτονίας. μέσα από τα γαλλικά πολιτικά, στρατιωτικά και διπλωματικά αρχεία.