Η κατάσταση στην Ελλάδα(1912-1915)

- Ο Α' Βαλκανικός πόλεμος μόλις τελείωσε. Ο διάδοχος Κωνσταντί­νος μετά τη Θεσσαλονίκη, λίγους μήνες αργότερα, παρήλασε νικητής και στα Ιωάννινα.

Στις 18 Μαρτίου 1913 και κατά τις 5 το απόγευμα, ο βασιλιάς Γεώρ­γιος, ενώ έκαμνε τον περίπατο του κατευθυνόμενος προς το Λευκό Πύρ­γο, 200 μέτρα μακριά από το Αυστριακό Προξενείο, πυροβολήθηκε με πι­στόλι σχεδόν "εξ επαφής" και σκοτώθηκε από ένα ανισόρροπο που λεγό­ταν Σχοινάς.

Κυκλοφόρησαν τότε διάφορες φήμες, όπως, ότι ήταν έργο των Βουλγάρων, άλλοι το απέδωσαν σ' ευρύτερο σχέδιο συνωμοσίας και τέλος το απέδωσαν και στους Γερμανούς, ότι δηλαδή ο Kaiser Guillaum δε συγχώρεσε ποτέ το Γεώργιο για τη χλιαρή του στάση απέναντι στους επαναστάτες αξιωματικούς στο Γουδί, τον Αύγουστο του 1909 και ότι ήθελε, εν'όψη της απειλής πολέμου στην Ευρώπη, να ανέλθει στο θρόνο ο γαμπρός του Κωνσταντίνος. Πάντως μέχρι σήμερα ούτε και από τα γαλ­λικά αρχεία εξάγεται κάποιο θετικό συμπέρασμα.

Ο Κωνσταντίνος ορκίζεται βασιλιάς και απ' όλες τις εκθέσεις των ξέ­νων φαίνεται ότι αμέσως εγκαινίασε μια πιο σθεναρή και αποφασιστική στάση, επιθυμούντος να έχει το προβάδισμα σε όλα τα εσωτερικά και εξω­τερικά προβλήματα της χώρας έναντι της κυβέρνησης, της οποίας πρωθυπουργός ήταν ο Βενιζέλος.

Επακολούθησε ο Β' Βαλκανικός πόλεμος, κατά τον οποίο ηττήθηκε η Βουλγαρία και εγκατέλειψε την Ανατολική Μακεδονία.

Από τη στιγμή αυτή και μάλιστα λίγο νωρίτερα, δηλαδή από την επίσημη άνοδο στο θρόνο του Κωνσταντίνου, τα παλαιά φαντάσματα του παλαιοκομματισμού Γεώργιος Θεοτόκης, Δημήτριος Γούναρης κ.ά., συνε­πικουρούμενοι από το στενό οικογενειακό περιβάλλον του βασιλιά, κυρί­ως από τη βασίλισσα Σοφία καθώς και ένα επιτελείο στρατιωτικών μυστικοσυμβούλων με πρωταγωνιστές Δούσμανη, Μεταξά, Εξαδάκτυλο, Κωνσταντόπουλο, δημιουργούν ένα κλοιό γύρω από τον επίσημο πρωθυπουργό και χαράσσουν τη δική τους ανεξάρτητη φιλογερμανική πολι­τική.

Το Σεπτέμβριο του 1913 ο βασιλιάς Κωνσταντίνος επισκέπτεται το Βερολίνο, όπου σε τιμητική τελετή ο Κάιζερ του επιδίδει τη στραταρχική ράβδο.

Στις 12 Ιουλίου 1913 σ’ αναφορά του  ο αυστριακός πρέσβυς στην Αθήνα γράφει προς τον προϊστάμενο του υπουργό:

"... Το γεγονός ότι από την ημέρα της αλλαγής στο θρόνο των Αθηνών πνέει από το Βερολίνο προς τα εδώ ένας άλλος, ασυγκρίτως φιλικώτερος, άνεμος από πριν, αυτό πρέπει ν' αποδοθεί πρώτα αναμφισβήτητα σε αυλικές αιτίες….”.

