Όταν
η οικογένεια ήταν πολυμελής έτρωγαν χωριστά οι άνδρες από τις γυναίκες. Το ίδιο
αν υπήρχε πεθερός. Το πιάτο ήταν κοινό για όλους, και γι' αυτό μεγάλο. Οι
γυναίκες με τα παιδιά έτρωγαν χωριστά, η γιαγιά όμως μπορούσε να φάει με τους
άνδρες. Όταν έπιναν νερό οι γυναίκες γύριζαν το κεφάλι τους αλλού.
Το ψωμί δεν το έβαζαν ποτέ ανάσκελα.
Όταν κανείς έμπαινε την ώρα του φαγητού, τον έλεγαν : η πεθερά σ' αγαπά σε.
Μετά το σκάψιμο των θεμελίων καινούριου σπιτιού έκαμναν τα εγκαίνια, ο παπάς έψαλλε αγιασμό, ο δε νοικοκύρης έσφαζε πετεινό (κατά προτίμηση μαύρο) απάνω στο θεμέλιο λίθο για γούρι.
- Μόλις οι ξυλουργοί σκάρωναν τη σκεπή, κάρφωναν στο ψηλότερο σημείο της ξύλινο σταυρό μεγάλο. Οι νοικοκυρές έκαμναν δώρα στους μαστόρους ορτάρια, μαντήλια, πετσέτες που κρεμούσαν από το σταυρό και ανέμιζαν ως το βράδυ σαν σημαίες, κάθε φορά που προσκόμιζαν κανένα τέτοιο δώρο, οι μαστόροι χτυπούσαν τα σκεπάρνια δυνατά και συχνά πάνω στα μαδέρια σαν να ήθελαν να καρφώσουν.
Το πρωί πριν να νιφθούν δεν χαιρετούσαν.
Απόφευγαν να έχουν τα χέρια σταυρωμένα στο στήθος, που ήταν ενδεικτικό απελπισίας και έφερνε γρουσουζιά. Αν έβλεπαν κανένα με χέρια σταυρωμένα έλεγαν : Εχχέρεψες και εσταύρωσες τα χχέρια σ.
Όταν έρχονταν κανένας που είχε καιρό να επισκεφθεί, έλεγαν : θ' αλευρώνομε σε ή που θα γράφτομ' ατο ; Γράψτε ατό σ' απανωθύρ.
Όταν ζητούσες πράγμα που χάρισες έλεγαν : δίς και παίρτς και πας σην κόλασην.
Όταν μετά το πίρριφτμαν των ψωμιών έκλειναν την πόρτα του φούρνου, έκαμναν με την πιρρίφτεν το σημείο του σταυρού, χτυπώντας το στις 4 πλευρές της πόρτας.
Για να φιλοτιμήσουν τα παιδιά να τους κάμουν κανένα θέλημα, έλεγαν : Δέβα, ρίζα μ κι ογώ σή χαρά σ θα κουβαλώ το νερόν με το κοσσκίν.
Το θερινό ηλιοστάσιο συμπίπτει με τον εορτασμό της Γέννησης Ιωάννου του Προδρόμου, το χειμερινό με τις γιορτές των Χριστουγέννων. Κοινό γνώρισμα του εορτασμού όλων των Ελλήνων και όλων των λαών είναι το άναμμα φωτιάς. Στη Σαντά με πράσινα κλαδιά έλατου, επάνω από τα οποία πηδούσαν τα παιδιά.
Συνηθισμένη ήταν και η τοποθέτηση κούτσουρου στο τζάκι κατά τα Χριστούγεννα και το Νέον έτος (Καλαντικούρ), που εδώ ονομάζεται αλλού μαμμή , αλλού μπάμπω κι αλλού αλλιώς.
Από το βράδυ δεν έπαιζαν με τα μωρά, για να μη χάννε τον ύπνον ατουν.
Οι αδυναμίες από αναπηρία ενός μέλους του σώματος, αναπληρώνεται από άλλα όργανα, που γίνονται πιο δυνατά. Π.χ. ο τυφλός έχει πολύ δυνατή ακοή, ο κουφός έχει πολύ δυνατή όραση.
Όταν πάθαιναν κάποια ζημία πίστευαν πως η ζημία αυτή τους γλύτωνε από άλλο κακό «επαίρεν το κακόν εμούν».
