Τα τάγματα αυτά τα επάνδρωσε με Έλληνες που έπαιρνε από τον τακτικό στρατό όπου είχαν καταταγεί αφού προηγουμένως οι Τούρκοι στρατιωτικοί τους αφόπλισαν και έπαιρναν τον ιματισμό τους.
Στην πραγματικότητα επρόκειτο για στρατόπεδα συγκέντρωσης τάγματα σκαπανέων, που δημιουργήθηκαν με την εισήγηση των Γερμανών στρατηγών Γκολτς και Λίμαν.
Στα στρατόπεδα αυτά συγκέντρωναν άτομα που ανήκαν κυρίως στις εθνολογικές μειονότητες των Ελλήνων και Αρμενίων, δηλαδή εχθρικών δυνάμεων, με σκοπό όχι απλώς τον αφοπλισμό και από κει παραμερισμό τους αλλά την εξόντωσή τους, χωρίς το γεγονός αυτό να προκαλέσει την προσοχή των ξένων κρατών, ώστε να δημιουργηθεί διεθνής θόρυβος σε βάρος της Τουρκίας.
Το 1914 οι Τούρκοι επιστράτευσαν όλους τους νέους Πόντιους ηλικίας από 21-45 ετών, και τον Ιούλη του ιδίου έτους τους έστειλαν στο εσωτερικό της Ανατολής, στο Σου Σεχίρ, τις περιφέρειες της Σεβάστειας.
Την ίδια τύχη είχε και η αρμενική εθνότητα, ένα χρόνο αργότερα, δηλαδή το 1915, όλοι οι Αρμένιοι που είχαν κληθεί στα όπλα από τα προηγούμενα χρόνια οδηγήθηκαν στα τάγματα σκαπανέων, στις ακραίες περιοχές της Ανατολής της εντολής. Η εξόντωση των Ποντίων και των Αρμένιων πέτυχε με διάφορες απάνθρωπες μεθόδους.
Δούλευαν κάτω από τις πιο άσχημες καιρικές συνθήκες επί 18 ώρες το 24ωρο, έσπαζαν πέτρες για την επίστρωση δρόμων, ισοπέδωναν κι άνοιγαν δρόμους, έσκαβαν, έκοβαν ξύλα μέσα σε δριμύ ψύχος, καθάριζαν τα χιόνια απο τις σιδηροδρομικές γραμμές και συχνά έσπρωχναν ακόμη και βαγόνια τρένων.
Όλα αυτά χωρίς τη στοιχειώδη τροφή που χρειαζόταν, χωρίς ρούχα, όταν μάλιστα το κρύο ήταν πολύ μεγάλο, κάτω απ το μηδέν, και χωρίς ύπνο. Η εξάντληση από τις κάθε είδους κακουχίες είχε ως αποτέλεσμα να υπάρχουν καθημερινή θάνατοι, στην αρχή λίγοι, μετά έντεκα έως δεκαπέντε την ημέρα και στη συνέχεια ο αριθμός των νεκρών αυξήθηκε ώστε καθημερινά οι θάνατοι να ανέρχονται σε δεκάδες και μετά σε εκατοντάδες και χιλιάδες.
Ο τραγικός αυτός ο αποδεκατισμός των "επιστράτων" ανάγκασε πολλούς να δραπετεύσουν κι ν' ανέβουν στα βουνά η να κρύβονται σε μέρη ασφαλή για να σώσουν τη ζωή τους. Την κατάσταση αυτή τουρκικές αρχές την αντιμετώπισαν με εξαιρετικά αυστηρά μέτρα. Οι δραπέτες, όταν συλλαμβάνονταν, οδηγούνταν δεμένοι στα στρατοδικεία και καταδικαζόταν έπειτα από μια συνοπτική παρωδία δίκης.
Συχνά αποσπάσματα χωροφυλάκων έμπαιναν στα σπίτια των Ποντίων και των Αρμένιων με το πρόσχημα να ερευνήσουν για λιποτάχτες ή δραπέτες ή φυγόστρατους, και με την ευκαιρία αυτή λεηλατούσαν βίαζαν γυναίκες βασάνιζαν γέρους και γριές για να μαρτυρήσουν και στο τέλος έκαιγαν φεύγοντας και τα σπίτια των κατοίκων.
Δύο είναι οι λόγοι της συγκέντρωσης των ελληνικών και αρμενικών πληθυσμών στα Αμελέ Ταπουρού. Ο πρώτος λόγος ήταν ο φόβος των τουρκικών αρχών (τουρανισμός) για ενδεχόμενη ομαδική εξέγερση των Ελλήνων (και βέβαια και των Αρμενίων) και ο δεύτερος λόγος ήταν να μην είναι σε θέση( τόσο οι Ελληνες όσο κι οι Αρμένιοι) να αμυνθούν σε περίπτωση που οι Τούρκοι θα πάρουν μετρά κατά των Αρμενίων.
Οι μάχιμοι άνδρες απομονώθηκαν στις επαρχίες ενώ στα χωριά έμειναν οι γέροι, οι γυναίκες και τα παιδιά ανυπεράσπιστοι. Από τον κρατικό μηχανισμό εκτοπίστηκαν όλοι οι Αρμένιοι, κι έτσι το φοβερό σχέδιο κρατήθηκε όσο το δυνατόν πιο απόρρητο. Βέβαια οι προύχοντες Αρμένιοι δεν ξέφυγαν κι αυτοί τη σύλληψης και τη σφαγή.
Παρά τα δρακόντεια μέτρα της τουρκικής στρατιωτικής διοίκησης, οι Έλληνες κατόρθωσαν να συγκροτήσουν κατά χιλιάδες τα ανταρτικά σώματα, στο οποίο κατέφυγαν οι δραπέτες από τα αμελέ ταπουρού.
Τα σώματα αυτά συγκρούστηκαν σε θανατηφόρες μάχες και σε ανοιχτό πεδίο με τα τουρκικά στρατεύματα και δημιούργησαν τις συνθήκες εκείνες των αντιποίνων που βοήθησαν ώστε να σωθεί ο Ελληνισμός του πόνου απο τη φοβερή σφαγή.
Αχιλλέας Ανθεμίδης
