ΕΘΙΜΑ ΤΩΝ ΦΩΤΩΝ ΣΤΟΝ ΠΟΝΤΟ

Η ημέρα της γιορτής των Φώτων ήταν και στον Πόντο, όπως και για όλη τη χριστιανοσύνη, μεγάλη γιορτή, διότι με τον μέγα αγιασμό, όλη η φύση αγιάζεται και οι ουρανοί αγάλλονται.  Γι αυτό, όλοι, μικροί — μεγάλοι, έπρεπε να βρίσκονται στα σπίτια τους να ξεκινήσουν οικογενειακά για την εκκλησία, να παρακολουθήσουν με ευλάβεια και κατάνυξη τη θεία λειτουργία,   να πάρουν αγιασμό απευθείας από την εκκλησία, να πιουν τρεις γουλιές και να βρέξουν τα μάτια τους. Σε όλα, σχεδόν, τα μέρη του Πόντου, έριχναν τον σταυρό στη θάλασσα ή στο ποτάμι, για να αγιαστούν τα νερά. Κολυμβητές που έπεσαν το 1918 στη θάλασσα, στα Εξώτειχα της Τραπεζούντας για να πιάσουν τον σταυρό.Όρθιοι από αριστερά: Βασίλης Τελίδης, Δημήτρης Τσαβδαρίδης, Κώστας Ιωσηφίδης,Στέλιος Χαραλαμπίδης.Καθισμένοι:Απόστολος Τσαβδαρίδης,Θεόδωρος Τελίδης,Νικόλαος Κουταλακίδης, Γιώργος Μεταλλείδης. Μετά την απόλυση της εκκλησίας, οι παπάδες περνούσαν από τα σπίτια της ενορίας τους και «εφώτιζαν», ραντίζοντας με αγιασμό τα σπίτια, τους ιδιοκτήτες τους και τα μέλη των οικογενειών τους. Δέχονταν προαιρετικά φιλοδωρήματα — χρηματικά κέρματα — που έριχνε ο οικοδεσπότης μέσα στο «παρχάτς» (σκεύος) του αγιασμού, το οποίο κρατούσε το παιδί — συνοδός του παπά.  Ο παπάς άφηνε αγιασμό στο σπίτι, που αυξανόταν σε όση ποσότητα ήθελαν οι ένοικοι με κοινό νερό από τη βρύση, και με αυτόν ράντιζαν τις αγελάδες και τα χωράφια τους, να ευλογηθούν, να γίνουν αποδοτικά και να προφυλαχθούν από κάθε βλάβη. με τον αγιασμό ράντιζαν και τους κήπους τις αποθήκες, τους αχυρώνες κ.τ.λ. για να  διώξουν τα κακά πνεύματα. Επίσης, ο αγιασμός των Φώτων δινόταν σε αρρώστους και ψυχορραγούντες. Εκτός από την ημέρα των Φώτων, ο παπάς περνούσε κάθε μήνα από τα σπίτια της ενορίας του και τα αγίαζε (εφώτιζεν ατά) με τον σταυρό και το παρχάτς. Άλλα έθιμα των Φώτων ήταν τα εξής: Την παραμονή των Φώτων, οι Έλληνες του Πόντου άναβαν στο σπίτι κεριά για τους πεθαμένους τους και ανήμερα των Φώτων, ο καθένας στην εκκλησία κρατούσε κερί ή λαμπάδα αναμμένη.  Το κερί αναμμένο το έφερναν στο σπίτι (όπως και το Πάσχα) και το έσβηναν μέσα στον αγιασμό. Αυτό ήταν το «φωτοκέρ'». Πριν το σβήσουν, άναβαν με αυτό την «κανδήλαν», το φύλαγαν στο εικονοστάσι ή επάνω τους και το θεωρούσαν φυλαχτό, που έδιωχνε τις δαιμονικές ενέργειες. Τέλος, τις παραμονές των μεγάλων γιορτών πήγαιναν κρυφά σε φτωχικά σπίτια, σε   χήρες και ορφανά και άφηναν έξω από την πόρτα τους διάφορα τρόφιμα και ρούχα. Ας κρατήσουμε κι εμείς, οι σημερινοί Πόντιοι, ότι μπορέσουμε, από τα ωραία αυτά έθιμα των προγόνων μας, των Ελλήνων του Πόντου. ΧΡΟΝΙΑ  ΠΟΛΛΑ ΚΑΙ ΚΑΛΗ ΧΡΟΝΙΑ Αναστασία Λειβαδοπούλου