-       θηριωδίες των Βουλγάρων σε βάρος των ελληνικών πληθυσμών οτην Ξάνθη, Σουφλί, Γκιουμουλτζίνα (Κομοτηνή), Σέρρες.

-       Τα ελληνικά στρατεύματα με τους Βαλκανικούς πολέμους απελευ­θέρωσαν τη Βόρειο Ήπειρο και το 1913 βρίσκονται ακόμη εκεί. Όμως η sτάση της Ιταλίας και της Αυστρο-Ουγγαρίας συντελούν στο να δοθεί η περιοχή στην Αλβανία. Ο Γερμανός αυτοκράτορας (Καϊζερ) για να παρηγορήσει το γαμβρό του 'Ελληνα βασιλιά του λέγει:

"... στερείται εντελώς σημασίας το γεγονός, αν μερικά ελληνικά χωριά θα βρίσκονται δεξιά ή αριστερά της μεθορίου...".

Ο βασιλιάς θέλει να προχωρήσει στην Τριπλή Συμμαχία Γερμανίας- Αυστροουγγαρίας, φοβάται όμως την αντίδραση της κοινής γνώμης εξ αι­τίας του Βορειοηπειρωτικού.

-       Ο Βενιζέλος διαισθάνεται τα σύννεφα που απειλούν την Ευρώπη και τα Βαλκάνια. Τον Ιανουάριο και Φεβρουάριο επισκέπτεται Ρώμη, Βε­ρολίνο, Βιέννη και Πετρούπολη επιδιώκοντας συμπαράσταση στα Ελλη­νικά Εθνικά Δίκαια.

Την ίδια εποχή θέλοντας να κρατήσει σε ισορροπία τις σχέσεις του με τη φιλογερμανική Αυλή του Κωνσταντίνου δέχεται στους κόλπους της κυβέρνησης του ακόμη και ανθρώπους σαν τον γερμανικής καταγωγής Στράϊτ, καθηγητή συνταγματικού Δικαίου και όργανο της βασίλισσας Σοφίας και μυστικοσύμβουλο του βασιλιά.

-       Σιο Βερολίνο υπηρετεί σαν πρέσβυς ο Ν. Θεοτόκης, γιός του πρώην πρωθυπουργού Γ. Θεοτόκη, που τα τηλεγραφήματά του τα δείχνει πρώτα στο Γερμανό υπουργό Εξωτερικών, έπειτα τα στέλνει στο βασιλιά και ανάλογα με τις οδηγίες του τελευταίου ενημερώνει τελευταίο τον Πρωθυπουργό Βενιζέλο σ' όσα από κοινού κρίνουν σκόπιμο.

-       Τον ίδιο χρόνο, το 1914, ξεσπά ο Α' παγκόσμιος πόλεμος. Αρχικά λόγω της στάσης της Τουρκίας και της Βουλγαρίας τόσο ο Βενιζέλος όσο και ο βασιλιάς τηρούν την άψογη στάση της ουδετερότητας. Όμως σε λίγο θα παρουσιαστούν δύο σοβαρά προβλήματα:

-       Η Ελλάδα βάσει στρατιωτικής συμφωνίας με τη Σερβία, της 1ης Ιουνίου 1913, υποχρεούται να βοηθήσει την τελευταία σε περίπτωση που υποστεί επίθεση από τη Βουλγαρία ή άλλη τρίτη Δύναμη. Ο Βενιζέλος έκρινε ότι θα έπρεπε η Ελλάδα να τιμήσει τη συμφωνία αυτή, ενώ ο βασι­λιάς συνεπικουρούμενος από τον παραιτηθέντα υπουργό Εξωτερικών Στράϊτ τον Αύγουστο του 1914 και το υπόλοιπο σκοτεινό αντιβενιζελικό και φιλογερμανικό επιτελείο του, πήρε αντίθετη θέση. Τα πρώτα σύννεφα του διχασμού εμφανίστηκαν στον πολιτικό ορίζοντα της Ελλάδας.