Όταν στεκόταν κανείς όρθιος πλάγι σε άλλο, τον έλεγαν : Μή στέκς απάν ιμ καικά άμον άγγελος.
Πηγή : Από το βιβλίο του Στάθη Αθανασιάδη (Γεροστάθη) Ιστορία και Λαογραφία της Σάντας.
Το ψωμί δεν το έβαζαν ποτέ ανάσκελα.
Όταν κανείς έμπαινε την ώρα του φαγητού, τον έλεγαν : η πεθερά σ' αγαπά σε.
Μετά το σκάψιμο των θεμελίων καινούριου σπιτιού έκαμναν τα εγκαίνια, ο παπάς έψαλλε αγιασμό, ο δε νοικοκύρης έσφαζε πετεινό (κατά προτίμηση μαύρο) απάνω στο θεμέλιο λίθο για γούρι.
- Μόλις οι ξυλουργοί σκάρωναν τη σκεπή, κάρφωναν στο ψηλότερο σημείο της ξύλινο σταυρό μεγάλο. Οι νοικοκυρές έκαμναν δώρα στους μαστόρους ορτάρια, μαντήλια, πετσέτες που κρεμούσαν από το σταυρό και ανέμιζαν ως το βράδυ σαν σημαίες, κάθε φορά που προσκόμιζαν κανένα τέτοιο δώρο, οι μαστόροι χτυπούσαν τα σκεπάρνια δυνατά και συχνά πάνω στα μαδέρια σαν να ήθελαν να καρφώσουν.
Το πρωί πριν να νιφθούν δεν χαιρετούσαν.
Απόφευγαν να έχουν τα χέρια σταυρωμένα στο στήθος, που ήταν ενδεικτικό απελπισίας και έφερνε γρουσουζιά. Αν έβλεπαν κανένα με χέρια σταυρωμένα έλεγαν : Εχχέρεψες και εσταύρωσες τα χχέρια σ.
Όταν έρχονταν κανένας που είχε καιρό να επισκεφθεί, έλεγαν : θ' αλευρώνομε σε ή που θα γράφτομ' ατο ; Γράψτε ατό σ' απανωθύρ.
Όταν ζητούσες πράγμα που χάρισες έλεγαν : δίς και παίρτς και πας σην κόλασην.
Όταν μετά το πίρριφτμαν των ψωμιών έκλειναν την πόρτα του φούρνου, έκαμναν με την πιρρίφτεν το σημείο του σταυρού, χτυπώντας το στις 4 πλευρές της πόρτας.
Για να φιλοτιμήσουν τα παιδιά να τους κάμουν κανένα θέλημα, έλεγαν : Δέβα, ρίζα μ κι ογώ σή χαρά σ θα κουβαλώ το νερόν με το κοσσκίν.
Το θερινό ηλιοστάσιο συμπίπτει με τον εορτασμό της Γέννησης Ιωάννου του Προδρόμου, το χειμερινό με τις γιορτές των Χριστουγέννων. Κοινό γνώρισμα του εορτασμού όλων των Ελλήνων και όλων των λαών είναι το άναμμα φωτιάς. Στη Σαντά με πράσινα κλαδιά έλατου, επάνω από τα οποία πηδούσαν τα παιδιά.
Συνηθισμένη ήταν και η τοποθέτηση κούτσουρου στο τζάκι κατά τα Χριστούγεννα και το Νέον έτος (Καλαντικούρ), που εδώ ονομάζεται αλλού μαμμή , αλλού μπάμπω κι αλλού αλλιώς.
Από το βράδυ δεν έπαιζαν με τα μωρά, για να μη χάννε τον ύπνον ατουν.
Οι αδυναμίες από αναπηρία ενός μέλους του σώματος, αναπληρώνεται από άλλα όργανα, που γίνονται πιο δυνατά. Π.χ. ο τυφλός έχει πολύ δυνατή ακοή, ο κουφός έχει πολύ δυνατή όραση.
Όταν πάθαιναν κάποια ζημία πίστευαν πως η ζημία αυτή τους γλύτωνε από άλλο κακό «επαίρεν το κακόν εμούν».
Όταν στεκόταν κανείς όρθιος πλάγι σε άλλο, τον έλεγαν : Μή στέκς απάν ιμ καικά άμον άγγελος.
Πηγή : Από το βιβλίο του Στάθη Αθανασιάδη (Γεροστάθη) Ιστορία και Λαογραφία της Σάντας.