-       Στις αρχές του 1915 οι Σύμμαχοι (Άγγλοι, Γάλλοι) ζήτησαν από την Ελλάδα να συμμετάσχει στην κοινή επιχείρηση κατά των Δαρδανελλίων. Η Ρωσία ήταν αντίθετη σε τέτοια συμμετοχή της Ελλάδας, διότι φοβόταν να μη χαλάσουν τα προαιώνια σχέδια και βλέψεις της κατά της Κωνσταντινούπολης.

Το Φεβρουάριο του ίδιου έτους ο Βενιζέλος ζήτησε την απομά­κρυνση του στρατηγού Δούσμανη, Αρχηγού του Γενικού Επιτελείου, διότι αποκαλύφθηκε μια επιστολή του στρεφόμενη κατά του πρωθυπουρ­γού.

Σε λίγο παραιτήθηκε και ο διάδοχος του, συνταγματάρχης Μεταξάς, διότι αντιτίθετο στη συμμετοχή στην επιχείρηση Δαρδανελλίων. 

Προς στιγμήν ο βασιλιάς πείστηκε με τα επιχειρήματα του Βενιζέλου, όμως η σύζυγός του Σοφία επικοινώνησε με τον αδελφό της Κάϊζερ και μέσα σε μια νύχτα, ο βασιλιάς συγκάλεσε Συμβούλιο Στέμματος, στο οποίο συμ­μετείχαν όλα τα φαντάσματα του σκοτεινού φαύλου παρελθόντος, όπου η γνώμη του Βενιζέλου δεν έγινε δεκτή και την επόμενη 5 Μαρτίου υπέ­βαλε την παραίτησή του.

Ανέλαβε κυβέρνηση με πρωθυπουργό και υπουργό στρατιωτικών το Γούναρη, ετών 47, βασιλόφρονα, γερμανόφιλο και υπουργούς:

•       Γεώργιο Ζωγράφο, βασιλόφρονα, υπουργό Εξωτερικών.

•       Νικόλαο Στράτο1, ετών 45, υπουργό Ναυτικών.

•       Νικόλαο Τριανταφυλλάκο, ετών 58, βασιλόφρονα και γερμανό­φιλο, υπουργό Εσωτερικών.

                                                 

•       Αθανάσιο Ευταξία, ετών 65, βαοιλόφρονα, υπουργό Εθνικής Οικο­νομίας.

•       Παναγή Τσαλδάρη, ετών 47, εχθρό Βενιζέλου, υπουργό Δικαιοσύ­νης.

•       Χαράλαμπο Βοζίκη, έτων 55, βαοιλόφρονα, υπουργό ΙΙαιδείας.

•       Ευάγγελο Μπαλτατζή, ετών 58, βαοιλόφρονα, θιασώτη των Γερ­μανών, υπουργό Συγκοινωνιών.

•       Πέτρο Πρωτοπαπαδάκη, ετών 60, βαοιλόφρονα και γερμανόφιλο, υπουργό Οικονομικών.

Σκόπιμα αναφέραμε τη σύνθεση της κυβέρνησης αυτής, γιατί στους κόλπους της περιείχε 4 μέλη από αυτά που αργότερα ευθύνονται για τη Μεγάλη Καταστροφή (Γούναρης, Στράτος. Μπαλτατζής, Πρωτοπαπαδάκης). Λείπει μόνο στο Βερολίνο ο 5ος πρωταίτιος, ο Ν. Θεοτόκης.

-Την άνοιξη του 1915 ασθένησε σοβαρά ο βασιλιάς. Οι πολιτικοί αντίπαλοι του Βενιζέλου δε δίστασαν στις εκλογές του Μαίου του ίδιου έτους να χρησιμοποιήσουν και το εξής σύνθημα: "κάθε ψήφος που δίδεται υπέρ των Βενιζελικών είναι σφαίρα στην καρδιά του βασιλιά”

Ο λαός δεν ξεγελάστηκε και έδωσε 185 έδρες στο Βενιζέλο και 90 στο Γούναρη.

-       Τον Αύγουστο ανέλαβε και πάλι πρωθυπουργός ο Βενιζέλος.

Οι Αγγλο-Γάλλοι απέτυχαν στα Δαρδανέλλια και αποβιβάστηκαν στη Θεσσαλονίκη το Σεπτέμβριο του 1915, για να ενισχύσουν το μέτωπο της Μακεδονίας κατά των Κεντρικών Δυνάμεων.

Η Βουλγαρία επιτίθεται κατά της Σερβίας. Ο Βενιζέλος ζήτησε να επέμβει η Ελλάδα υπέρ της Σερβίας τιμώντας τη συμφωνία της. Ο βασι­λιάς αντέδρασε και για μια ακόμη φορά στις 22 Σεπτεμβρίου 1915 ο Βενι­ζέλος ουσιαστικά παύθηκε.

Οι Σύμμαχοι επέβαλαν οικονομικό αποκλεισμό στην Ελλάδα και άλλα στρατιωτικά μέτρα.

-       Οι Βούλγαροι επιτέθηκαν το Μάϊο του 1916 εναντίον του οχυρού Ρούπελ. Ο βασιλιάς διέταξε την παράδοσή του. Το ίδιο έκανε κι όταν οι Βούλγαροι κατέλαβαν τις Σέρρες, Δράμα, Καβάλα. 

Ολόκληρο το 4ο Ελ­ληνικό Σώμα Στρατού παραδόθηκε κατά διαταγή του βασιλιά, αμαχητί στους Βουλγάρους. Όλο το πολεμικό υλικό μεταφέρθηκε στη Βουλγαρία και οι αξιωματικοί και στρατιώτες μεταφέρθηκαν ατιμασθέντες στο στρα­τόπεδο Goerlits της Γερμανίας.

Ο Βενιζέλος μετά τον εξευτελισμό αυτό της πατρίδας κατέφυγε στη Θεσσαλονίκη, όπου σχημάτισε ξεχωριστή κυβέρνηση και με ντόπιους στρατιώτες της Μακεδονίας και πρόσφυγες της Μικράς Ασίας δημιούρ­γησε στρατό, τον οποίον παρέταξε στο πλευρό των Συμμάχων.

- Το Δεκέμβριο του 1916 αγγλο-γαλλικό απόσπασμα αποβιβάσθηκε στον Πειραιά προκειμένου να ελέγξει συγκέντρωση πολεμικού υλικού (πυροβόλων) σύμφωνα με όρους, που έγιναν αποδεκτοί από την Ελλη­νική κυβέρνηση και αποδεκατίστηκε μπροστά στις στήλες του Ολυμπίου Διός από Έλληνες επιστράτους.

-Τον Ιούνιο του 1917 έφτασε στην Ελλάδα ο Γάλλος Jonnart, πρώην Κυβερνήτης Αλγερίας, και ζήτησε για λογαριασμό των Συμμάχων (Αγγλίας, Γαλλίας, Ιταλίας) την παραίτηση του βασιλιά,

Ο Βενιζέλος στο τέλος του ίδιου μήνα του 1917 ανέλαβε και πάλι πρωθυπουργός και βασιλιάς ορκίστηκε ο δευτερότοκος γιός του Κωνστα­ντίνου, ο Αλέξανδρος, ένας ωραίος νέος, γυναικάς και με πάθος προς το τέννις και τα σπόρ αυτοκίνητα.

Από αρχές 1915 μέχρι τον Ιούλιο του 1917 είχαμε τις εξής κυβερνή­σεις:

Βενιζέλου, Γούναρη, Βενιζέλου, Ζαΐμη, Σκουλούδη, Καλογερόπου­λου. Λάμπρου, Ζαΐμη, Βενιζέλου.

Χαρης Τσιρκινιδης

1. Γι’ αυτόν το 1913 ο Βενιζέλος είπε: "Όταν ένας υπουργός, την επόμενη της παραιτησεώς του προδιδει δημόσια απόρρητα του κρότους, μην περιμένετε τα ξένα κράτη να έχουν εμπιστοσύνην ή εκτίμησιν εις μιαν τοιαύτην Κυβέρνησιν ή μιαν τοιαύτην χώραν". 

Πρόκειται για το ίδιο εκείνο πρόσωπο που έπαιξε τον εθνοκτόνο ρόλο που οδήγησε στην κα­ταστροφή. Τελικά εκτελέστηκε στο Γουδί μαζί με τους άλλους πρωταίτιους της καταστρο­φής του 1922.